Rozdział XIX Poradnictwo w teorii i praktyce.
I. Poradnictwo – rozważania terminologiczne.
Potrzebne ludziom we wszystkich obszarach ich aktywności, na całej drodze do indywidualnego rozwoju; wspomaga, podtrzymuje, wspiera rozwój, przyjmując w zależności od sytuacji charakter działań naprawczych bądź profilaktycznych.
II. Poradnictwo – cel i zakres działania.
Nie jest pojęciem jednoznacznym, często tym samym terminem określą się działalność różnego rodzaju.
Najważniejszy cel à optymalizacja stanu rzeczy, celami pośrednimi; nastawione na :
a. doskonalenie procesu przygotowania jednostki do aktywnego życia przez wykrywanie i korygowanie braków rozwojowych.
b. optymalizacja procesu przygotowania do pracy zawodowej.
c. przygotowanie do spędzania czasu wolnego i aktywnego uczestnictwa w kulturze, rozwijania własnej osobowości.
Trzy rodzaje poglądów dotyczących zakresu działań poradnianych:
a. zmierza do udoskonalenia procesu wychowania jednostki poszukując odpowiednich środków.
b. zmierza do udoskonalenia procesu wychowania jednostki i optymalizacji pracy instytucji wychowawczych.
c. udoskonalenie procesu wychowania jednostki ale głównym zadaniem jest poprawa funkcjonowania systemów społecznych.
III. Różne koncepcje poradnictwa.
1. poradnictwo jako komponent złożonego procesu wspierającego dynamiczny rozwój osobowości; indywidualny, bezpośredni proces pomocy, w którym doradca pomaga odbiorcy rozwiązać jego problem.
2. Poradnictwo jako systematyczna pomoc jednostce w tworzeniu i określaniu planów dostosowanych do sytuacji i własnych możliwości; techniki pomagania, doradca dąży do przekonania odbiorcy do właściwej samooceny i wykorzystania własnych możliwości w życiu.
3. Poradnictwo jako technika kierowania w normalnych środowisku wychowawczym, ułatwiająca pomoc w jego szybkim dostosowaniu.
4. Poradnictwo jako metoda polegająca na takim prowadzeniu osoby potrzebującej pomocy, że zaczyna szukać odpowiedzi na nurtujące ją pytania; celem działania doradcy jest przygotowanie człowieka do bycia wolnym i odpowiedzialnym.
A. Kargulowi – koncepcje poradnictwa:
1. poradnictwo dyrektywne nie liczące się z indywidualnością jednostki; porada ma tu charakter instrumentalny, doradca formułuje prognozę i podaje sposób rozwiązania problemu traktując odbiorcę jako przedmiot działań poradnianych.
2. poradnictwo liberalne nastawione na rozwiązywanie sytuacji problemowej z uwzględnieniem przeżyć jednostki, umożliwia więc samopoznanie, uwalnianie się od lęków i zahamowań; doradca wskazuje sposoby lepszego zrozumienia siebie i innych ludzi, na zmianę sposobów myślenia u odbiorców o własnym problemie.
3. poradnictwo dialogowe umożliwia badanie i poszukiwanie strategii i środków rozwiązywania problemów.
IV. Poradnictwo w pedagogice społecznej.
Pedagogika społ. à wychowanie jako działanie zmierzające do organizowania sytuacji wychowawczych, umożliwiających zabieganie wychowawcy o rozwój wychowanka.
A. Kamiński à trzy sfery życia człowieka – biologiczna, społeczna i kulturalna; rozwój biologiczny wspiera pielęgnacja, wyrównywanie braków organizmu oraz pobudzanie rozwoju poprzez aktywność fizyczna; rozwój społeczny ułatwiają działania podejmowane przez wychowawcę, umożliwiające wychowankowi min. nabywanie ról społecznych, internalizacje norm itd.; rozwój kulturalny to organizowanie sytuacji wychowawczych ułatwiających uczestnictwo w kulturze, budzenie zainteresowań, aspiracji, przekazywanie norm.
V. Interakcyjny model poradnictwa.
1. Podmioty działania:
Doradca – określając jaki powinien być należy wziąć pod uwagę :
a. zadanie jakie ma do spełnienia
b. przygotowanie do roli
c. osobowość
d. stanowisko w procesie poradnianym
Dwa wymiary wykonywanych czynności: instrumentalny i ustosunkowania się;
aspekt instrumentalny à między treściami poradnictwa, a warsztatem zawodowym doradcy i realizowanymi przez niego czynnościami i ich specjalizacją.
Właściwości doradcy:
a. pozwalają na wytworzenie się osobistego kontaktu
b. pozwalają na rozpoznanie sytuacji życiowej radzącego się
c. umożliwiają przygotowanie klienta do odbioru porady
Odbiorca porady – osoba mająca problem może stać się sama inicjatorem stosunku poradnianego lub być zobligowaną do uczestnictwa w nim; różne postawy wobec doradcy:
a. chwiejny, charakteryzuje się chęcią uzyskania pomocy, a jednocześnie niezadowoleniem, że trzeba się o nią ubiegać.
b. wymuszający, gdy klient żąda tylko potwierdzenia swego pomysłu na rozwiązanie problemu.
c. nastawiony na współpracę umożliwiającą działanie osoby radzącej się i doradcy.
2. Przedmiot działania à problem radzącego się; problem określa się jako rodzaj zadania, którego podmiot nie może rozwiązać przy aktualnie posiadanym poziomie wiedzy, umiejętności i nastawienia; problemy rozwiązywane przez poradnictwo:
a. związane z osobista sytuacją jednostki.
b. związane z rodzina – trudności w wypełnianiu funkcji, przez któregoś członka.
c. wynikające z przynależności do grup nieformalnych lub instytucji.
d. związane z pełnieniem ról i optymalnego wypełniania zadań.
e. wiąże się z przynależnością do społeczeństwa globalnego.
3. Czynności poradnicze – powinny uwzględniać pewne zasady, zwłaszcza: właściwe rozpoznawanie potrzeb, indywidualne podejście; profilaktyka, optymalizacja bądź naprawa.
czynności poradnicze:
a. badania wstępne
b. diagnoza
c. prognoza i program pomocy
d. informacja i porada wychowawcza
e. aktywna pomoc wychowawcza
L.M. Brammer à osiem stadiów pomagania :
1. wstęp – przygotowanie i nawiązanie relacji
2. klasyfikacja – ustalenie problemu
3. strukturowanie – sformułowanie kontraktu i struktury
4. relacja – budowanie relacji
5. eksploracja – formułowanie celów, planowanie, zbieranie faktów
6. konsolidacja – praktykowanie nowych umiejętności
7. planowanie – stosowanie strategii rozwiązywania konfliktów, redukowanie przykrych uczuć
8. zakończenie – ewaluacja wyników i zakończenie
4. metody i środki działania – w zależności od formy poradnictwo wykorzystuje różne w działaniu różne metody :
a. porada bezpośrednia – indywidualna i zbiorowa, prosta i wzbogacona, jednorazowa lub wielokrotna, ustna lub pisemna.
b. porada pośrednia – przekazywana w listach, prasie, pełni podwójna rolę, gdyż jest narzędziem, które można wykorzystać odwołując się do poszczególnych jego form, a jednocześnie jest metodą docierania do tych ludzi, którzy nie chcą, nie potrzebują lub nie mogą zdecydować się na bezpośredni kontakt z doradcą.
5. wyniki działania – dokładne określenie wyników jako pewnej praktyki społecznej jest trudne ze względu na wielowarstwowość rezultatów samego poradnictwa jak i komplementarne wobec porady wpływy różnych działań i informacji odbieranych.
klejarka