Poziom bytu

Dyscyplina opisująca człowieka

Wizja człowieka

Cel wychowania

N

A

T

U

R

A

Medycyna

Istota biologiczna, zespół narządów, tkanek.

Wychowanie zdrowotne, utrzymanie organizmu w jak najlepszej kondycji.

Biologia – ekologia

Członek ekosystemu, zależny od jego działania. Antroposfera jako część biosfery.

Wychowanie ekologiczne, utrzymanie środowiska w jak najlepszej kondycji -dbałość o środowisko to dbałość o samego siebie.

Psychiatria

Np. koncepcja Freuda – człowiek jako istota obdarzona wielu ukrytymi ograniczeniami.

Pokonanie tych ograniczeń, wyzwalanie się spod dyktatury nieświadomości.

Np. koncepcja Neilla (inspirowana Freudem) – dzieciństwo to okres kształtowania się nerwic, powinno być szczęśliwe i pełne swobody. Znerwicowana dorosłość to nic dobrego. Człowiek z natury skłonny do dobra.

Człowiek szczęśliwy i zdrowy psychicznie – dzięki szczęśliwemu dzieciństwu bez autorytetów. Umożliwienie i wspieranie jak najpełniejszego rozwoju wrodzonych możliwości.

Psychologia

Np. koncepcja Maslow i Rogersa (psychologia humanistyczna) – człowiek jest ograniczony przez społeczne wzory zachowania, więc nie może być sobą, samorealizować się. Utrudnienia w samorealizacji są zagrożeniem dla zdrowia psychicznego, a więc niszczą przyrodzone skłonności do dobra.

Wyzwolenie człowieka spod ograniczeń środowiskowych, ułatwianie i wspieranie samorealizacji.

Np. koncepcja Watsona (behawioryzm) – człowiek jest organizmem żywym zdolnym do uczenia się dzięki wrodzonej skłonności do unikania przykrości i pożądania przyjemności.

Dzięki manipulowaniu przykrością i przyjemnością (kara i nagroda) ukształtować jednostkę, która odniesie społeczny sukces, a więc będzie zażywać jak najwięcej przyjemności.

SPO

ŁE

CZEŃ

STWO

Socjologia

Np. koncepcja Durkheima (socjologizm) – człowiek odnajduje się tylko jako członek grupy. Tylko w grupie może żyć, pracować, tworzyć. Człowiek – istota społeczna.

Uspołecznienie – przekazanie i utrwalenie sposobów działania, myślenia, wartościowania charakterystycznych dla grupy, która wychowuje.

K

U

L

T

U

R

A

Filozofia

Np. orientacja hermeneutyczna (pedagogika kultury Hessena, Nawroczyńskiego, Suchodolskiego) – człowiek to istota zdolna do rozumienia, poszukiwania sensu. Odnajdująca siebie w świecie tradycji kulturowej dzięki poszukiwaniu znaczeń, namysłowi nad światem wcielonych w kulturze idei.

Postepujące rozumienie świata tradycji, odnajdywanie wolności w tym świecie, twórcze w nim uczestnictwo.

D

U

C

H

Np. koncepcja Mounier (personalizm) – człowiek to istota zdolna do stawania się wolną dzięki własnej pracy, ciągłemu przekraczaniu siebie w stronę bytu duchowego.

Wolność, dobro, prawda, dla osób i wspólnot.