A K A D E M I A E K O N O M I C Z N A
W Y D Z I A Ł Z A R Z Ą D Z A N I A
Zastosowanie controllingu w zarządzaniu przedsiębiorstwem
na przykładzie KWK Wujek
Praca magisterska
napisana pod kierunkiem
Rozdział 1
PODSTAWOWE POJĘCIA I RODZAJE CONTROLLINGU
1.1. Powstanie i rozwój contollingu 7
1.2. Definicje controllingu na tle literatury 15
1.3 Rodzaje controllingu 25
1.3.1 Controlling operacyjny 29
1.3.2 Controlling strategiczny 31
ISTOTA CONTROLLINGU W PRZEDSIĘBIORSTWIE2.1. Rola controllingu w zarządzaniu przedsiębiorstwem 352.2. Miejsce controllingu w strukturze przedsiębiorstwa 412.3. Zadania i rola controllera w przedsiębiorstwie 47
2.4. Budowa ośrodków odpowiedzialności 50
2.5. Wdrażanie ośrodków odpowiedzialności 57
3.1. Budżetowanie 63
3.2. Balance Scorecard 70
3.3. Systemu informatyczne Controllingu 77
3.4. EPR 81
OPIS KWK WUJEK
4.1. Historia i rozwój KWK Wujek. 87
4.2. Przedmiot działalności. 90
4.3 Struktura organizacji 100
4.4 Stan i perspektywy górnictwa w Polsce ze szczególnym uwzględnieniem KHW 101
5.1 Prognoza sytuacji ekonomiczno - finansowej KHW 108
5.2 Wprowadzenie controllingu do KWK Wujek 110
5.3 Wewnętrzne ośrodki odpowiedzialności w KWK „Wujek” 112
5.4 Planowanie i budżetowanie w ośrodkach odpowiedzialności. 117
5.5 Motywowanie pracowników w centrach odpowiedzialności 124
Spis rysunków i tabel 126
Biblografia 127
Załącznik 130
Wstęp
Sytuacja rynkowa, w jakich funkcjonują od kilkunastu lat polskie przedsiębiorstwa oraz jednostki budżetowe, wymuszają na menedżerach konieczność rygorystycznego przestrzegania zasad racjonalności działania.. Wiele zakładów zostało zmuszonych do przeprowadzenia procesów restrukturyzacyjnych i usprawnień w strukturach organizacji oraz w systemach zarządzania. Procesy restrukturyzacyjne dotyczyły i dotyczą nie tylko pojedynczych przedsiębiorstw, obejmują one także całe sektory i branże gospodarki, i mają na celu dostosowanie poszczególnych przedsiębiorstw do zachodzących przemian rynkowych.
Zmiany w otoczeniu szczególnie niekorzystnie wpłynęły na warunki funkcjonowania, a tym samym na osiągane wyniki finansowe przedsiębiorstw przemysłu ciężkiego, w tym szeroko pojętego górnictwa węgla kamiennego. Specyficzna działalność produkcyjna, złożoność przeprowadzanych procesów, generujących większe niż gdzie indziej koszty produkcji, połączone z utrzymywaniem nadmiernych zdolności wydobywczych oraz przerostami zatrudnienia i starymi sposobami zarządzania, spowodowały, ze zakłady górnicze nie potrafiły sprostać nowym warunkom i wymaganiom otoczenia, jakie zaistniały na początku lat dziewięćdziesiątych ubiegłego stulecia.
Przeinwestowanie, nadmierne zdolności wydobywcze i co za tym idzie - utrzymywanie zbędnego majątku pozostałe po czasach nieograniczonego zapotrzebowania na wszelkie dobra spowodowały, że zakłady górnicze ponoszące duże koszty stałe produkcji stały się mało elastyczne w stosunku do zmiennego popytu rynkowego, pod względem zarówno ilościowym, jak i jakościowym. Dlatego też ograniczenie przerostów zatrudnienia, likwidacja niewykorzystanych mocy produkcyjnych, a w tym zbędnego majątku, były pierwszymi krokami podjętymi w ramach restrukturyzacji i adaptacji do nowych warunków rynkowych.
Przywrócenia rentowności ekonomicznej zakładom górniczym oraz zagwarantowania trwałych przemian w górnictwie węgla kamiennego nie można uzyskać tylko przez wyzwolenie tzw. "rezerw prostych" w ramach restrukturyzacji technicznej i organizacyjnej. Prezesi spółek oraz dyrektorzy kopalni przekonali się, że wraz z już poczynionymi działaniami naprawczymi należy zmienić systemy zarządzania zakładami górniczymi w taki sposób, aby mogły one prowadzić efektywną działalność w zmiennych warunkach otoczenia. Jest to szczególnie istotne w sytuacji, gdy kopalnie funkcjonują na rynku, na którym podaż przewyższa popyt. W ten sposób, utrwalając procesy przemian oraz poprawiając skuteczność podejmowania bieżących decyzji, spółki węglowe i kopalnie zdecydowały się na wdrożenie sposobów zarządzania opartych na zasadach controllingu. Praktyczne wdrożenie i zastosowanie rozwiązań nowego systemu miało wspomóc sterowanie wynikami kopalń poprzez zdyscyplinowanie wydatków, szczegółowe monitorowanie zużycia zasobów oraz wskazywanie nieefektywnych ogniw w łańcuchu produkcyjnym zakładów górniczych, co w efekcie miało przynieść ograniczenie kosztów produkcji i elastyczne ich kształtowanie w stosunku do zmiennych warunków otoczenia. Jednakże realizacja zamierzeń adaptacji tego systemu do kopalni nie jest łatwa, nie tylko w obecnej sytuacji społeczno-gospodarczej w Polsce, lecz również w innych krajach, w których warunki zewnętrzne i wewnętrzne są bardziej ustabilizowane. Od kilku lat w środowiskach menedżerskich controlling staje się powoli synonimem systemu zarządzania skutecznego w walce z kryzysem, inflacja, konkurencją i narastającą zmiennością otoczenia.
Celem niniejszej pracy jest opis jednego z systemów zarządzania, jakim jest controlling oraz zastosowania tego systemu w zarządzaniu Kopalniami węgla kamiennego a szczególnie w KWK „Wujek”.
W pierwszym rozdziale pracy opisuje powstanie i rozwój systemu zarządzania jakim jest controlling, definicje controllingu jakie można znaleźć w literaturze oraz rodzaje controllingu.
Drugi rozdział pracy poświęcony jest na istotę controllingu w zarządzaniu przedsiębiorstwem. W rozdziale tym opisuje rolę jaką spełnia controlling w zarządzaniu, umiejscowienie komórek controllingu w strukturze organizacyjnej przedsiębiorstwa, zadania controllera oraz zasady i spo...
prolx