Kalendarium.pdf

Kalendarium lata 1835 – 1908

1835 Henryk Lubieński, wiceprezes Banku Polskiego, występuje z inicjatywą budowy linii

kolejowej łączącej Warszawę z Zagłębiem Dąbrowskim.

1838 Założenie akcyjnego Towarzystwa Warszawsko-Wiedeńskiej Drogi Żelaznej (WWDZ) i

przyznanie mu koncesji na budowę tej linii.

1840 Rozpoczęcie robót przy budowie Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej.

1842 Otwarcie pierwszych odcinków Kolei Górnośląskiej: Wrocław-Oława (maj) i Oława-

Brzeg (sierpień), będącymi pierwszymi, przekazanymi do eksploatacji, odcinkami kolei na

terytorium Polski w obecnych jej granicach.

1843 Otwarcie linii Wrocław-Jaworzyna Śląska-Świebodzice (10 lat później przedłużonej do

Wałbrzycha).

1844 Początek budowy Kolei Krakowsko Górnośląskiej. W Warszawie położono kamień

węgielny pod budynek dworca Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej: jego budowę, według

projektu H. Marconiego, ukończono w 1847r.

1845 Pierwszy w Królestwie Polskim pociąg z 600 zaproszonymi gośćmi 14 czerwca

pokonuje 30-kilometrową trasę Warszawa-Grodzisk Mazowiecki; jesienią przekazano do

eksploatacji odcinek z Grodziska do Skierniewic z odgałęzieniem Skierniewice-Łowicz.

1846 Ukończenie budowy Kolei Górnośląskiej Wrocław-Opole-Gliwice-Mysłowice. Wrocław

otrzymuje połączenie z Berlinem Koleją Dolnośląsko-Marchijska przez Legnice- Boleslawiec-

Węgliniec- Żary- Lubsko- Gubin- Frankfurt nad Odrą. Otwarcie odcinka Węgliniec-Zgorzelec

i połączenie tą drogą Wrocławia z Dreznem.

1847 Ukończenie budowy Kolei Krakowsko-Górnośląskiej.

1848 Uruchomienie Warszawsko-Wiedeńskiej Drogi Żelaznej Warszawa-Maczki (łączenie z

odcinkiem Skierniewice-Łowicz 328 km) i jej powiązanie z liniami do Krakowa, Wiednia i

Wrocławia. W tym samym roku kolej połączyła Szczecin przez Stargard i Krzyż z

Poznaniem.

1850 W Bydgoszczy uruchomiono pierwsze na ziemiach polskich warsztaty główne

(obecnie: Zakłady Naprawcze Taboru Kolejowego-ZNTK).

1852 Ukończenie budowy linii Berlin-Kostrzyń-Krzyż-Bydgoszcz-Tczew-Gdańsk.

1856 Otwarcie linii Wrocław-Leszno-Poznań.

1857 Wrocław otrzymuje nowy Dworzec Główny, zbudowany w stylu angielskiego gotyku

Tudorów; z niewielkimi zmianami budynek zachował tą samą formę architektoniczną do

dziś.

1856-1861 Przekazywanie do użytku kolejnych odcinków linii Kraków-Dębica-Rzeszów-

Przeworsk-Przemyśl-Lwów.

1862 Podjęcie ruchu na całej Kolei Bydgoskiej: Łowicz-Kutno-Aleksandrów Kujawski-Toruń-

Bydgoszcz. Otwarcie linii Warszawa-Białystok-Wilno-Petersburg, pierwszej na ziemiach

polskich na wschód od Wisły.

1866 Połączenie Łodzi z linią Warszawsko-Wiedeńską w Koluszkach.

1867 Ukończenie budowy Kolei Warszawsko-Terespolskiej (z Brześcia w następnych latach

poprowadziły linie do Moskwy i Kijowa). Otwarcie Śląskiej Kolei Górskiej: Zgorzelec-Lubań

Śl.-Jelenia Góra-Wałbrzych (przedłużonej w 1880 r. do Kłodzka).

1870 Połączenia: Szczecina z Gdańskiem przez Stargard-Białogard-Koszalin oraz Poznania z

Gubinem przez Czerwieńsk i z Frankfurtem nad Odrą przez Rzepin.

1873 Przy WWDZ powstaje w Warszawie Warsztat Instruktorski, przekształcony w 1875 r.

w trzyletnią Kolejową Szkołę Techniczną (po 1905 r. władze carskie zamknęły ją w odwecie

za strajki uczniowskie). Spadkobiercą szkoły jest obecnie Technikum Kolejowe im. Jana

Rabanowskiego. Ukończono budowę linii Królewiec-Bartoszyce-Korsze-Ełk-Białystok

Starosielce-Czeremcha-Brześć-Kowel-Zdolbunów (połączenie z Kijowem i Odessą).

1874 Otwarcie linii Wrocław-Ścinawa-Rudna Gwizdanów.

1875 Oddanie do użytku pierwszego mostu kolejowego przez Wisłę w Warszawie na linii

obwodowej. Ukończenie budowy linii Wroclaw-Klodzko-Miedzylesie-Lichkov, Kluczbork-

Ostrow Wlkp.-Jarocin-Poznan i Wroclaw-Olesnica-Milicz-Krotoszyn-Jarocin-Wrzesnia-

Gniezno.

1876 Ukończenie warsztatów głównych (dziś ZNTK) w Poznaniu.

1877 Otwarcie Kolei Nadwiślańskiej z Kowla przez Chełm-Lublin-Dęblin-Warszawę-Modlin

do Mławy (na granicy z zaborem Pruskim), gdzie połączyła się z linią doprowadzoną w tym

samym roku z Gdańska przez Malbork-Działdowo. Ukończenie trwającej od 1868 roku

budowy linii Legnica-Głogów-Zielona Góra-Rzepin-Szczecin.

1884 Otwarcie linii: Kraków-Oświecim i Kraków-Chabówka. W Nowym Sączu powstają

warsztaty główne.

1885 Otwarcie linii Strzemieszyce-Dęblin przez Kielce, Skarżysko i Radom oraz Koluszki-

Ostrowiec Świętokrzyski przez Skarżysko.

1888 Otwarcie linii Leszno-Ostrów Wielkopolski-Skalmierzyce na granicy z Królestwem

Polskim.

1898 W Łazach powstaje dwukierunkowa stacja rozrządowa, której projektanci wykorzystali

do rozrządu wagonów dwa naturalne stoki wododziału.

1899 Pierwszy pociąg wjeżdża do Zakopanego.

1903 Ukończenie budowy linii Warszawa-Łowicz- Łódź-Sieradz-Kalisz.

1906 Otwarcie przygranicznego odcinka Kalisz-Skalmierzyce i połączenie kolei kaliskiej z

linią do Leszna; oznaczało to jednocześnie otwarcie pierwszego połączenia Poznania-przez

Ostrów Wlkp.- z Łodzią i Warszawą, a także połączenia Wrocław-Warszawa przez Oleśnice-

Milicz-Krotoszyn-Łódź.

Tekst wklepała żona Piotra - Kamila (że też jej się chciało).

Kalendarium lata 1918 – 1938

1918 Po 123 latach niewoli i podziału ziem polskich między trzech zaborców powstaje

niepodległe państwo: II Rzeczpospolita Polska. Zarządzanie kolejami przechodzi w polskie

ręce. Przy Ministerstwie Komunikacji powstanie komisja do spraw produkcji lokomotyw i

wagonów. Prof. Roman Podoski występuje z dalekowzrocznym projektem elektryfikacji

warszawskiego węzła kolejowego oraz trzech magistrali: z Warszawy do Krakowa i Katowic,

z Warszawy do Poznania i z Krakowa przez Przemyśl do Lwowa.

1919 Ministerstwo Komunikacji przekształcono w Ministerstwo Kolei Żelaznych (nadzór nad

drogami i żeglugą śródlądową przekazano Ministerstwu Robót Publicznych). Przyjęto do

realizacji plan przebudowy i rozwoju warszawskiego węzła kolejowego według projektu

prof. Aleksandra Wasiutynskiego. Utworzono Międzyministralną Komisję dla studiów nad

elektryfikacją kolei głównych w Polsce oraz komisję Ministerstwa Kolei do spraw

przebudowy Węzła Kolejowego Warszawskiego. Ministerstwo Kolei podjęło decyzje o

otworzeniu biblioteki naukowej kolejnictwa, która z czasem przekształciła się w Główną

Bibliotekę Komunikacyjną, gromadzącą publikacje dotyczące całego transportu.

1920 Uruchomienie "Pierwszej Fabryki Lokomotyw w Polsce"-"Fablok" w Chrzanowie.

1921 Sejm powołuje Państwową Radę Kolejową pod przewodnictwem Ministra Kolei;

przekształcono ją w roku 1933 w Państwową Radę Komunikacyjną. Otwarcie linii: Kutno-

Koło-Konin-Strzałkowo, która skraca połączenia kolejowe z Warszawy z Poznaniem, oraz

Kokoszki-Gdynia, omijające Wolne Miasto Gdańsk. Zaprojektowano pierwszy polski

parowóz Tr21 (do ruchu towarowego).

1922 Ustalono administracyjny podział sieci kolejowej na 9 okręgów: warszawski,

radomski, wileński, lwowski, stanisłowski (włączony w 1934 r. do lwowskiego), krakowski,

katowicki, poznański i gdański (siedzibę tej dyrekcji przeniesiono w 1932 r. do Torunia).

Przekazano do eksploatacji nowe linie Kutno-Płock i Swarzewo-Hel.

1923 Do jednego (budowanego wówczas) polskiego morskiego portu handlowego w Gdyni

zawinął pierwszy statek. Do obsługi portu w ciągu kilku lat zbudowano stację Gdynia Port o

zdolności przeładunkowej 3600 wagonów na dobę. W Ministerstwie Kolei powstaje, pod

kierownictwem prof. Alberta Czeczota, referat doświadczalny do badania prototypów taboru

kolejowego.

1924 Budowę parowozów rozpoczęły: Warszawska Spółka Akcyjna Budowy Parowozów i

zakłady "H.Cegielski" w Poznaniu.

1925 Łódź otrzymuje połączenie kolejowe z Kutnem. Po wykupieniu fabryki "Wagon" w

Ostrowie Wlkp. przekształcono ją w warsztaty główne naprawy wagonów. Początek budowy

Magistrali Węglowej Herby Nowe-Gdynia; realizacją tej inwestycji przez cały czas kierował

inż. Józef Nowkunski.

1926 Prezydent Rzeczpospolitej Polskiej rozporządzeniami z 24 września przywrócił

Ministerstwo Komunikacji oraz utworzył przedsiębiorstwo "Polskie Koleje Państwowe".

Otwarto zbudowaną w ciągu jednego roku 115 - kilometrową linię Kalety-Herby Nowe-

Wieluń-Podzamcze Wieruszów, łączącą Śląsk z Wielkopolską, z pominięciem linii, które po

plebiscycie znalazły się na terytorium Niemiec.

1927 Uruchomienie pierwszej w Polsce kolei elektrycznej (prywatnej pod nazwą Elektryczna

Kolej Dojazdowa- EKD) na linii Warszawa-Podkowa Leśna-Grodzisk Mazowiecki.

1928 Przyjęcie projektu budowy Dworca Głównego w Warszawie autorstwa Czesława

Przybylskiego i Andrzeja Przenickiego. Utworzenie Muzeum Kolejowego w Warszawie

1939r. przekształcona ja w Muzeum Komunikacji).

1933 Spółka "Polsko Francuskie Towarzystwo Kolejowe" kończy budowę ostatnich odcinków

Magistrali Węglowej (457 km) Herby Nowe na Śląsku-Gdynia przez Karsznice-Inowrocław-

Bydgoszcz-Kościerzynę (największa inwestycja kolejowa okresu międzywojennego).

Otwarcie linii średnicowej w Warszawie.

1934 Przekazano do eksploatacji odcinki: Warszawa-Radom i Kraków-Miechów-Tunel, co

skróciło drogę między Warszawą a Krakowem. W Ministerstwie Komunikacji powstaje

Centralne Laboratorium Badawcze-do badania materiałów i wyrobów dostarczanych kolei.

1935 Krajowe fabryki przystępują do budowy taboru elektrycznego do obsługi

warszawskiego węzła.

1936 Z Warszawy do Otwocka i Pruszkowa ruszyły pierwsze pociągi elektryczne. Po sześciu

miesiącach budowy uruchomiono pierwszą w Polsce napowietrzną kolej liniową w Tatrach:

w Paryżu zbudowany w chrzanowskim "Fabloku" parowóz "Pacyfik" serii Pm36 (do

prowadzenia pociągów pospiesznych z prędkością do 140 km/h) oraz pociąg turystyczny

zbudowany w warszawskich zakładach Lipopa zdobywają zaszczytne wyróżnienia.

Uruchomiono trakcję elektryczną na odcinkach: Pruszków-Żyrardów i Warszawa- Mińsk

Mazowiecki. Ukończono budowę linii Nasielsk-Sierpc-Toruń, skracającej drogę z Warszawy

do Gdyni.

1938 Oddano do użytku, nie w pełni ukończony, Dworzec Główny w Warszawie (w 1944r.

po powstaniu warszawskim został zburzony przez Niemców).

Kalendarium lata 1944 – 1970

1944 W lipcu, na ziemi lubelskiej wyzwolonej spod okupacji hitlerowskiej, powstają: Resort

Komunikacji (przekształcony 31 grudnia w Ministerstwo Komunikacji) i Dyrekcja Okręgowa

Kolei Państwowych w Lublinie z pod dyrekcjami w Białymstoku i Rzeszowie. We Wrześniu

organizuje się warszawska DOKP. Na niektórych liniach na wschód od Wisły wznawia się

ruch pociągów.

1945 Na mocy porozumień z ZSRR w lipcu i sierpniu PKP przejmują od radzieckiej

administracji wojskowej zarząd kolejami na całym obszarze państwa polskiego w nowych

jego granicach. W lipcu w zburzonej Warszawie uruchomiono odprawę pasażerów w

prowizorycznie adaptowanych do tego celu magazynach stacji towarowej, które zastąpiły

Dworzec Główny. 29 sierpnia Rada Ministrów ustala podział administracyjny sieci PKP na 10

okręgów: warszawski, łódzki, lubelski, krakowski, katowicki, wrocławski, poznański,

szczeciński, gdański i olsztyński (w 1957 r. rozwiązano dyrekcję okręgową w Łodzi, a w

1962 r. w Olsztynie, włączając ich sieci kolejowe do sąsiednich okręgów).

1956 W Poznaniu tworzy się Państwowe Przedsiębiorstwo Robót Komunikacyjnych - zalążek

przyszłej rodziny przedsiębiorstw robót kolejowych. 14 lipca po odbudowie sieci i urządzeń

trakcyjnych ruszyły pociągi elektryczne między Warszawą Wschodnią i Otwockiem. Ukazuje

się pierwszy numer miesięcznika Przegląd Komunikacyjny .

1947 W Ministerstwie Komunikacji organizuje się Biuro Elektryfikacji Kolei.

1948 Powstaje Biuro Projektów Budownictwa Kolejowego w Warszawie działające obecnie

pod nazwą: Centralne Biuro Projektowo-Badawcze Budownictwa Kolejowego KOLPROJEKT.

1949 Otwarcie odbudowanej (wraz z mostem na Wiśle) i ponownie zelektryfikowanej linii

średnicowej w Warszawie oraz tymczasowego dworca Warszawa Śródmieście do obsługi

ruchu podmiejskiego. Ukończenie budowy linii Tomaszów Mazowiecki - Radom. Powstają

Wydawnictwa Komunikacyjne (od 1961 r. Wydawnictwa Komunikacji i Łączności) - edytor

książek i czasopism m.in. o tematyce kolejowej. Ukazuje się pierwszy numer miesięcznika

Przegląd Kolejowy .

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: