1_zdrowie_publiczne.pdf

Zdrowie publiczne

autorzy: prof. dr hab. n. med. Andrzej Buczyński, dr n. med. Maria Dziedziczak-Buczyńska

OPRACOWANIE KURSU

kierownik projektu: Joanna Opoka

metodyk: Monika Poradecka

graficy: Monika Czarska

informatycy: Michał Goździk

Paweł Jawor

Mariusz Osiński

Wstęp do kursu

Poszerzająca się wiedza o człowieku — i to zarówno ta, której źródłem są nauki filozoficzne,

ekologia, jak i ta, której źródłem jest głównie medycyna i fizjologia — spowodowała, że

współczesny człowiek ma możliwości udziału w tworzeniu nowej jakości życia. Obecnie wielu

autorów opowiada się za holistyczną koncepcją zdrowia, która ujmowałaby zdrowie

w sposób całościowy i komplementarny.

Zdrowie należy do kilku najważniejszych filarów uznawanych wartości życia. Rozumiane jest

jako brak choroby lub dolegliwości, jako dobre samopoczucie lub stan niewymagający

interwencji medycznej. Zdrowie i choroba oraz ochrona zdrowia i zapobieganie chorobom

należą do istotnych doświadczeń życia codziennego i łączą się wyraźnie z prawem do życia.

Zdrowie jest kształtowane przez procesy życia społecznego, wymaga ciągłej adaptacji

i podlega nieustannej ewolucji. Celem tego kursu jest ukazanie wielu płaszczyzn

funkcjonowania zdrowia (fizycznej, psychicznej, społecznej, kulturowej itp.) oraz znaczenia

czynników warunkujących zdrowie w kategorii zdrowia publicznego, a także poznanie

genezy i założeń zdrowia publicznego w ramach systemowej koncepcji ochrony zdrowia.

W trakcie realizacji przedstawionego programu nauczania w zakresie zdrowia publicznego

student zapozna się z zagadnieniami związanymi z występowaniem poszczególnych

problemów związanych z ochroną zdrowia człowieka, mającymi wpływ na kształt i zakres

pracy i opieki pielęgniarskiej.

Procesy kształtujące problematykę zdrowia publicznego

Wstęp

1. Kształtowanie zdrowia publicznego

1.1. Zdrowie publiczne w Europie i Polsce

1.2. Kształtowanie się rozwiązań modelowych

1.2.1. Brytyjski model zdrowia publicznego

1.2.2. Model niemiecki

1.2.3. Polska koncepcja troski o zdrowia publiczne

2. Czynniki kształtujące stan zdrowia społeczeństwa

2.1. Kulturowe, społeczne i ekonomiczne uwarunkowania zdrowia

2.1.1. Ważniejsze definicje zdrowia

2.2. Podstawowe pojęcia dotyczące zdrowia i choroby

2.2.1. Genetyczne uwarunkowanie zdrowia

2.2.2. Znaczenie środowiska bytowania i pracy dla zdrowia

2.2.3. Behawioralne uwarunkowanie zdrowia

2.2.4. Żywieniowe uwarunkowania zdrowia

3. Epidemiologiczne uwarunkowania zdrowia

3.1. Uwarunkowania zdrowia

3.2. Źródła zagrożeń zdrowotnych

3.2.1. Promieniowanie

3.2.2. Oświetlenie

3.2.3. Hałas

3.2.4. Wibracja

3.2.5. Klimat

3.2.6. Warunki psychospołeczne

3.2.7. Aktywność fizyczna

4. Ekologia a zdrowie człowieka

4.1. Zagrożenia ekologiczne w aspekcie zdrowia publicznego

4.2. Podstawy jakości ekosystemu

4.3. Kontrola składu gatunkowego biocenozy

5. Ekologiczne aspekty w zdrowiu publicznym

5.1. Specyfika obszarów zurbanizowanych

5.2. Ochrona środowiska a zdrowie

Procesy kształtujące problematykę zdrowia publicznego

Wstęp

Zdrowie publiczne obejmuje szeroki obszar działań dotyczących niemal wszystkich aspektów

zdrowia społeczeństwa. Wpływa na kształt polityki społecznej i zdrowotnej państwa,

współdziała ze wszystkimi sektorami społeczno-gospodarczymi, organizacjami społecznymi

oraz ludźmi.

Uważany za prekursora koncepcji zdrowia publicznego w Europie J. P. Frank już

w 1799 roku określił je jako „sztukę ochrony zdrowia przed konsekwencjami zagęszczenia na

ziemi, a w szczególności jako sztukę umacniania większych odporności, żeby móc bez

chorób z powodu złych fizycznych mocy, odsuwając je jak najdalej od siebie, możliwie

najpóźniej ulegać ich działaniu” (1). Natomiast w opublikowanym w roku 1975 raporcie

Komisji Fundacji Milbank, zdrowie publiczne zostało zdefiniowane jako zorganizowany

wysiłek społeczeństwa na rzecz ochrony, promowania i przywracania zdrowia ludziom (1).

Procesy kształtujące problematykę zdrowia publicznego

1. Kształtowanie zdrowia publicznego

1.1. Zdrowie publiczne w Europie i Polsce

Zdrowie publiczne leży w interesie każdego człowieka, dlatego w ciągu wieków

w społeczeństwach stopniowo powstawały specjalne zawody, instytucje i służby, których

celem było tworzenie i wdrażanie strategii poprawy stanu zdrowia obywateli oraz

podejmowanie w tym zakresie praktycznych działań. Działania te mają na celu zapobieganie

chorobom, przywracanie zdrowia i jego promowanie, a także utrzymanie czystości

środowiska. W tym kontekście dają się wyróżnić trzy odrębne, ale powiązane ze sobą,

sposoby podejścia do problemu poprawy stanu zdrowia jednostek i społeczeństw. Pierwszy

z nich to biologiczna, farmakologiczna i techniczna ingerencja na poziomie cząsteczkowym,

komórkowym i narządowym. Drugi sposób to działania kliniczne typu lekarz–pacjent,

pielęgniarka–pacjent lub terapeuta–pacjent, w domach, przychodniach, szpitalach i tym

podobnych instytucjach. Trzeci sposób — wcale nie najmniej ważny — to działania

w odniesieniu do całych populacji, podejmowane przez służbę zdrowia i personel

administracyjny w dużych i małych społecznościach, na wszystkich poziomach zarządzania

w skali całego kraju, jak również w zakładach pracy i innych instytucjach.

W przedsięwzięciach na rzecz zdrowia publicznego — jako badacze, administratorzy,

współtwórcy przepisów i pracownicy terenowi — uczestniczą przedstawiciele wielu dyscyplin

nauki i różnych zawodów. Wśród ludzi działających na rzecz zdrowia publicznego najliczniej

reprezentowani są lekarze, pielęgniarki, dentyści, pracownicy społeczni, statystycy,

socjologowie, ekonomiści, psychologowie, farmaceuci, biolodzy, fizycy, inżynierowie,

architekci oraz prawnicy. Osoby z mniejszym doświadczeniem prowadzą kontrolę żywności

i wody, stanu środowiska, systemów kanalizacyjnych, restauracji, zakładów pracy, szkół,

szpitali i innych instytucji, mających wpływ na zdrowie ludności. Istnieje jednakże jedna

dyscyplina, która, choć nie jest wyłączną domeną zdrowia publicznego, ma dla niego

kluczowe znaczenie — jest nią epidemiologia. Znajomość i pełne zrozumienie pojęć oraz

metod stosowanych w epidemiologii jest koniecznym, lecz zazwyczaj nie jedynym

warunkiem powodzenia prawie wszystkich działań na rzecz zdrowia publicznego.

Cele zdrowia publicznego w ciągu wieków zmieniały się i na ogół wynikały z określenia od

nowa tego, co jest nie do przyjęcia. Społeczeństwo dochodziło do wniosku, że pewnych

zjawisk nie można tolerować i zobowiązywało władze do ustanowienia instytucji zdrowia

publicznego, których celem było badanie tych zjawisk, zapobieganie im i ich likwidowanie.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: