Prawo w praktyce oświatowej - Tadeusz Komorowski.txt

(530 KB) Pobierz
Tadeusz Komorowski
Prawo w praktyce o�wiatowej
Poradnik dla nauczycieli i kadry kierowniczej o�wiaty
Spis tre�ci
Wst�p 5
Wykaz skr�t�w 6
Rozdzia� 1. Og�lne wiadomo�ci o prawie 7
Rozdzia� 2. Podstawowe akty prawa o�wiatowego 16
2.1. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej o o�wiacie i wychowaniu 16
2.2. Ustawa o systemie o�wiaty 18
2.3. Ustawa - Karta nauczyciela 25
2.4. Urz�d Ministra Edukacji Narodowej i Sportu 31
2.5. Ustawa- przepisy wprowadzaj�ce reform� ustroju szkolnego 34
Rozdzia� 3. Prawo pracy 36
3.1. Og�lny zarys prawa pracy 36
3.2. Nawi�zanie stosunku pracy 38
3.3. Ochrona pracy 40
3.4. Rozwi�zywanie um�w o prac� 47
3.5. Regulamin pracy 50
Rozdzia� 4. Status nauczycieli i wychowawc�w oraz niepedagogicznych pracownik�w szko�y
57
4.1. Nauczyciele i wychowawcy 57
4.2. Wynagrodzenie za prac� 64
4.3. Inne uprawnienia nauczyciela 70
4.4. Status nauczycieli szk� publicznych i niepublicznych prowadzonych
przez osoby prawne i fizyczne 74
4.5. Status niepedagogicznych pracownik�w szko�y 76
4.6. Jednostka samorz�du terytorialnego pracodawc� pracownik�w instytucji
obs�uguj�cych szko�y i plac�wki 78
Rozdzia� 5. Obowi�zki nauczycieli i wychowawc�w 80
Rozdzia� 6. Status dyrektora szko�y i kadry kierowniczej szko�y 98
Rozdzia� 7. Kolegialne organy w systemie o�wiaty 118
7.1. Zasady funkcjonowania i kompetencje rady pedagogicznej 118
7.2. Spo�eczne organy w systemie o�wiaty 123
Rozdzia� 8. Zadania organ�w prowadz�cych szko�y 132
8.1. Kto mo�e zak�ada�, prowadzi� i utrzymywa� szko�y 132
8.2. Organy prowadz�ce szko�y publiczne i ich zadania 134
Rozdzia� 9. Organizacja pracy w szkole i plac�wce o�wiatowej 143
Rozdzia� 10. Ubezpieczenia spo�eczne 154
Rozdzia� 11. Gospodarowanie finansami i mieniem szko�y 162
11.1. Plan finansowy szko�y 162
11.2. �rodki specjalne 168
11.3. Procedura przekazywania szko�y 170
11.4. Zam�wienia publiczne 172
Rozdzia� 12. Post�powanie administracyjne dyrektora szko�y 176
12.1. Prawo administracyjne 176
12.2. Post�powanie administracyjne 177
12.3. Zasady post�powania administracyjnego 178
12.4. Decyzja i postanowienie 180
12.5. �rodki odwo�awcze w post�powaniu administracyjnym 181
12.6. S�dy a administracja 183
12.7. Post�powanie egzekucyjne 184
12.8. Obowi�zek szkolny 186
12.9. Skre�lenie ucznia 196
Bibliografia 200
Za��czniki
1. Ustawa o systemie o�wiaty i Karta nauczyciela w orzecznictwie s�dowym 201
2. Wykaz wybranych akt�w wykonawczych do ustawy o systemie o�wiaty ... 207
3. Wykaz wybranych akt�w wykonawczych do ustawy - Karta nauczyciela 211
Wst�p
Mija siedem lat od ukazania si� pierwszego wydania "Prawa o�wiatowego w praktyce",
czas wi�c na istotne zmiany w jego tre�ci i kszta�cie. Dyrektor szko�y stoi przed
coraz bardziej skomplikowanymi sytuacjami prawnymi, kt�re dawno ju� przekroczy�y
sfer� prawa o�wiatowego, st�d zmiana tytu�u poradnika na "Prawo w praktyce o�wiatowej".
Umo�liwi to ukazanie r�nych aspekt�w funkcjonowania prawa, bo znajomo�� prawa o�wiatowego
jest nadal wa�n�, ale nie jedyn� dziedzin� warunkuj�c� sukces organizacyjny dyrektora
plac�wki o�wiatowej.
Jakie zagadnienia prawne powinny by� znane nauczycielowi, dyrektorowi szko�y, kierownikowi
o�wiaty� Chc�c odpowiedzie� na to pytanie, pr�bowa�em uciec si� do w�asnych d�ugoletnich
do�wiadcze�. Podpowiedzia�y mi one tak� w�a�nie form� przekazu wiedzy o prawie. Stara�em
si� zgromadzi� dokumenty warunkuj�ce sprawno�� organizacyjn� dyrektora w zakresie
stosowania prawa, w tym o�wiatowego, ukazuj�ce jego uprawnienia i obowi�zki na tle
tego prawa. Chcia�em w zwi�z�ej formie wskaza� te elementy, z kt�rymi pracownik o�wiaty
ma do czynienia na co dzie�. Nie s� to rzeczy nowe, znajduj� si� one w wielu opracowaniach,
prace najcenniejsze z tego zakresu zawiera skierowany do dyrektor�w i nauczycieli
cykl publikacji wydanych przez Wydawnictwo eMPi2. Po co wi�c ta ksi��ka� Ot� z mojego
punktu widzenia ka�dy przejaw dzia�alno�ci nauczyciela czy dyrektora ma sw�j odpowiednik
w przepisach prawa. Gdyby pokusi� si� o ich pe�ne przedstawienie, powsta�oby dzie�o,
kt�re dawa�oby mo�e pe�en obraz uwik�a� prawnych dyrektora i nauczyciela, ale by�oby
dosy� trudne w odbiorze. Moim celem nie jest wyczerpanie tematu, bowiem cz�ste nowelizacje
przepis�w prawa, r�wnie� o�wiatowego, czyni� ka�de wydawnictwo, kt�re wchodzi w szczeg�y,
dosy� szybko nieaktualnym. Zwr�ci�em wi�c uwag� wy��cznie na zagadnienia og�lniejszej
natury i do��czy�em do publikacji wykazy akt�w wykonawczych do omawianych ustaw.
Za potrzebne uzna�em te� wprowadzenie w cz�ci pocz�tkowej og�lnych wiadomo�ci o
prawie. Dyrektor szko�y to najcz�ciej nauczyciel okre�lonego przedmiotu i w tej
dziedzinie jest on specjalist�, ale na og� ani w trakcie studi�w, ani w pracy zawodowej
nie mia� kontaktu z prawem jako dziedzin� naukow�. Dyrektor szko�y jako kierownik
zak�adu pracy jest prze�o�onym nie tylko nauczycieli, ale r�wnie� pracownik�w administracji
i obs�ugi. W kontaktach z t� grup� pracownik�w znajomo�� kodeksu pracy jest szczeg�lnie
po��dana, st�d rozdzia� po�wi�cony tej wa�nej ustawie. Dyrektor szko�y jest r�wnie�
gospodarzem zarz�dzaj�cym cz�sto du�ym maj�tkiem, dysponuj�cym bud�etem i �rodkami
specjalnymi. Musi to robi� zgodnie z prawem, ��cz�c mo�liwo�ci z potrzebami. Ten
fakt sprawi�, �e w tym wydaniu pojawi� si� rozdzia� m�wi�cy o gospodarowaniu maj�tkiem
i finansami szko�y. Autor liczy, �e pomo�e nowo powo�anym dyrektorom lub osobom przygotowuj�cym
si� do obj�cia tego stanowiska pozna� podstawy tej nie�atwej dziedziny. Dyrektor
- to r�wnie� organ administracji o�wiatowej, st�d za konieczne uzna�em wprowadzenie
rozdzia�u po�wi�conego prawu administracyjnemu.
Wydanie niniejszej publikacji zbiega si� z prze�omowymi wydarzeniami, kt�re w swojej
istocie dotykaj� r�wnie� szko�y i systemu szkolnego. Reforma systemu o�wiatowego
od 1 wrze�nia 1999 roku sta�a si� faktem. Wywar�o to wp�yw na kszta�t prawa o�wiatowego.
Jeste�my po gruntownej nowelizacji ustawy o systemie o�wiaty i ustawy - Karta nauczyciela.
Ponadto na naszych oczach zmienia si� kodeks pracy, system ubezpiecze� spo�ecznych,
ubezpiecze� zdrowotnych. Zmieni� si� podzia� administracyjny kraju. Funkcjonuj� jednostki
samorz�du terytorialnego na szczeblu gminy, powiatu i wojew�dztwa. Nie ma dziedziny
�ycia spo�ecznego, w kt�rej nie pojawi�aby si� nowa jako�� wyra�ona w noweJizacji
starych lub tworzeniu nowych ustaw. Zaistnia�a wi�c konieczno�� dostosowania tre�ci
poradnika do potrzeb zreformowanej szko�y.
Nie wierni, czy forma prezentowania problem�w zastosowana w publikacji zda egzamin.
Stara�em si� unika�, gdy by�o to mo�liwe, dos�ownego cytowania przepis�w /prawnych.
Podaj�c numery artyku��w omawianych ustaw, kieruj� czytelnika do dokumentu podstawowego,
jakim jest ustawa wraz z aktami wykonawczymi. Licz�c na �yczliwe przyj�cie tej publikacji,
dzi�kuj� tym, kt�rzy byli inspiratorami moich poczyna� zbieracza i komentatora prawa
o�wiatowego, ich cenne uwagi wp�yn�y na jej kszta�t i charakter.
Autor
Wykaz
skr�t�w
DzU
- Dziennik Ustaw
TK
MP
- Monitor Polski
SN
DzUrz
- Dziennik Urz�dowy
NSA
USO
- Ustawa o systemie o�wiaty
RM
Kn.
- Karta nauczyciela
MEN
kp.
- kodeks pracy
MENiS
k.p.a.
- kodeks post�powania administracyjnego
MPiPS
k.p.c.
- kodeks post�powania cywilnego
kk.
- kodeks karny
kw.
- kodeks wykrocze�
uzp
- ustawa o zam�wieniach publicznych
JST
- Trybuna� Konstytucyjny
- S�d Najwy�szy
- Naczelny S�d Administracyjny
- Rada Ministr�w
- Minister Edukacji Narodowej
- Minister Edukacji Narodowej i Sportu
- Minister Pracy i Polityki Spo�ecznej(dawniej: Socjalnej, a obecnie Minister Gospodarki,
Pracy i Polityki Spo�ecznej)
- jednostka samorz�du terytorialnego
Rozdzia� pierwszy
Og�lne wiadomo�ci o prawie
Prawo jest poj�ciem wieloznacznym. Inaczej rozumie je fizyk, chemik czy biolog, a
inaczej humanista. Dla nas wa�na b�dzie definicja, jak� pos�uguj� si� prawnicy, czyli
przyjmujemy, �e prawo to zesp� norm wydanych lub usankcjonowanych przez pa�stwo
i zagwarantowanych przymusem pa�stwowym^. Prawo jest nierozerwalnie zwi�zane z pa�stwem,
pa�stwo bowiem ustala normy lub je sankcjonuje, a poprzez przymus zapewnia ich przestrzeganie.
Przestrzeganie prawa zale�y nie tylko od dobrej woli obywatela, mo�na go bowiem fizycznie
zmusi� do przestrzegania przyj�tych norm. �ycie pokazuje jednak, �e ludzie na co
dzie� kieruj� si� nie tylko prawem. Czynnikami pozaprawnymi s� normy obyczajowe,
towarzyskie, sportowe czy, szczeg�lnie wa�ne, normy moralne. U pod�o�a moralno�ci
le�y wyobra�enie ludzi o tym, co dobre, a co z�e. R�ne oceny tego samego czynu mog�
by� spowodowane stosunkami spo�ecznymi, politycznymi, warunkami �ycia itp.
Moralno�� mo�na zdefiniowa� jako ukszta�towany w procesie d�ugotrwa�ego rozwoju spo�ecze�stwa
zesp� norm post�powania, wed�ug kt�rych ocenia si� okre�lone zachowania jako dobre
lub z�e . W ka�dym spo�ecze�stwie istnieje zesp� wsp�lnych norm moralnych. S� to
tzw. elementarne normy moralne. Moralno�� uzupe�nia prawo w tych obszarach, gdzie
nie istnieje norma prawna albo norma ta nie wyczerpuje okre�lonego problemu. Tak
wi�c prawo i moralno�� reguluj� wiele stosunk�w spo�ecznych. Niekiedy mo�e jednak
dochodzi� do kolizji, je�eli wyst�puje rozbie�no�� mi�dzy norm� prawn� a norm� moraln�.
Normy prawne z punktu widzenia moralno�ci mog� by� moralnie pozytywne, moralnie negatywne,
moralnie oboj�tne. Mi�dzy prawem a moralno�ci� istniej� istotne r�nice. Na stra�y
prawa stoi aparat pa�stwowy, normy moralne za� s� przestrzegane pod presj� opinii
publicznej, wychowania, nawyk�w, nakaz�w religii itp. Normy prawne maj� charakter
dwustronny: z jednej strony wynika z nich obowi�zek, z drugiej - prawo. Normy moralne
nak�adaj� tylko obowi�zki. 2 tego, i� moralno�� ingeruje w sfer� my�li i uczu�, wynika
nieprecyzyjno�� i niezmierzalno�� tych norm.
Cz�sto, nie tylko w ustach prawnik�w, pojawia si� poj�cie "�wiadomo�� prawna spo�ecze�stwa".
Oznacza ono nie ty...
Zgłoś jeśli naruszono regulamin