niewiadomska - Narkotyki.doc

Narkotyki – fakty i mity

Substancja psychoaktywna - każda subst. chemiczna, która wpływa na działanie układu nerw. człowieka. Termin ten coraz częściej zastępuje pojęcie narkotyk, bo słowo narkotyk używane jest w różnych znaczeniach.

Definicje wynikające z ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii:

Środek odurzający – każda subst pochodzenia naturalnego lub syntetycznego działająca na ośrodkowy układ nerw., określona w wykazie środków odurzających umieszczonych w zał. 2 do Ustawy

Substancja psychotropowa – każda subst pochodzenia naturalnego lub syntetycznego działająca na ośrodkowy układ nerw., określona w wykazie środków odurzających umieszczonych w zał. 3 do Ustawy

Prekursor – każda subst. pochodzenia naturalnego lub syntetycznego, która może być przetworzona na środek odurzający bądź subst. psychotropową.

Środek zastępczy – subst. w każdym stanie fiz., która jest trucizną lub środkiem szkodliwym; używana zamiast lub w takim samym celu niemedycznym jak środek odurzający lub subst. psychotropowa.

Używanie subst. psychoaktywnych polega na wprowadzeniu do org. człowieka substancji chem.

Intoksykacja – stan następujący po przyjęci subst. psychoaktywnej, kończy się zaburzeniemi na poziomie świadomości, sprawności poznawczej, zdolności spostrzegania, wnioskowania, zachowania. Jej stopień zależy od rodzaju i dawki przyjętej substancji oraz od poziomu tolerancji.

Używanie szkodliwe - sposób przyjmowania substancji psychoaktywnych, który powoduje szkody zdrowotne: somatyczne, psychiczne.

Nadużywanie - nieprawidłowe używanie środka chem., któremu towarzyszą następstwa mniej liczne i inne niż w uzależnieniu.

Narkomania - a). w wąskim zakresie - dot. przyjmowania subst. opatowych                                                                 

b). w sensie szerokim - oznacza nałogowe używanie subst. psychoaktywnych prowadzących do uzależnienia.

Toksykomania- przyjmowanie substancji chem., które neg. Wpływają na funkcjonowanie człowieka.

Lekomania- stałe lub okresowe przyjmowanie leków, w celach sprzecznych lub niezwiązanych z zastosowaniem medycznym; poj. węższe od toksykomanii.

Nałóg- intensywne zaangażowanie osoby w poszukiwanie i używanie środków psychoaktywnych. Najczęściej = nadużywanie lub uzależnienie. Może powstać w syt., gdy życie jednostki jest podporządkowane zdobywaniu i używaniu subst. chem. przy jednoczesnym braku uzależnienia.

Drogi przyjmowania, metabolizm w organizmie (okres połowicznego rozpadu, prawo kinetyki liniowej i nieliniowej), wpływ substancji na neuroprzekaźniki- streszczone na wykładzie, słowo w słowo J

Specyfika działania różnych rodzajów narkotyków:

Subst. psychoaktywne (ICD- 10):

-alkohol

-opiaty

-kanabinole

-leki uspokajające i nasenne

-kokaina i inne subst. stymulujące, w tym kofeina

-subst. halucynogenne

-tytoń

-rozpuszczalniki lotne

-inne

-użycie kilku subst. łącznie.

OPIATY:

- alkaloidy otrzymywane z maku lekarskiego, ich syntetyczne analogi i związki wytwarzane w organizmie ssaków, które działają w układzie nerwowym na specyficzne receptory opiatowe. W ścisłym znaczeniu opiaty to tylko naturalne alkaloidy maku, opioidy - inne subst. mające morfinopodobne działanie.

Opiaty naturalne (pochodzenia roślinnego):

- opium : stężały sok otrzymywany z niedojrzałej torebki maku lekarskiego. Do głównych składników opium należą: marfina, kodeina, tebaina, noskapina, papaweryna.

-morfina: silnie działający narkotyk, najczęściej występujący w postaci bezbarwnych kryształów lub białego proszku o gorzkim smaku. Okres półtrwania od 1,5 do 4 godzin. Średni czas działania około 4 godzin. Nie kumuluje się w organizmie. Metabolizm zachodzi w wątrobie. 10% dawki jest wydalane  z moczem. Działanie wielokierunkowe: uśmierza ból, likwiduje uczucie głodu, strachu i zmęczenia. Pobudza aktywność układu limbicznego, wywołując dobry nastrój i euforię. Ma właściwości hamujące układ nerwowy. Długotrwałe używanie prowadzi do rozwoju tolerancji i uzależnienia- morfinizm.

-heroina: otrzymywana z morfiny lub opium. W Polsce występuje w trzech podstawowych formach:

              a) ,,polska” heroina lub ,,kompot”- lekko oleisty brązowy płyn

              b) biała heroina- biały, krystaliczny proszek bez zapachu

              c) Brown sugar- brunatna heroina o niższym stopniu czystości. Okres półtrwania= 1-2 godzin. Czas działania 3-6 godzin. Działa silnie jod morfiny, zarówno przeciwbólowo 6 razy, jak i euforyzująco około 20-25 razy, bo łatwiej rozpuszcza się w tłuszczach.  Bardzo szybko rozwija się zespół uzależnienia, dlatego nie ma zastosowana w leczeniu bólu.

-kodeina- okres półtrwania 2-5 godzin. Początek działania po 15-30 minutach. Czas działania 4-6 godzin. Stosowana w postaci tabletek jako lek na receptę. Działa słabiej przeciwbólowo i narkotycznie od morfiny.

Opioidy półsyntetyczne:

-buprenorfina- silniejsza od morfina (30 razy), ze względu na długi czas działanie 6-8 godzin, stosowana w leczeniu przewlekłego bólu

Opioidy syntetyczne:

-substancje o działaniu morfinopodobnym (pentazocyna, nubaina, fentanyl, metadon)

Działanie psychoaktywne opiatów:

Endogenne opiaty są neuroprzekaźnikami uczestniczącymi w procesach związanych z odczuwaniem bólu. Bodźce bólowe wytwarzane w zakończeniach nerwowych w całym organizmie docierają do mózgu za pośrednictwem rdzenia kręgowego. Endorfiny znoszą doznania bólowe przez hamowanie sygnałów bólowych = ANALGEZJA. Opiaty zażywane przez człowieka naśladują działanie neuroprzekaźników endorfinowych (narkotyki analgetyczne), doprowadzają do zaburzeń w działaniu innych neuroprzekaźników nerwowych, m.in. dopaminy i noradrenaliny.

Objawy użycia  opiatów:

-senność

-zwężenie źrenic

-znieczulenie na ból (analgezja), bez utraty przytomności

-euforia + apatia

-przymglenie świadomości

-upośledzenie funkcji psychicznych

-czasem zaparcia, wymioty, świąd, zaczerwienienie skóry

Leczenie polega przede wszystkim na terapii wspomagającej.

KANABINOLE (pochodne konopi):

-marihuana- susz z młodych liści i kwitnących wierzchołków rośliny, który w postaci sproszkowanej lub zrolowanej jest przeznaczony do palenia w skrętach, fajkach lub fifkach Jdość słabe działanie.

-haszysz- żywica zebrana z wierzchołków konopi połączona z klejem lub woskiem,  w postaci ciemnych płatków lub bryłek. Efekt silniejszy niż po spożyciu marihuany.

-olej cannabis- ekstrakt z życicy konopi, najczęściej w postaci zielonej lub brązowej cieczy.  Najczęściej jego krople są dodawane do palonego papierosa. Najbardziej niebezpieczne jest palenie. Czas działania do  godzin. Pierwsze objawy po 15-30 minutach.

Działanie psychoaktywne kanabinoli:

Zaburzenia w działaniu receptorów, utrzymywania równowagi, pozycji ciała, koncentracji uwagi, poczuciu czasu i przestrzeni, zapamiętywaniu i myśleniu. Zaburzają fizjologię neuroprzekaźników mózgowych. Mózg fałszywie rozpoznaje i interpretuje impulsy nerwowe docierające do narządów zmysłów.

Lecznicze zastosowanie konopii- terapia kacheksji (fizjologiczne wyniszczenie wynikające z choroby nowotworowej lub AIDS). Leczenie jaskry i astmy. Pobudzenie apetytu.

Objawy:

-odprężenie lub lekkie podniecenie

-spadek koncentracji uwagi

-zmniejszenie aktywności psychomot.

-szybka, ale mniej wyraźna mowa

-osłabienie pamięci operacyjnej

-zmniejszenie samokontroli i zahamowań

LEKI USPOKAJAJĄCE I NASENNE:

Działanie barbituranów:

-nie wpływają na neuroprzekaźniki, a powodują spowolnienie różnych neuronów, co prowadzi do tłumienia aktywności ukł. nerw.

- działanie nasenne, przeciwdrgawkowe, znieczulające, uspokajające

- używanie szybko prowadzi do tolerancji

- przedawkowanie prowadzi do śmierci lub zatrucia

Działanie benzodiazepin:

-bezpieczniejsze niż barbiturany

-działanie nasenne, przeciwdrgawkowe, znieczulające, uspokajające, przeciwpadaczkowe i zwiotczające mięśnie

-skuteczne w łagodzeniu alkoholowego zespołu abstynencyjnego

Objawy używania barbituranów albo benzodiazepin:

- uspokojenie, senność, niespójność ruchów, zaburzenia uwagi, upośledzenie pamięci

SUBSTANCJE STYMULUJĄCE:

      - wzmacnianie czynności układu nerwowego: wyostrzenie zmysłów, zwiększenie odczuwanej energii i pozytywnych stanów emocjonalnych

Kokaina – alkaloid występujący w liściach drzewa koki, pochodzenia naturalnego lub uzyskiwany metodą syntezy. Szybkość efektu narkotycznego i okresu półtrwania zależy od drogi podania. Blokuje wychwyt zwrotny dopaminy. Wykorzystywana w medycynie do znieczulania miejscowego, bo powoduje porażenie zakończeń nerwowych. 

Crack – najtańsza i najbardziej uzależniająca postać kokainy. Siła działania tego środka jest około 20 razy większa. Początkowo osoba doświadcza euforii jednak potem stan ten przechodzi w dysforię. Aby przywrócić pozytywne doświadczenia osoba musi przyjąć kolejną dawkę. Używanie tego wiąże się z dużym ryzykiem zatrucia.

Amfetamina- syntetyczny odpowiednik efedryny.  Na nielegalnym rynku może mieć różny wygląd: tabletek, kapsułek, kostek, białego lub beżowego proszku. Gdy mija działanie psychoaktywne, powstaje silne uczucie zmęczenia i przygnębienia. Kilka dni trwa powrót do normalnego funkcjonowania. Hamuje wychwyt zwrotny dopaminy, ale również nasila jej wydzielanie w różnych obszarach mózgu. Znajduje zastosowanie w medycynie- leczenie depresji, długotrwale zaburzenia uwagi.

Speed-( metaamfetamina)- silnie uzależniająca odmiana amfetaminy. Szybsze, silniejsze działanie. Duża dawka przyjęta dożylnie lub inhalacyjnie może spowodować nieodwracalne uszkodzenia naczyń mózgowych, udar mózgu, objawy psychotyczne lub krótkotrwałą euforię.

Ice- (matylamfetamina). Doprowadza do takich samych efektów narkotycznych jak amfetamina, ale jest bardziej szkodliwa ze względu na większą moc i dłuższy czas działania.

Ecstasy- (zaliczana do amfetamin metylowych). Czasami traktowana jako halucynogenna. Doprowadza do zmian w zakresie funkcjonowania serotoniny i dopaminy (może całkowicie zniszczyć neurony serotoninowe). Przyjmowana drogą pokarmową. Nasilenie euforii i empatii, wyostrzenie percepcji otoczenia i ponownego przeżywania sytuacji z przeszłości.

Tenamfetamina- przypomina działanie scstasy, Działanie pobudzające i halucynogenne.

Kofeina- występuje między innymi w kawie, herbacie, napojach orzeźwiających. Pobudza działanie układu nerwowego. Po ustąpieniu efektów działania (po 4 godzinach) może wystąpić zmęczenie. Jest prawie całkowicie wydalana przez nerki. Zaburza działanie neuroprzekaźnika adenozyny, który spełnia funkcje hamujące. Zyskała zastosowanie w medycynie (niwelowanie bólów głowy, leczenie przeziębień, zmniejszania apetytu). Powoduje wzrost ciśnienia krwi, pobudzenie kory mózgowej, kurczenie naczyń krwionośnych w mózgu, stymuluje ośrodek oddechowy, obniżenie objawów zmęczenia.

SUBSTANCJE HALUCYNOGENNE

- użycie wiąże się z uczuciem zmienionego stanu świadomości.

LSD- może być naturalny lub syntetyczny. Chemicznie podobny do serotoniny, jeden z najsilniej działających halucynogenów. Przyjmowany doustnie i szybko, całkowicie wchłania się z przewodu pokarmowego do krwi.

Grzyby halucynogenne- Do działania halucynogennego doprowadza psylocybina i psylocyna. Po około godzinie od spożycia pojawiają się zmiany somatyczne- nudności, skurcze, drżenia i drętwienia kończyn. Po  upływie około dwóch godzin osoba doświadcza kolorowych wizji i świadomości głosów z rzeczywistości. Ma poczucie przypływu energii i siły. Zmiany utrzymują się kilka godzin, Jest niebezpieczeństwo zatrucia.

Meskalina

Dimetylotryptamina (DMT)

Działanie psychoaktywne halucynogenów:

Zaburzenia czynności serotoniny (snu, czuwania, utrzymywania równowagi emocjonalnej, regulacji procesów spostrzegania). Zwiększenie aktywności serotoniny i dopaminy.

Objawy:

- rozszerzenie źrenic, wzrost ciśnienia krwi, obniżenie popędu seksualnego, nadwrażliwość na bodźce, nieprawidłowa percepcja czasu i przestrzeni, halucynacje, synestezje, urojenia, zaburzenia toku myślenia., wahania nastroju.

ROZPUSZCZALNIKI LOTNE

-środki wziewne lub inhalanty, najczęściej pochodzenia organicznego. Najbardziej rozpowszechniony jest butapren- dostępny, legalny, tani, ma szybkie i silne działanie.

- azotyn amylu- doprowadza do szybkiego i silnego rozszerzenia naczyń krwionośnych.

- środki wziewne powodują zaburzenia w działaniu neuroprzekaźników. Niszczą komórki nerwowe w mózgu i układzie nerwowym. Mają właściwości tłumiące i halucynogenne. Tuż po przyjęciu- euforia, następnie spokój, zadowolenie, senność, potem sen i doświadczanie zmienionych stanów świadomości.

INNE SUBSTANCJE PSYCHOAKTYWNE: 

Fencyklidyna - pochodzenia syntetycznego, magazynowana w tłuszczach. Wpływa na neuroprzekaźniki, hamuje działanie glutaminianu, nasila działanie dopaminy. Jednocześnie pobudza i hamuje pracę układu nerwowego. Zwiększa tolerancję na ból, wzrost siły fizycznej, brak koordynacji psychoruchowej, drżenie mięśni, euforia, obniżenie kontroli. W większych dawkach- nudności, agresja, halucynacje, urojenia, spowolnienie oddechu, pulsu i ciśnienia krwi.

Ketamina- środek znieczulający, właściwości przeciwbólowe, halucynogenne, pokrewna fencyklidynie, początkowe pobudzenie, następnie- odmienne stany świadomości, nudności, wymioty, drętwienie ciała, zamazane widzenie, spowolnienie ruchów, bełkotliwa mowa.

Sterydy anaboliczne- środki syntetyczne, budową zbliżone do męskich hormonów płciowych (testosteron). Przenikają szybko z krwioobiegu do mięśni. Mają silne działanie na układ płciowy (wzmocnienie cech męskich u chłopców, zanik cech żeńskich u dziewcząt). Zaburzenia w przekaźnictwie mózgowym, agresja, zaburzenia uczenia. Zastosowanie lecznicze- nowotwory piersi, osteoporoza, anemia. Powodują przyrost masy mięśniowej i wzrost energii. Długie używanie prowadzi do zaburzeń w pracy wątroby,serca.

POLITOKSYKOMANIA

-równoczesne bądź naprzemienne używanie różnych subst. psychoaktywnych.

Uprawa i produkcja narkotyków występuje w kilku regionach świata, głównie w :

- ,,złoty trójkąt”- Birma, Laos, Tajlandia

-,,złoty półksiężyc”- Afganistan, Pakistan, Iran

- kraje Ameryki Południowej- Kolumbia, Boliwia, Peru.

Ze względu na kryterium częstotliwości używania środków narkotycznych wyodrębniamy grupy konsumentów używających narkotyki w sposób:

- eksperymentalny,

- towarzyski lub rekreacyjny (krąg znajomych, nie częściej niż raz w tygodniu)

- okolicznościowo-sytuacyjny (indywidualnie, kilka razy w tyg. lub rzadziej, zależnie od sytuacji osobistej i nasilenia stresu. Celem jest poprawa samopoczucia.

- intensywny (codziennie, cel- redukcja napięcia, poprawa samopoczucia, umożliwienie prawidłowego funkcjonowania)

- osoby uzależnione.

Narkomania w Polsce:

Wzory używania narkotyków:

- model tradycyjny - najbardziej szkodliwy, używanie opiatów chałupniczej produkcji, używane igły, strzykawki

- model mieszany- różne środki stosowane zamiennie, najczęściej amfetamina, halucynogeny, leki nasenne, produkty z konopi, przyjmowane drogą iniekcji

- model haszyszowy - podstawowy narkotyk to konopie. Marihuana i haszysz zażywane regularnie. Okazjonalne używanie innych środków.

- model ekskluzywny - używanie importowanych specyfików- głównie kokaina i biała heroina. Wysokie koszty finansowe. Najczęściej zamożnie 20 -30 letni ludzie.

- model inhalacyjny - używanie środków wziewnych. Częstsze  u najmłodszych narkomanów- poniżej 15 roku życia. Dodatkowo często tytoń i alkohol.

- model lekowy - dominuję leki nasenne i uspokajające. Często przyjmowane łącznie z alkoholem, tytoniem lub kofeiną. Najpowszechniejszy powyżej 40 roku życia i u kobiet.

SZKODY WYWOŁANE UŻYWABNIEM NARKOTYKÓW:

Zaburzenia somatyczne:

-zgony związane z nadużywaniem substancji,

-uleganie śmiertelnym wypadkom po wpływem spożycia środka,

-uszkodzenia wątroby, nerek, serca, układu nerwowego

-drżenia ciała, zaburzenie koordynacji bóle głowy

-częściowa utrata głosu (przy amfetaminie)

-zaburzenia w pracy ...