TYPY KLIMATÓW
Na znacznej części obszaru Ameryki Południowej strefy klimatyczneukładają się równoleżnikowo: od strefy równikowej przez podzwrotni-kową i umiarkowaną do okołobiegunowej na samym południowym cyplulądu. Odchylenia od równoleżnikowej strefowości występują w Andach,w wyniku znacznych wysokości gór.
I. Strefa klimatów podrównikowych
Klimat równikowy, wybitnie wilgotny, panuje nad Niziną Amazonki,sięgając na południe do 15° szer. geogr. pd. Na północ od równika wy-stępuje na mniejszym obszarze, obejmując nizinę nadbrzeżną po ujścieOrinoko i zachodnie niziny u stóp Andów. W klimacie tym panują wil-gotne masy powietrza równikowego napływającego od Atlantyku. W cią-gu całego roku utrzymują się wysokie temperatury, w granicach 26 -- 28°C. Opady atmosferyczne dochodzą do 1500 - 3000 mm. W porze let-niej padają deszcze zenitalne, którym towarzyszą wyładowania atmosfe-ryczne. W klimacie równikowym nie ma pór roku, stale panuje gorącai parna pogoda.
Klimat podrównikowy wilgotny występuje w Wenezueli, we wschod-niej części wyżyny Gujańskiej i niemal na całej wyżynie Brazylijskiej,z wyjątkiem jej północno-wschodniego skrawka. Występuje zatem wdwóch odrębnych strefach, położonych na północ i południe od równika.W klimacie podrównikowym, zwanym też klimatem monsunów między-zwrotnikowych, występują dwie pory roku. Pora deszczowa (letnia), związana
z powietrzem równikowym i pora sucha (zimowa) w okresie napły-wu zwrotnikowych mas powietrza. Średnie temperatury najcieplejszegomiesiąca wynoszą 26 - 28°C, najchłodniejszego około 18 - 20°C. Rocznesumy opadów kształtują się w granicach 500 - 1500 mm; około 90% tejsumy przypada na okres letni. W klimacie tym przeważa roślinnośćsawann.
Klimat podrównikowy suchy obejmuje najwyższe części Wyżyny Gu-jańskiej i północno-wschodni skraj Wyżyny Brazylijskiej. W klimacie tympora deszczowa ograniczona jest do kilku miesięcy. Opady atmosferycz-ne są małe, od 500 do 1000 mm rocznie. Temperatury kształtują się jakw klimacie podrównikowym wilgotnym.
II. Strefa klimatów zwrotnikowych
Klimat zwrotnikowy wybitnie suchy panuje na zachodnich stokachAndów między 5 a 15° iszer. geogr. pd. i między 15 a 30° szer. geogr. pd.po wschodniej stronie Andów. W styczniu temperatury dochodzą do20-25°C, w lipcu natomiast od 10°C do 20°C. Opady atmosferyczne wy-noszą około 250 mm rocznie.
Klimat zwrotnikowy pustynny występuje na pustyni Atakama, poło-żonej na zachodnim wybrzeżu między 20 a 30° szer. geogr. pd. Na obsza-rze tym opady atmosferyczne nie przekraczają 250 mm rocznie. Przy-czyną braku opadów są zarówno stałe wiatry, wiejące z południa i po-łudniowego zachodu, jak i wpływy chłodnego Prądu Peruwiańskiego. Niema tu opadów konwekcyjnych, ponieważ powietrze znajduje się w .stanierównowagi stałej. Średnie temperatury są niższe ze względu na sąsiedz-two chłodnego prądu morskiego.
Klimat zwrotnikowy morski obejmuje pas lądu między 20 a 30° szer.geogr. pd. rozciągający się od wybrzeży Atlantyku po Andy. Nad obszarten napływają masy powietrza atlantyckiego, w związku z tym rocznasuma opadów atmosferycznych kształtuje się w granicach od 500 do2000 mm. W części wschodniej opady występują w ciągu całego roku,ku zachodowi zaznacza się przewaga opadów letnich, zima natomiast jestsucha. Średnia temperatura najcieplejszego miesiąca dochodzi do 24°C,najchłodniejszego wynosi 8 - 12°C.
III. Strefa klimatów podzwrotnikowychKlimat podzwrotnikowy morski jest typowy dla Niziny La Płaty orazwybrzeża pacyficznego między 30 a 40° szer. geogr. pd. Klimat ten jestpod wpływem morskich mas powietrza. Nad Oceanem Atlantyckim opa-dy atmosferyczne wynoszą 500 do 1000 mm i występują w ciągu całegoroku. Na wybrzeżu pacyficznym, w związku z wyżem polarnym opadywystępują w zimie, w lecie opady są małe, ponieważ wyż pacyficznyprzesuwa się na południe i przeważają suche wiatry południowe. Latasą tu chłodne, zimy stosunkowo ciepłe. Do obniżenia temperatur przy-czynia się chłodny Prąd Peruwiański. Na Wschód od strefy pacyficznej i na południe
od Niziny La Platy występuje odmiana kontynentalna tegoklimatu.
Klimat podzwrotnikowy suchy obejmuje wyżynne części Pampy, gdzienie dochodzą wpływy wilgotnych mas powietrza morskiego. Opady atmo-sferyczne są skąpe, w granicach 250 - 500 mm. Lato jest ciepłe, zimychłodne.
IV. Strefa klimatów umiarkowanych
Klimat umiarkowany ciepły morski występuje na zachodnim wybrze-żu pacyficznym między 40 a 50° szer. geogr. pd. Obszar ten jest podwpływem morskich mas powietrza. Wieją tu wiatry zachodnie przyno-szące dużo wilgoci. Na stokach Andów opady atmosferyczne przekraczają3000 mm rocznie. Średnie temperatury stycznia wynoszą około 15°C,lipca 5°C do 10°C. Na rozkład temperatur w znacznym stopniu wpływawysokość terenu.
Klimat umiarkowany ciepły kontynentalny obejmuje strefę Andów,a jego odmiana sucha występuje we wschodniej części szerokości umiar-kowanych, nad Oceanem Atlantyckim. Charakterystyczną cechą tychobszarów jest malejąca ilość opadów ku wschodowi.
Klimat umiarkowany suchy obejmuje Wyżynę Patagonii, graniczącod wschodu i zachodu z klimatem umiarkowanym ciepłym kontynental-nym. W klimacie tym opady atmosferyczne są skąpe, lata łagodne, zimychłodne.
V. Strefa klimatów okołobiegunowychKlimat subpolarny z temperaturą najcieplejszego miesiąca poniżej10°C obejmuje jedynie najdalej na południe wysuniętą część kontynen-tu wraz z Ziemią Ognistą. W zachodniej części tego obszaru opady atmo-sferyczne dochodzą do 2000 mm, ku wschodowi maleją do około 250 immrocznie. Średnie temperatury lipca zbliżają się do 0°C. Obszar ten jestpod wpływem mas powietrza napływającego znad Pacyfiku oraz chłod-nego prądu morskiego, zwanego Dryfem Wiatrów Zachodnich, któryopływając południowe brzegi Ameryki Południowej skręca w kierunkuAntarktydy.
Maciejka2761