{1}{72}movie info: DX50 496x384 23.976fps 435.2 MB|/SubEdit b.4066 (http://subedit.com.pl)/ {100}{270}t�umaczenie: cearleaUPR|(google: grupa UPR) {380}{470}WOLNY WYB�R {501}{583}W roku 1980, m�j przyjaciel|zrobi� co� niezbyt donios�ego, {585}{640}co mo�e zosta� pomini�te|przez niekt�rych historyk�w. {644}{748}Doktor Milton Friedman, b�yskotliwy|naukowiec i �wietny nauczyciel {750}{843}po raz pierwszy pokaza�|sw�j serial, "Wolny wyb�r". {848}{963}Serial dotyczy podejmowania decyzji,|ryzyka, wolno�ci, r�wno�ci {968}{1035}oraz tworzenia lepszej|przysz�o�ci dla nas wszystkich. {1045}{1146}W roku 1976, w dwusetn� rocznic�|istnienia naszego pa�stwa, {1150}{1282}Milton Friedman zosta�|laureatem Nagrody Nobla w ekonomii. {1301}{1414}Dwie�cie lat wcze�niej, w tym samym roku,|w kt�rym przyj�to deklaracj� niepodleg�o�ci, {1416}{1544}Adam Smith, Szkot, opublikowa�|ksi��k� zatytu�owan� "Bogactwa narod�w". {1560}{1668}Stany Zjednoczone by�y pierwszym krajem, kt�ry|zastosowa� idee zawarte w ksi��ce Adama Smitha. {1683}{1779}Pomys�y te doprowadzi�y nas|do bogactwa i da�y nam wolno��. {1795}{1932}Milton Friedman pokazuje w "Wolnym wyborze", jak|te idee mog� pom�c nam w obecnych czasach. {1946}{2014}W tym odcinku, Milton i jego �ona Rose, {2021}{2085}zabior� nas na kr�tk�|wycieczk� po Europie Wschodniej. {2093}{2177}Ich celem by�o sprawdzenie,|czy Czesi, W�grzy i Polacy {2184}{2287}podj�li niezb�dne kroki do osi�gni�cia|dobrobytu i trwa�ej wolno�ci. {2316}{2391}Nawet jeden z cz�onk�w|polskiego parlamentu stwierdzi�, {2393}{2536}�e "Wolny wyb�r" Miltona Friedmana wywar�|znacz�cy wp�yw na d��enia Polski ku wolno�ci. {2553}{2644}Ekscytuj�ce jest patrzenie na|odrodzenie si� wolno�ci w Europie Wschodniej. {2654}{2740}Posiadanie wolnego wyboru powinno|od urodzenia by� prawem ka�dego z nas. {2757}{2906}Wsz�dzie, a szczeg�lnie tu, w USA,|powinni�my trzyma� pa�stwo z dala od gospodarki. {2908}{3071}Umo�liwi� ludziom rozw�j, rozwi�zywanie|problem�w oraz popraw� ich w�asnego �ycia. {3085}{3203}My�l�, �e nie by�oby przesad�|okre�lenie "Wolnego wyboru" Miltona Friedmana {3205}{3318}zestawem ratunkowym dla was,|dla naszego kraju oraz dla wolno�ci. {3359}{3409}Ludzka i polityczna wolno�� {3411}{3488}nigdy nie istnia�a i nie mo�e istnie� {3493}{3570}bez znacznej wolno�ci gospodarczej. {3586}{3629}Wolno�� polega na dokonywaniu wybor�w. {3634}{3665}Co jest dla mnie najlepsze? {3665}{3701}Co chc� robi�? {3706}{3769}Wszyscy chcemy jedynie mie� wolny wyb�r. {3778}{3864}�aden urz�dnik nie m�wi|tym ludziom, co maj� robi�. {3869}{3900}Kontrola rodzicielska. {3905}{3944}Rodzice wybieraj�cy nauczyciela. {3956}{3999}Rodzice kontroluj�cy nauczanie. {4016}{4059}Wolno�� do �ycia w�asnym �yciem. {4061}{4126}Do realizacji w�asnych cel�w,|urzeczywistniania marze�. {4133}{4227}Bez rz�du patrz�cego na ka�dy tw�j ruch|i rzucaj�cego k�ody pod nogi. {4234}{4298}Wi�kszo�� z nas,|gdyby mog�a, wybra�aby dobrobyt. {4306}{4370}Jednak jaki jest najlepszy spos�b,|aby go osi�gn��? {4373}{4500}Wolny handel przyczyni� si�|do podniesienia standardu �ycia w Japonii. {4509}{4603}Ponad 300 lat temu pielgrzymi|pr�bowali stworzy� socjalizm. {4613}{4790}Jednak prosperowali oni tylko wtedy, gdy pozwalano|im zatrzyma� ca�� �ywno�� z ich w�asnych upraw. {4804}{4886}Kto twierdzi, �e zasady|ekonomiczne nie maj� znaczenia? {4888}{4994}Mo�emy marzy� o doskona�ym �wiecie,|ale dobrze wiemy, �e to nierealne. {5001}{5063}Hongkong jest bardzo daleki od utopii. {5128}{5183}�ycie jest niesprawiedliwe. {5186}{5286}Nie jest sprawiedliwe to, �e jeden|rodzi si� niewidomy, a inny ma doskona�y wzrok. {5291}{5428}Nie znam �adnego wyj�tku od tego,|�e dokonuj�c wzgl�dnego por�wnania, {5430}{5562}im wi�cej mamy wolno�ci gospodarczej,|tym zamo�niejsi b�d� zwykli ludzie. {5586}{5684}Doktor Friedman sp�dzi� ca�e �ycie,|badaj�c wolno�� i bogactwo. {5689}{5747}Dla niego dowody historyczne s� jednoznaczne. {5759}{5828}Ludzie s� bogatsi,|je�li sami dokonuj� wybor�w. {5831}{5895}Bogatsi, gdy nie polegaj� na pomocy pa�stwa. {5900}{5960}"Wolny wyb�r" jest zestawem ratunkowym. {5962}{6010}Dla was i dla wolno�ci. {6085}{6175}WOLNO�� I BOGACTWO {6255}{6300}To s� budynki parlamentu. {6305}{6418}To jest rzeka Dunaj, a ja jestem|w Budapeszcie, stolicy W�gier. {6423}{6569}Gdzie� tam jest Czechos�owacja, tam Polska,|a jeszcze dalej, Zwi�zek Radziecki. {6586}{6755}Kraje socjalistyczne mia�y zawsze najlepsze|intencje do poprawy �ycia swoich obywateli. {6757}{6825}Ale ko�czy�o si� zawsze tak samo. {6827}{6894}Ludzie stawali si� niewolnikami,|byli biedni i nieszcz�liwi. {6897}{7020}I ka�dy z nich na w�asnej sk�rze|przekonywa� si�, �e socjalizm jest nieskuteczny. {7027}{7152}Teraz wszyscy staraj� si�|zmieni� kierunek na wolnorynkowy. {7186}{7269}To, co sta�o si� tutaj, w Europie|Wschodniej, by�o znacz�cym wydarzeniem. {7276}{7423}Po raz pierwszy w historii kraje totalitarne|postanowi�y zmieni� kierunek na wolnorynkowy. {7425}{7466}Czy im si� powiedzie? {7530}{7614}To pytanie sprowadzi�o tutaj|mnie i moj� �on�, Rose. {7622}{7732}Jako ekonomi�ci, chcemy by� �wiadkami|najbardziej ekscytuj�cego eksperymentu, {7734}{7852}kt�ry mo�e si� zdarzy� w �yciu|w sferze politycznej i gospodarczej. {7909}{7979}W centrum Pragi znajduje si� s�ynna kawiarnia. {7984}{8113}Pozosta�o�� z czas�w, w kt�rych Czechos�owacja|by�a jednym z najbogatszych kraj�w �wiata. {8123}{8202}Dzisiaj widzimy tu jedynie wyblak�� elegancj�, {8214}{8350}zanikaj�ce echo produktywnej przesz�o�ci|stworzonej przez bod�ce rynkowe. {8355}{8389}Co si� sta�o? {8394}{8485}Komuni�ci zacz�li|centralnie sterowa� gospodark�. {8499}{8622}Ta sama kultura, ci sami ludzie,|te same zasoby. {8627}{8714}Ale jak r�ny efekt|i znacznie ni�szy standard �ycia. {8721}{8842}Co jest wynikiem rozkaz�w przekazywanych|z g�ry dla przedsi�biorc�w z do�u. {8849}{8935}Kto twierdzi, �e zasady|ekonomiczne nie maj� znaczenia? {9043}{9113}Rok temu, dok�adnie przed t� kawiarni�, {9115}{9271}setki tysi�cy Czech�w zgromadzi�y si�|na placu Wac�awa, aby domaga� si� wolno�ci. {9537}{9571}To sta�o si� tutaj. {9573}{9632}W ci�gu trzech dni|otrzymali wolno�� polityczn�. {9645}{9676}Mieli du�e nadzieje. {9688}{9760}My�leli, �e szybko|zdarzy si� cud gospodarczy. {9772}{9861}Od tamtej chwili min�� rok|i prawie nic si� nie zmieni�o. {9887}{9945}Wolno�� polityczn� mo�na|uzyska� bardzo szybko. {9950}{10033}Ale osi�gni�cie wolno�ci gospodarczej|i bogactwa to zupe�nie co� innego. {10053}{10113}I ludzie zaczynaj� to rozumie�. {10125}{10177}W rzeczywisto�ci nie s� jeszcze wolni. {10185}{10309}Wci�� s� ofiarami tysi�cy urz�dnik�w,|umieszczonych tu przez komunist�w. {10360}{10453}Je�li nowo wybrane rz�dy|chc� utrzyma� poparcie ludzi, {10455}{10547}to musz� da� im prawdziw� wolno��|i to jak najszybciej. {10554}{10631}To by�o kluczem do sukcesu|Margaret Thatcher w Anglii. {10635}{10767}Mia�a szczeg�owy program, kt�ry zacz�a|wdra�a� od razu po obj�ciu stanowiska. {10774}{10837}To by� te� sekret|programu Ronalda Reagana. {10847}{11060}Z drugiej strony, Manahem Begin w Izraelu nie mia�|w og�le programu i sko�czy�o si� to fatalnie. {11084}{11184}Je�li Czechos�owacja|chce osi�gn�� cele rewolucji {11192}{11256}to musi szybko|wdro�y� za�o�enia ekonomiczne, {11261}{11446}kt�re pozwol� przekszta�ci� wolno��|polityczn� na wolno�� ludzk� i gospodarcz�. {11451}{11573}Te zasady s� zasadami wolnych, prywatnych rynk�w. {11606}{11741}W ca�ym tym miejscu istniej� zar�wno|przyk�ady nowych mo�liwo�ci, jak i problem�w. {11834}{11950}Juri Malik zamierza wydawa�|magazyn dla ludzi {11952}{12040}chc�cych za�o�y�|w Czechos�owacji w�asn� firm�. {12076}{12127}Jego miejscem pracy jest pok�j. {12199}{12254}To ma�e, rodzinne przedsi�wzi�cie. {12290}{12395}Magazyn zawiera wskaz�wki|dla przysz�ych biznesmen�w, {12400}{12525}jak przebrn�� przez g�szcz wci��|istniej�cych biurokratycznych regulacji. {12553}{12633}Ironi� jest to, �e niekt�re z tych regulacji {12640}{12738}przeszkadzaj� w uruchomieniu jego firmy. {12740}{12865}Na pocz�tku musi uzyska� 15|r�nych pozwole� rz�dowych {12872}{12935}zanim b�dzie m�g�|zacz�� sprzedawa� magazyn. {12963}{13053}Po prawie roku, wci�� nie uda�o|mu si� ich wszystkich zdoby�. {13067}{13189}Musi ci�gle przychodzi�|do tego rz�dowego biura pozwole� {13196}{13285}i przekonywa� biurokrat�w,|aby pozwolili mu prowadzi� interes. {13632}{13704}I zn�w to nie jest|jego szcz�liwy dzie�. {14069}{14198}Juri Malik tak �atwo si� nie poddaje,|ale nie wygl�da to dla niego zbyt obiecuj�co. {14205}{14265}Cz�owiek, kt�rego szuka, jest nieosi�galny, {14275}{14355}a nikt inny nie|interesuje si� jego problemem. {14659}{14740}Pa�stwo czeskie jest w�a�cicielem|wszystkich stoisk z gazetami, {14743}{14870}sklep�w z ksi��kami, systemu dystrybucji|kontrolowanego z tego miejsca. {14877}{15001}Jest jedna droga i tylko jedna droga,|aby zako�czy� ten nonsens. {15011}{15081}Pa�stwo powinno wycofa� si� z gospodarki. {15090}{15176}Musi przekaza� maj�tek w r�ce prywatne. {15236}{15340}Takie formularze nale�y wype�ni�|w Czechos�owacji, w miejscu takim jak to, {15342}{15421}je�li chce si� za�o�y� firm�|lub za�atwi� jak�� spraw�. {15438}{15528}Ale je�li my�licie, �e jest tak|tylko tutaj, to przypomnijcie sobie, {15530}{15634}kiedy ostatnio stali�cie w kolejce|po prawo jazdy lub dow�d rejestracyjny. {15639}{15754}Albo czy znacie kogokolwiek z Wielkiej Brytanii,|Francji, Niemiec czy Stan�w Zjednoczonych {15757}{15819}kto zbudowa� dom w ci�gu ostatnich 10 lat. {15821}{15872}Spytajcie przez co on musia� przej��. {15881}{15994}Kilka lat temu spyta�em jednego|ze student�w komunistycznej uczelni {15996}{16049}co b�dzie robi� po sko�czeniu studi�w. {16059}{16155}Powiedzia�, �e nie wie,|bo jeszcze mu nie powiedziano. {16186}{16327}Ludziom st�d powiedziano nie tylko,|gdzie pracowa�, ale tak�e gdzie mieszka�. {16330}{16471}W tych betonowych blokach,|sk�adaj�cych si� z tysi�cy identycznych mieszka�. {16478}{16541}Z kt�rych ka�d...
turbulentxdf