Egzamin: test otwarty; zawiera 3 typy pytań (wybór, pytanie- temat otwarty, pytanie kombinowane)
FINANSE PUBLICZNE
WYKŁAD 1 (20.02.2002r)
1) Podstawy finansów publicznych
- Publiczny system finansowy i jego miejsce w systemie ekonomicznym państwa
- Funkcje państwa w gospodarce rynkowej
- Specyfika wyboru dóbr publicznych
-
Literatura:
Stanisław Owsiak "Finanse publiczne"
Wiesława Ziółkowska "Finanse publiczne"
- Formy organizacyjne funkcjonujące w finansach publicznych
- Definicja finansów publicznych
- Funkcje finansów publicznych
- System finansowy państwa
2) Fundusze publiczne
- Budżet państwa
- Fundusze celowe
- Relacje między budżetem państwa a funduszami celowymi
- Pozostałe instytucje o charakterze publicznym
3) System budżetowy państwa
- Zasady gospodarki budżetowej
- Klasyfikacja budżetowa
- Dochody budżetu państwa
- Charakterystyka podatków centralnych
- Wydatki budżetu państwa
- Racjonalizacja wydatków publicznych
- Procedura budżetowa
- Organy ochrony budżetowej
4) System budżetowy jednostek samorządu terytorialnego
- Wydatki
- Przychody
5) Równowaga budżetowa
- Istota i czynniki równowagi budżetowej
- Deficyt budżetowy
- Rodzaje deficytu budżetowego
- Źródła finansowania deficytu budżetowego
6) Dług publiczny
- Zasady zaciągania długu publicznego
- Rodzaje długu publicznego
- Zarządzanie długiem publicznym
7) Pomoc publiczna i kondycja finansów publicznych
- Podstawy prawne udzielania pomocy publicznej
- Klasyfikacja form pomocy publicznej
- Szacunki rozmiarów pomocy publicznej w Polsce
SYSTEM FINANSOWY W SYSTEMIE EKONOMICZNYM
Gospodarka pieniężno- finansowa podmiotów sfery realnej
Sfera realna
Publiczny system finansowy
Rynkowy system finansowy
System finansowy
Sfera pieniężno- finansowa (regulacyjna)
System ekonomiczny
Gospodarka pieniężno -finansowa podmiotów sfery realnej jest to gospodarka prowadzona przez podmioty nie finansowe, np. gospodarstwa domowe, przedsiębiorstwa.
Elementy składowe systemu finansowego:
- Rynkowy (rynkowe instytucje finansowe)
- Publiczny (publiczne instytucje finansowe)
Funkcje systemu finansowego (rynkowego i publicznego):
1) Kapitałowo - redystrybucyjna
2) Monetarna
3) Kontrolna
Ad 1)
Związana z zamiana oszczędności w inwestycje; gromadzenie funduszy publicznych
Ad 2)
Związana z dostarczaniem pieniądza, jego kontrolą; funkcjonowanie BC i sprawowanie przez organy publiczne kontroli nad przepływem zjawisk finansowych
Ad 3)
Poprzez instrumenty finansowe sprawowana jest kontrola nad przebiegiem zjawisk i instytucji finansowych; kontrola sposobu wydatkowania pieniędzmi.
Różnice między systemem rynkowym i publicznym:
R- rynkowy; P- publiczny
Þ Wg kryterium formy własności
R- prywatna własność
P- publiczna własność
Þ Wg kryterium dominujących powiązań organizacyjnych
R- dominują poziomy powiązania
P- dominuje hierarchiczna pionowa struktura powiązania
Þ Wg kryterium sposobu wykonywania funkcji
R- przepływy kapitałowe na rynku; prywatny system monetarny; specyficzne władanie ekonomiczne wynikające z polityki stosowanej przez państwo
P- funkcję monetarną sprawuje BC; w szerokim zakresie dokonuje się redystrybucja pieniądza między podmiotami; kontrola skarbowa, np. podatki.
WYKŁAD 2 (27.02.2002r)
Wykonanie budżetu 2001
Dochody
140,3mld zł
W stosunku do roku 2000
Wzrost o 3,4% ↑ w ujęciu nominalnym
Spadek o 2% ↓ w ujęciu realnym
Wykonanie w stosunku do planu po nowelizacji w grudniu 2001 Ustawy budżetowej: 92%
Gorszy niż oczekiwano stan koniunktury gospodarczej
Wpływy z podatku dochodowego od osób prawnych (CIT) były o 21,3% niższe niż w 2000 roku czyli osiągnięto tylko 80,6% poziomu założonego w Ustawie.
Niskie dochody z CIT to efekt:
Tam też pogorszenie koniunktury i w efekcie:
Spadek zysków przedsiębiorstwa,
Próby utrzymania podaży na rynkach zagranicznych
Spadek dynamiki przychodów z działalności gospodarczej
Co wywołuje ograniczenie bieżącej produkcji i obniżenie wzrostu cen sprzedanych wyrobów
Pogorszenia się sytuacji finansowej przedsiębiorstw z powodu spadku tempa wzrostu gospodarczego (szczególnie spadku popytu krajowego)
Þ Spadek rentowności
· Zbyt optymistyczne prognozy dochodów
· Brak reakcji rządu w trakcie roku budżetowego na ujawnione już w połowie 2001 zagrożenie
W końcu kwietnia osiągnięto tylko 3,5% wzrost dochodów, a na cały rok zaplanowano wzrost 18,7%
Wydatki
172,9mld zł
Wzrost o 14,4% ↑
Wykonanie w stosunku do planu nowelizacji w grudniu 2001 Ustawy budżetowej: 93,2%
W wyniku niewykonania planu wydatków:
Ø FUS (Fundusz Ubezpieczeń Społecznych) otrzymał tylko 82,2% dotacji zaplanowanej w budżecie; zaciągnął więc zobowiązania poza budżetem
Ø Mniejsze były wydatki na obsługę długu głównie zagranicznego (częściowo na skutek aprecjacji kursu złotego)
Rząd sfinansuje ten dług przez emisję papierów wartościowych, które będą nisko oprocentowane.
Deficyt
32,6mld zł
Wykonanie w stosunku do planu po nowelizacji w grudniu 2001 Ustawy budżetowej: 98,8%
W 2001r. deficyt stanowi 4,5% PKB co jest najwyższym poziomem relacji deficytu do PKB od 1992r.
Do 1997 roku deficyt wynosił 5,9mld zł
Do 1998 roku deficyt wynosił 13,1mld zł
Do 2001 roku deficyt wynosił 32,6mld zł
W końcu kwietnia 2001 deficyt osiągnął 90% poziomu założonego w Ustawie budżetowej na cały rok.
Na podstawie nowej Ustawy budżetowej na 2002 rok deficyt = 90mld zł (czyli został utrzymany), dochody w stosunku do projektu = 145,1mld zł (czyli zostały podniesione), opodatkowanie na rzecz zwiększenia budżetu = 20% dochodów rocznych czyli 380mld zł, dochody z podatku VAT = ponad 600 milionów, wydatki budżetowe natomiast = 185,1mld zł.
Strategia gospodarki rządu- próba planowania budżetu na okres dłuższy niż 1 rok (2002-2006r.). Podstawowym elementem tej strategii jest zmiana reguł konstruowania budżetu. Poziom wydatków budżetowych ustalany będzie na kolejne lata wg zasady: podstawą planowania wydatków będą wydatki roku poprzedniego powiększone o wskaźnik prognozowanej inflacji + 1%. Celem nadrzędnym nie będzie już likwidowanie deficytu, ale jego równoważenie (równoważenie budżetu to niwelowanie deficytu).To równoważenie będzie zależało od koniunktury bo stan koniunktury wpływa na poziom dochodów. W efekcie wielkość deficytu budżetowego będzie pochodną koniunktury i wpływów do budżetu.
Strategie rządu (3):
1) Wariant kryzysowy: zakłada wzrost gospodarczy od 0 do 1% rocznie; może doprowadzić do kryzysu gospodarczego i społecznego
2) Wariant stagnacyjny: zakłada wzrost gospodarczy ok. 3% rocznie; nie ma tu ożywienia gospodarczego mimo wprowadzenia programu poprawy; restrykcyjna polityka monetarna, która w długim okresie może doprowadzić do kryzysu gospodarczego
3) Wariant rozwojowy: zakłada w 2004 roku wzrost gospodarczy na poziomie do 5% a w latach kolejnych powyżej 5%.
WYKŁAD 3 (5.03.2002r.)
Finanse publiczne- procesy związane z gromadzeniem środków publicznych oraz ich rozdysponowaniu, a w szczególności:
§ Pobieranie i gromadzenie dochodów
§ Wydatkowanie środków publicznych
§ Finansowanie deficytu (rozdysponowanie)
§ Zaciąganie zobowiązań angażujących środki publiczne
§ Zarządzanie środkami publicznymi
§ Zarządzanie długiem publicznym
Źródła środków publicznych:
1) Dochody publiczne (zrealizowane na podstawie ustawy)
a....
dasa1