ROZWÓJ CZŁOWIEKA

1. Pojęcie rozwoju:

Rozwój są to zmiany zachodzące w rozwoju człowieka mają wyraźnie określony kierunek, prowadzący do coraz lepszej regulacji stosunków jednostki ludzkiej z otoczeniem. Zmiany te mają charakter postępowej w sferach fizycznych i psychicznych, jednakże nie są jednakowo szybkie.

2. Cztery rodzaje zmian rozwojowych.

Ø      Zmiany wielkości-mają charakter ilościowy, polegają na wzroście somatycznym i psychicznym.

Ø      Zmiany proporcji-polegają na przekształceniach poszczególnych części w obrębie całości, jaką jest organizm i psychika ludzka-są to zmiany ilościowe i jakościowe.

Ø      Zanikanie dawnych właściwości-w sferze somatycznej i psychicznej. Zanik grasicy, szyszynki, gaworzenie

Ø      Nabywanie nowych właściwości- zmiana uzębienia, pojawienie się nowych potrzeb społecznych.

3. Pojęcia

Tempo rozwoju- szybkość przemian

Rytm rozwoju- stopień regularności zachodzących zmian w czasie.

Akceleracja- wzmożenie tempa rozwoju w ciągu kolejnych pokoleń.

Właściwości wieku- typowe dla poszczególnych okresów rozwojowych zmiany.

4. Periodyzacja rozwoju psychicznego

Ø      okres prenatalny- życie wewnątrz maciczne i narodziny

Ø      niemowlęcy- pierwsze 12 miesięcy

Ø      wiek poniemowlęcy - od 1 do 3 lat

Ø      wiek przedszkolny- od 3 do 7 lat

Ø      młodszy wiek szkolny od 7 do 11-12 lat

Ø      wiek dorastania- od 12-13 do 17-18 lat

Powyższy podział ten został dokonany na podstawie

Ø      istotnych zmian w świadomości dziecka np. sposobu pojmowania przez nie rzeczywistości

Ø      zmian w aktywności dziecka

typowe i odmienne dla okresu formy i środki wychowawcze

I dalej:

Ø      wiek dojrzały- od 18 do 65 lat

Ø      wiek starszy- od 65 lat

5.Choroba jako zdarzenie w rozwoju.

Ø      Choroba człowieka wpływa na rozwój w każdym wieku szczególnie jednak na rozwój dziecka, może zakłócić tempo i rytm rozwoju. Jest on niezwykle dynamiczny w każdej sferze. Dziecko odbiera świat głównie przez pryzmat potrzeb, zaspokojenie ich lub nie powoduje stałe niezatarte ślady w psychice dziecka, rzutując na sposób zachowania się w przyszłości.

Ø      Wiadomo z wielowiekowych obserwacji, że choroby mogą zaburzyć rozwój dziecka

Ø      Choroby przewlekłe dezorganizując życie rodzinne wywierają wpływ na rozwój społeczny, im cięższa choroba tym rozleglejsze są jej skutki.

Ø      Rola choroby w rozwoju dziecka jest modyfikowana przez wiele czynników, indywidualne cechy dziecka, kondycja psychiczna ludzi z jego najbliższego otoczenia.

Ø      Choroba dziecka jako negatywne zdarzenie rozwoju może również zmienić sytuację społeczną dziecka, pozycję dziecka w rodzinie jak i samą rodzinę.

6. Czynniki rozwoju

Ø      Zadatki organiczne- wyposażenie genetyczne. Dziedziczy się cechy filogenetyczne, cechy charakterystyczne dla człowieka, bezpośrednio po przodkach, kolor oczu, itp.

Ø      Własna aktywność i działalność jednostki- służy do czynnej regulacji stosunków jednostki z otoczeniem. W kontekście rozwoju oznacza zmiany w psychice jak również zmiany w otoczeniu. Aktywność ludzka jest plastyczna, co oznacza, że w każdym wieku nauczyć się nowych sposobów działania.

Ø      Środowisko- wywiera wpływ przez czynniki biogeograficzne i ekonomiczne, społeczno-kulturowe.

Ø      Wychowanie i nauczanie- są mniej lub bardziej planowanymi i zamierzonymi oddziaływaniami na psychikę jednostki w celu ukształtowania jej osobowości i spowodowania zmian w jej zachowaniu

CHARAKTERYSTYKA ROZWOJU CZŁOWIEKA W POSZCZEGÓLNYCH OKRESACH ŻYCIA

I. OKRES PRENATALNY I NARODZINY

1.Przedział czasowy:

Ø      od poczęcia do porodu

2.Rozwój

A) Zapłodnienie

Ø      Przekazanie informacji genetycznej

Ø      Określenie ciąża pojedyncza czy mnoga

Ø      Pozycja w rodzinie (pierworodne czy kolejne w rodzinie)

B) Rozwój psychiczny

Ø      6 tyg.- spontaniczne ruchy nie stymulowane żadnym bodźcem (zalążek własnej aktywności)

Ø      12 tyg.- rozpoczynają prace mięśnie niezbędne do oddychania, ssania i wydawania dźwięków.

Ø      6 miesiąc- dziecko potrafi ssać swój palec, wykazywać oznaki niezadowolenia, posiadają umiejętność snu i czuwania.

Ø      Dziecko bardzo aktywne może być również nadpobudliwe psychoruchowo po urodzeniu.

C) Rozwój zmysłów

Ø      Ok. 7 tygodnia pojawia się wrażliwość na dotyk.

Ø      4 miesiąc- pojawiają się odruchy błędnikowe.

Ø      14 tydzień- rozwija się zmysł smaku.

Ø      Od 16 tyg. Pojawia się reakcja na światło

Ø      Między 4 a 5 miesiącem płód zaczyna reagować na bodźce słuchowe. Potrafi rozpoznać głos matki.

D) Poród

Ø      Ogromne przeżycie z powodu zmiany środowiska, może wystąpić szok porodowy oraz uszkodzenia okołoporodowe.

Ø      By złagodzić doświadczenia stosuje się porody naturalne (unika się niepotrzebnych wstrząsów i nie rozdziela się matki od dziecka.

II. NIEMOWLĘCTWO

1.Przedział czasowy:

Ø      Od momentu porodu do 2 miesiąca (faza noworodka)

Ø      Od 2 miesiąca do 12 miesiąca

2.Wielkość

Ø      W ciąży donoszonej waga od 3000 do 3500g, długość ciała 50-52 cm.

3.Rozwój

Ø      Zmiany rozwojowe polegają głównie na przystosowaniu się do samodzielnego życia poza ustrojem.

Ø      Aktywność noworodka to głównie nieskoordynowane reakcje ruchowe.

Ø      Od 3 tygodnia życia pojawia się odruch ssania

A) Rozwój ruchowy

Ø     

Od wieku 3 miesięcy dziecko unosi głowę

Ø     

Około 7 miesiąca potrafi samodzielnie siedzieć

Ø      Od 11-12 miesiąca potrafi samodzielnie stać

B) Ruchy lokomocyjne

Ø      Od 7 miesiąca zaczyna pełzać

Ø      Od 9 raczkuje

Ø      Pod koniec pierwszego roku próbuje chodzić przy pomocy osoby dorosłej

C) Manipulacje różnymi przedmiotami

Ø      Ok. 4-5 miesiąca dziecko podejmuje próby świadomego chwytania przedmiotu.

Ø      Pod koniec pierwszego roku dziecko sięga sprawnie nawet po małe przedmioty i celowo je upuszcza.

D) Sfera poznawcza.

Ø      Natychmiast po urodzeniu jest zdolne do odbioru wszystkich bodźców

Ø      Dość szybko wrażenia łączą się w spostrzeżenia, dziecko zaczyna nabywać orientacji w otoczeniu

Ø      Kieruje wzrok ku przedmiotowi, który wydał dźwięk.

Ø      Wykonuje manipulacje niespecyficzne (nie są związane z budową lub przeznaczeniem przedmiotu)

Ø      W OKRESIE NIEMOWLĘCYM ZACZYNA SIĘ ROZWÓJ SFERY EMOCJONALNEJ I SPOŁECZNEJ

E) Zakres emocji

Ø      Ze stanu ogólnego pobudzenia w pierwszym miesiącu możemy rozpoznać zadowolenie i niezadowolenie

Ø      Pod koniec pierwszego roku możemy rozpoznać już wiele emocji strach, gniew, wstręt, objawy przywiązania do matki.

Ø      Rozwój społeczny- reakcja ożywienia, silna więź z matką.

Ø      Pod koniec okresu niemowlęcia dziecko potrafi wziąć udział w zabawie „a kuku”

F) Rozwój mowy

Ø      Dziecko zaczyna gruchać, gaworzyć powodując rozwój aparatu mowy

Ø      Pod koniec 1 roku może znać od 1 do 2 słów i wykonywać kilka prostych poleceń.

W okresie tym bardzo ważne jest oddziaływanie wychowawcze, dostarczanie wielu bodźców

III. OKRES PONIEMOWLĘCY

1.Przedział czasowy:

Ø      Od 1 do 3 lat

2. Rozwój

Charakteryzuje się bardzo szybkim rozwojem we wszystkich sferach.

A) Motoryka

Ø      Bez trudu utrzymuje równowagę potrafi schylać się po przedmioty

Ø      W pierwszym półroczu potrafi przejść od kilkudziesięciu do kilkuset metrów

Ø      W końcu drugiego potrafi pokonywać wzniesienia

Ø      Pod koniec okresu potrafi biegać, wspinać się, stać na jednej nodze, jeździć na trójkołowym rowerku.

Ø      W pierwszym półroczu potrafi już nabierać jedzenie na łyżkę, potrafią pomagać w ubieraniu.

Ø      Pod koniec okresu potrafi samo jeść, czy ubierać nieskomplikowaną garderobę

B) Sfera poznawcza

Ø      Eksploracja jest bardziej zaawansowana

Ø      Pojawiają się procesy wyobrażeniowe, które w połączeniu z lepiej opanowaną mową stanowią podstawę rozwoju pojęciowego

Ø      Dziecko potrafi wyobrazić sobie dany przedmiot zanim go użyje, wie, jakie będą skutki działań

C) Mowa

Ø      Półtoraroczne dziecko posługuje się pojedynczymi wyrazami lub ich zlepkami

Ø      3 letnie zna około 1000 słów

...