koniec wojny(1).doc

Przed końcem wojny nasiliły się próby emigracji do Palestyny z krajów Europy Środkowej. Wojna zakończyła się w Europie 9.05.1945 jednak cały rok przed ostatecznym zwycięstwem wyzwalane były państwa Europy Środkowej i odpadali kolejni sojusznicy III Rzeszy. Dlatego otworzyła się droga ewakuacji przez Rumunię.

Zarówno przed  jak i po wojnie ciężko było uciec ze Związku Radzieckiego, tak okupacja niemiecka zdezorganizowała system kontroli i pod koniec wojny ucieczka ze zrujnowanego ZSRR była możliwa. Pewien kurier podczas wojny sowiecko-niemieckiej przedostał się z Wilna do Kazachstanu, oczywiście nielegalnie, przekraczając nieraz linię frontu.

Trasa ewakuacji wiodła przez Rumunię, Grecję [niedaleko Cypr], później też przez Jugosławię do Włoch. Z punktu widzenia sowieckiego emigracja ta była nielegalna. Organizacja o nazwie Bereha [ucieczka] pomagała w wydostawaniu się z Kraju Rad, organizując kontakty na etapach wędrówki, jednak po kilkunastu miesiącach jej działalność została wykryta i ta droga ewakuacji została zamknięta.

Wiosna 1945 przyniosła wyzwolenie terenów Polski. Drogi ewakuacji były dwie. Pierwsza wiodła przed Szczecin, który także stał się ośrodkiem żydowskiego osadnictwa. Stamtąd można było przedostać się przez radziecką strefę okupacyjną do strefy amerykańskiej lub francuskiej. Trafienie do strefy angielskiej kończyło się umieszczeniem w specjalnym obozie, a niektórzy do niej trafiali, słabo znając geografię. Najbezpieczniejsza była strefa francuska, gdyż gen. de Gaulle był przeciwnikiem Churchilla i polityka Francji zawsze była antagonistyczna w stosunku do polityki angielskiej.

Inna trasa prowadziła przez Szklarską Porębę do Czechosłowacji i dalej na Zachód do strefy amerykańskiej. Niektórzy trafiali do strefy brytyjskiej,

Emigracja początkowo była nielegalna właściwie dla wszystkich władz panujących po drodze. Wyjątkiem byli Amerykanie, traktujący łagodnie uchodźców, lub wręcz nawet im pomagający.

W Polsce i Czechosłowacji nastąpiła zmiana polityki. Inż. Rudawski [„Mój obcy kraj?”], oficer WP, dostał rozkaz zajęcia się uchodźcami idącymi przez Szklarską Porębę do CSRS. Spowodowało to zainteresowanie się sprawą przez przedstawicielstwo brytyjskie w Warszawie i protest przeciw emigracji. Przeciwni również byli ortodoksyjni Żydzi. Jeden z nich w rozmowie z urzędnikiem brytyjskim poinformował o całej sprawie, przedstawicielstwo Wielkiej Brytanii wysłało urzędnika nad granicę, który naocznie przekonał się o prawdziwości pogłosek.

Polacy musieli przerwać ten proceder, choć nie do końca. W warunkach powojennego chaosu i powstawania od nowa całej administracji wyjazd nadal był możliwy, nawet pomimo pewnej kontroli ze strony Straży Granicznej. Wychodźstwo trwa do 1948 r. gdyż do Polski powracało wielu Żydów z ZSRR. Polska otwierała „okno wyjazdowe”, nie tylko dla obywateli polskich, ale również po powstaniu Izraela przez Polskę wiódł względnie prosty szlak ucieczki.

Anglicy byli przeciwni emigracji Żydów do Palestyny, ale gdy emigranci już uciekli i znaleźli się w obozach dipisów[1] to nie można było ich zawrócić. Ci ludzie przeszli przez obozy koncentracyjne, stracili rodziny i domy, nie mieli nawet do czego wracać. Najwyżej nakłaniano ich do powrotu, ale bez używania jakiejkolwiek przemocy. niektóre państwa przyjmowały uchodźców, dając im możliwość wyleczenia się po pobytach w obozach koncentracyjnych [m.in. Szwecja]

Do momentu powstania Izraela 250.000 osób opuściło tereny Europy Środkowo-Wschodniej.

W Palestynie koniec wojny spowodował nasilenie się konfliktów arabsko-żydowskich. Roznieciły się konflikty polityczne na forum międzynarodowym oraz walki między ugrupowaniami syjonistycznymi. Do najbardziej krwawych aktów terroru należy zamach na hotel King David w Jerozolimie. Anglicy w odpowiedzi na terror nasilili represje. Prowadzili rewizje po kibucach, aresztowania, jedną dzielnicę Jerozolimy przeznaczyli na ufortyfikowane angielskie getto, po uprzednim usunięciu mieszkańców. Rodziny urzędników angielskich zostały ewakuowane do kraju.

Churchill nie chciał być grabarzem imperium brytyjskiego. Ale Wielka Brytania wyszła z wojny mocno osłabiona przez wysiłek wojenny. Na świecie wzrastała rola USA, dostarczających sprzętu wojskowego dla armii tak Anglii jak ZSRR oraz ich sprzymierzeńców.  Stany Zjednoczone szafowały wolnościowymi deklaracjami u początku wojny. Ameryka nie miała licznych kolonii i mogła swobodnie deklarować wyzwolenie ludów spod obcego panowania. Podczas wojny w Europie jako obce panowanie rozumiano władzę państw Osi. A w Afryce i w Azji?

Poza tym USA były zainteresowane upadkiem imperiów kolonialnych, które w latach 30. stworzyły bariery celne będące przyczyną kryzysu gospodarczego, który pojawił się także w Stanach. USA chciało rozbić owe bariery aby otworzyć rynki zbytu dla produktów własnego przemysłu, którego produkcja rozwinęła się w czasie wojny.

Amerykańskie wojskowe Food Units były wysyłane do Polski jako paczki świąteczne w ramach UNRRA. Wojsko miało ich nadmiar, a wypuszczenie tego towaru na rynek amerykański stanowiłoby konkurencję dla rodzimego przemysłu. Jako anegdotę mogę powiedzieć, że kostki paliwa spirytusowego były brane za czekoladę...

USA nie mogły dopuścić do odbudowy brytyjskiego imperium celnego.

Ruchy wolnościowe w byłych koloniach mogły mieć względnie pokojową formę [Indie, Pakistan], ale także mogły prowadzić do wojny, kończącej się klęską mocarstw [algierska wojna o niepodległość przeciwko Francji].