Religia zen.pdf

RELIGIAZEN

RuthFullerSasaki 1

SkładwykonanowprogramieL A T E X2 "

Tekstjestdost¦pnypodadresem mahajana.net

Chciałabympowiedzie¢niecooZenjakooreligii.BoponadwszystkoZenjestreligi¡.

Odk¡dZenzacz¡łby¢znanynaZachodzie,podkre±lasi¦jegoró»neaspektyinaró»-

neelementywnauceZenkładziesi¦nacisk–Zenjestrodzajemmistycyzmu;Zenjest

rodzajemegzystencjonalizmu;Zenjestrodzajemterapii;Zenpopiera»yciewpokorze

iodosobnieniu,któregopodstawowymdziałaniemjestpraktykamedytacji;Zenzmierza

doosi¡gni¦ciasatori,zktórymł¡czysi¦całkowitawiedzaizrozumienie;Zenjestcodzien-

nym»yciem;Zenjestcałkowit¡wolno±ci¡;człowiek,któryosi¡gn¡łsatori–celZen,jest

pozaprawem,pozanormamiustanowionymidlaspołeczno±ciludzkiej.

Trudnopowiedzie¢,abytestwierdzeniabyłycałkowicieniesłuszne.Ka»deznich,cho-

cia»fragmentarycznieiwsposóbzniekształcony,oddajetoczymjestZenwrzeczywisto±ci.

Leczwszystkotowedługmnienietraﬁawto,cojestpodstawowymcelemiznaczeniem

Zen.

FundamentalnieZenjestreligi¡.Jakiekolwiekinnewła±ciwo±ciczyaspektyposiadałby,

wszystkieonewywodz¡si¦,lubs¡efektemszczególnegorodzajureligiijak¡jestZen.Zen

zpewno±ci¡jestreligi¡inajwa»niejszymwzrozumieniuZenjestpoznaniegojakoreligii.

Nieb¦d¦próbowaładeﬁniowa¢terminu„religia”.Dyskusjenatentematwci¡»trwaj¡

i,jakwi¦kszo±¢dyskusji,niedaj¡ostatecznejodpowiedzisatysfakcjonuj¡cejzaintereso-

wanych.Je»eli»¡damyodreligiibymiałaBogapozawszech±wiatemiczłowiekiem;je»eli

domagamysi¦,abyposiadałajedyn¡ksi¦g¦objawienia,wktórejpowinnazawiera¢si¦

wiara;je»elidomagamysi¦istnieniaindywidualnejduszy,egzystuj¡cejwiecznie,czyto

wwiecznejszcz¦±liwo±ciwniebiosach,czywwiecznympot¦pieniuwpiekle;je»eliwie-

rzymywgrzech,którymo»eby¢odpuszczonyprzezczyj¡±oﬁar¦,czywzbawienia,które

mo»naosi¡gn¡¢przezzbawiciela,wówczasZenzpewno±ci¡nieb¦dziedlanasreligi¡.

Ituchciałabymzdeﬁniowa¢to,oczymmówi¦u»ywaj¡csłowa„Zen”.Słowotou»ywa-

nebywadlaokre±leniawielurzeczy.Kosztemnazwaniagoultra-tradycjonalnymiautory-

tatywnym,wol¦jednakprzynajmniejchwilowoodnie±¢ZendotradycjiinaukiBuddyzmu,

1 ZmarłaRuthFullerSasakibyładługoletni¡uczennic¡ZuiganGoto-r¯oshiegoorazksieni±wi¡tyni

Ryosen-anwkomplecieklasztornymDaitokujiwKioto.Pełniłate»funkcj¦dyrektoraTheFirstZen

InstituteofAmericainJapan.

którarozwin¦łasi¦wChinach,azazało»ycielaktórejtradycyjnieuwa»anyjestBodhi-

dharma.

Chocia»tradycjaZen,jakwskazujejejnazwa,podkre±lamedytacj¦ijestnawetczasem

zwanaSzkoł¡Medytacji,podstawowymrdzeniemZen,takjakcałegoBuddyzmuHinaja-

nyczyMahajanyjestto,cozazwyczajokre±lasi¦terminem„o±wiecenie”.Jestkilkasłów

u»ywanychnaokre±leniedo±wiadczeniao±wiecenia.Sokei-an 2 przekładatonaangielskie

słowo„awakening”–przebudzenie.WJaponiido±wiadczenietoznanejestpodnazw¡

satori –słowawchodz¡cegostopniowodopraktycznegoj¦zykaangielskiego.Rinzainazy-

wałto„prawdziwymzrozumieniem”lub„prawdziwympojmowaniem”.Innymsłowem,

pochodz¡cymzczasówBodhidharmyjest kensio ,„wejrzeniewsw¡własn¡prawdziw¡

natur¦”.

KiedyBuddaSiakjamuniosi¡gn¡łNajgł¦bszeDoskonałePrzebudzenie,ujawniłpod-

stawow¡zasad¦religii,któr¡pó¹niejrozwijał.Ikiedy,powysiłkuwewn¦trznymsym-

bolizowanymjegorozmow¡zBrahm¡,postanowiłujawni¢swojedo±wiadczeniewszyst-

kimludziomiwtensposóbpokaza¢jakmog¡osi¡gn¡¢uwolnienieodtroskicierpienia,

zademonstrowałnaturalnenast¦pstwao±wieceniaipostawiłpierwszykrokwkierunku

uczynieniaswojegodo±wiadczeniaosi¡religii±wiata.

DlaszkółHinajany,lubmówi¡c±ci±lejTherawady,głównymcelemjestosi¡gni¦cie

indywidualnegoo±wiecenia.Ztejprzyczynym¦»czy¹niikobietyopuszczaj¡swojedomy,

abyzosta¢mnichamiimniszkamizwiar¡,»ew»yciuklasztornymodnajd¡najlepsze

warunkidlazrealizowaniategocelu.Znaczenie±wieckiegowiernegowBuddyzmiehinajany

jestdu»e,zewzgl¦dunautrzymaniemnichówposzukuj¡cychaktywnieo±wieceniait¡

drog¡zbieraniezasług,którewktórym±zprzyszłych»ywotówpozwol¡muoddali¢si¦od

±wiataiposzukiwa¢dlasiebieNirwany.

WszkołachMahajanyczyje±własneo±wiecenieiudziałinnychwosi¡gni¦ciuicho±wie-

cenia,s¡todwaaspektyjednej,fundamentalnejzasady.Przedewszystkimmusiby¢osi¡-

gni¦teprzebudzenie,aleprzebudzenietoniejestwszystkim.wiatłotegodo±wiadczenia

musiby¢szerokorozlanenawszystkichludzi,abytak»eimprzypadłowudziale.Chocia»

samoprzebudzenieniemo»eby¢danekomu±przezkogo±innego,człowieko±wieconymo»e

imusipomaga¢innymwichdrodzedocelu,winnymprzypadkuznaczyłoby,»eniezro-

zumiałwpełniwagiswegodo±wiadczenia.Takajest,podkre±lanawszkołachMahajany,

rolaBodhisatwy.Dlamniedoskonałymprzykłademcało±cinaukibuddyjskiejjestBudda

Siakjamuni–Budda,DoskonaleO±wiecony,któregocelemniebyłoosi¡gni¦cieo±wiecenia

dlasamegosiebie,leczrozwi¡zanieproblemuludzkiegocierpienia,iktórego»yciepodo-

±wiadczeniuo±wieceniabyłoprzez49latpo±wi¦ceniemsi¦dlawskazaniainnymjakmog¡

samirozwi¡za¢tenproblem.Zwró¢myuwag¦nainteresuj¡cyfakt,»ejednymzgłównych

tematówZenwjapo«skimmalarstwie sumi czyliobrazówmalowanymtuszemjestSia-

kjamunischodz¡cyzgóry;szczytgórysymbolizujejegoprzebudzenie,azej±ciezeszczytu

jegopowrótdo±wiatacodzienno±ci.

2 Sokei-anSasaki–MistrzZen,któryzało»yłTheFirstZenInstituteofAmerica

Wwi¦kszo±ciszkółmahajanistycznychzwracasi¦uwag¦nato,»eczłowiek,który

zostajemnichemlubpozostaje±wieckim,mo»eosi¡gn¡¢przebudzenie.Rolaczłowieka

±wieckiegonieograniczasi¦tylkodoutrzymywaniaduchownychiskładaniazasługpoprzez

dobreczyny.Toonsammusite»si¦wysila¢,boje±liwysilasi¦doko«ca,tonawetw±rodku

swegocodziennego»yciate»mo»eosi¡gn¡¢o±wiecenie.

Tacharakterystykadotycz¡cadwóchszkółBuddyzmujestzpewno±ci¡niepełna.Lecz

je»elizapoznaciesi¦zni¡toposi¡dzieciezwi¦złyiorientacyjny,u»ytecznydlaichrozró»-

nieniapunktwidzenia.

Zen,by¢mo»ebardziejni»inneszkołyMahajanypodkre±laznaczenieo±wiecenialu-

dzi±wieckich,udost¦pniaj¡cimcał¡nauk¦ipraktyk¦,jak¡dysponuj¡mnisi.Jednym

znajbardziejznanychwZenjestnazwiskoindyjskiegoczłowieka±wieckiego,Wimalakirti

zWaisali,znanegowJaponiijakoYuimakitsulubXuima.Yuimazajmujemiejscenarówni

zeznanymimnichamiztradycjiZen.Naprzestrzeniwieków,whistoriiZenpojawiłosi¦

wieluwybitnychludzi±wieckichzarównowChinachjakiwJaponii,naprzykładFuDaisi,

»yj¡cywszóstymwieku,znanyjakowynalazcaobrotowejszafynaksi¡»ki.Inn¡dobrze

znan¡postaci¡jestczłowiek±wieckiHo,zdynastiiT’ang,ucze«takichmistrzówjakBaso

iSekito.Fakt,»ewZenuznajesi¦osoby±wieckienarówniezmnichamijakokandyda-

tówdoosi¡gni¦ciasatoriioferujesi¦dlajednychidrugicht¡sam¡,bezró»nic,praktyk¦

jestjedn¡zgłównychprzyczyndlaczego,moimzdaniem,w±ródszkółbuddyjskichZen

wyj¡tkowoodpowiadaludziomZachodu.

Wieluzwassłyszałolubczytałoznanywierszopisuj¡cyZen,przypisywanyBodhidhar-

mie,któryzaczynasi¦odsłów:„Bezpo±redniprzekazpozasłowamiiliterami”.Wprze-

szło±ciiobecnie,dlawieluludzisłowateoznaczaj¡,»eZennieposiada»adnejdoktryny

anizwi¡zkuze±wi¦tymipismami.SzóstyPatriarcha,októrymmówisi¦,»ebyłanalfabet¡,

sprzedawc¡drewnaopał,uwa»anyjestzanajbardziejprzekonywuj¡cyprzykład.Jednak-

»estudiowanie»yciawielkichludziZenpodwa»at¦tez¦.Chciałabymznale¹¢wswoich

własnychstudiachkogo±,ktoaniprzed,anipoosi¡gni¦ciuo±wiecenianiestudiowałgor-

liwietradycyjnychsutrbuddyjskichczy±wi¦tychpism,ktowtymcomówiłipisałnie

cytowałbyich.Wszyscyonimaj¡dokładneoparciewpodstawowychdoktrynachbuddyj-

skichjakichwswoimczasiesi¦uczyli.Powiadasi¦,»eBodhidharmaprzekazałswojemu

spadkobiercy,EkaDaishi,sutr¦ Lankavatara mówi¡c,»ewyra»aonojegonauk¦. Vima-

lakirti,Mahaprajna-paramita,Vajracchedika,Nirvana ,anawetzawiła Avatamsaka były

sutramipoznawanymiistudiowanymiprzezludziZen.Nieznaczyto,»epoprzezstudio-

wanietychsutrosi¡gn¦lioniswojeo±wiecenie.O±wieceniepowstajesamozsiebie.Niejest

onozale»neodsutr–odjakichkolwieksutr.O±wieceniejestprzebudzeniemsi¦własnego,

prawdziwegoumysłuczłowieka,jestjegowłasnymwgl¡demwjegowłasn¡,prawdziw¡

natur¦.Zennienegujewarto±ci±wi¦tychpism,niewyrzucaichna±mietnik.W±wi¦tych

pismachczłowieko±wieconyznajdujepróbyopisaniaczywyja±nieniawsłowachdo±wiad-

czeniaprzebudzeniaprzezinnych,zbadanieimplikacji,którezawieraprzebudzenie,ajego

własneprzebudzenienaodwrót,okazujesi¦by¢kluczemdozrozumieniasutr.Wieleszkół

Mahajanypowstałonabazienaukijednejczywi¦cejsutr,np.Sanron,Tendai,Shingon,

Jodo.JakpowiedziałBodhidharma,Zenniepowstałnabazie»adnejsutry.Podstaw¡

naukiipraktykiZennies¡»adnepisanesłowa.KapłaniZenniekomentowaliinieko-

mentuj¡wswychwykładachtradycyjnychpismbuddyjskich.Wykłady,czyjaknazywa

si¦towJaponii teisho ,przekazywaneprzezmistrzówZenuczniomimnichom,s¡wy-

kładamiopartyminazanotowanychmowachipismachdawnychchi«skichijapo«skich

mistrzówZen.

Leczcho¢nie-zenistycznepismatradycyjnienies¡u»ywanejakopodstawadowy-

kładów,wieleznich±piewasi¦codzienniewcało±cilubfragmentaryczniewklasztorach

i±wi¡tyniachZen,atak»eucz¡si¦ichdzisiajmnisiwszkołachiuniwersytetachZen

przedudaniemsi¦doklasztorów,zarównokiedydopełni¡sw¡nauk¦ipraktyk¦Zen,jak

iwobydwuprzypadkach.

Jednazostatnichinajwi¦kszych±wi¦tychksi¡gMahajany,któraprzeniesionazostała

zIndiidoChinznanajestpodsanskryck¡nazw¡sutra Avatamsaka .Napodstawienauk

tejsutryrozwin¦łasi¦wChinachwielkaszkołaBuddyzmuznanapodnazw¡ Hua-yen

awJaponiijakoszkoła Kegon .Wtejszkolechi«ski,mahajanistycznyBuddyzmosi¡gn¡ł

szczytswojegorozwoju.

SzkołaHua-yenjakoszkołatrwałakrótko.By¢mo»ejejdoktrynybyłyzbytgł¦bo-

kieizawiłeabymogłyzdoby¢szersz¡popularno±¢w±ródludzi.Aprzecie»dlaistnienia

jakiejkolwiekszkołyreligijnejnieodzownejestpoparciepubliczne,cho¢bynawetprzynie-

wielkimzrozumieniujejprawdziwejnauki.JednakdoktrynyiﬁlozoﬁaHua-yentraﬁłydo

innychbuddyjskichszkółwChinachistałysi¦ichwa»n¡cz¦±ci¡.Naukitejszkołydo-

tarłydoJaponiiwokresieNara,gdziezostałyprzyj¦teprzezcesarzaShiyomu.wi¡tynia

wNara,znanajakoTodai-ji,wktórejznajdujeschronienieWielkiSłonecznyBudda,naj-

wi¦kszyodlanyzbr¡zupos¡gBuddywJaponii,zbudowanazostałaprzezcesarzaSiyomu

jakogłównajapo«skasiedzibaszkołyKegonisanktuariumjejdoktryn.Jednak,podobnie

jakwChinach,Kegonjakoszkołanierozprzestrzeniłasi¦szerokowJaponii.Mimo,i»

dzisiajtylkoTodai-jiimo»ejeszczedwana±cieinnych±wi¡ty«nale»¡doszkołyKegon

pozostajeonanadalniezwykleaktywna,ﬁlozoﬁaidoktrynyKegonstanowi¡wci¡»jedn¡

zgłównychnauknawszystkichbuddyjskichszkołachiuniwersytetachJaponii.

FilozoﬁaidoktrynyKegonuformowaływspaniał¡struktur¦,ogromn¡wswejkon-

cepcjiizawił¡wszczegółach.NabazietejstrukturyZenwykształciłwłasn¡koncepcj¦

PoczwórnegoWszech±wiata.Zgodnieznauk¡Kegon,wszech±wiatwktórym»yjemyjest

poczwórnyijestpostrzeganyczy,lepiej,realizowanywczterechaspektach.Przedmiotjest

niecotechnicznylecznailepozwalamizrozumienie,postaramsi¦wyrazi¢toprosto.

Całkowitywszech±wiat–ziemia,niebo,sło«ce,ksi¦»yc,planety,gwiazdy,niesko«czo-

naprzestrze«–znanyjestwbuddyjsko-sanskryckiejterminologiijako Dharmadatu ,po

jap. hokkai .Słowo dhatu ,japo«skie kai ,oznacza„pole”lub„królestwo”asłowo Dharma ,

japo«skie ho ,madwaznaczenia:AbsolutnaPrawda,atak»e:poszczególneelementy,zktó-

rychskładasi¦wszech±wiat.Takwi¦c Dharmadatu–hokkai jest„KrólestwemAbsolutnej

Prawdy”atak»e„KrólestwemWszystkichElementów”.

WKegoniZen,jakmówiłam, Dharmadatu lub hokkai jestpostrzeganenacztery

sposoby:

Popierwszejakaktualny±wiat,wktórymcodziennie»yjemy–±wiatzjawisk.Wtym

aspekciewszech±wiatjestokre±lonywj¦zykujapo«skimjako yihokkai.Yi –znaczy„rze-

czy”,„zjawiska”.Pierwszysposóbpostrzeganiawszech±wiatapoleganapostrzeganiu±wia-

tarzeczy,±wiataobecnegoifaktycznego,±wiatazjawisk.Otym±wiecieukazuj¡cymsi¦

nam,zwykłymludziom,Zenpocz¡tkowoniemanicdopowiedzenia.Potemjednak,gdy

b¦dziemyprzygotowanidozrozumieniaprawdziwejnaturytego±wiata,b¦dziemydokład-

niebada¢ka»d¡jegofaz¦.

Drugimsposobempatrzeniana hokkai –akiedyu»ywamsłówpatrzenielubpostrze-

ganietozawszewnajgł¦bszymznaczeniurealizacji–jestpostrzeganiegojakowiata

Absolutu,±wiataRzeczywisto±ci.wiatwtymaspekcieokre±lanyjestterminem rihok-

kai ,„KrólestwoAbsolutnegoPrawa”.Jestto±wiatniezró»nicowany,±wiatcałkowitejJed-

no±ci,Pustka,Siunyata.Wej±ciewten±wiat,zrealizowaniego,uczynieniegomiejscem

naszegowiecznegotrwania,miejscemgdziejeste±my,jestwarunkiem sinequanon dla

Praktykuj¡cegoZen.Jestto±wiat,któryotworzyłsi¦wieluartystom,mistykominie-

którymludziomprzechodz¡cymprzezosobistedo±wiadczeniereligijne,±wiatkosmicznej

±wiadomo±cijaktoczasemnazywamy.Zzainteresowaniemczytałamkiedy±nast¦puj¡cy

cytatsławnegoeuropejskiegokrytykasztuki,Berensona:„Byłranekwczesnegolata.Sre-

brzystamgładr»ałaimigotałaponaddrzewami.Powietrzenaładowanebyłopieszczot¡.

Pami¦tam...wspi¡łemsi¦napie«drzewaipoczułemnagle,»epogr¡»yłemsi¦wTym.Nie

nazywałemwtedytego.Niemiałempotrzebyu»ywaniasłów.Toijabyli±myjednym”.

Wtym±wiecieznikaindywidualnaja¹«czyego.Człowiekstapiasi¦,stajesi¦jednym

zWielk¡Ja¹ni¡.Niestety,zbytcz¦stowizjatakazupływemczasuznikaijestzapomina-

na,bezprzenikni¦ciaczyzrozumieniajejgł¦bokiegoznaczenia.Leczkiedytakarealizacja

dokonasi¦całkowicienigdywi¦cejnieodczujesi¦,»eczyja±indywidualna±mier¢przyno-

sikoniec»yciu.Takikto±»yjeodniesko«czonejprzeszło±cidoniesko«czonejprzyszło±ci.

Ko«cz¡si¦odrazuinazawszeproblemyniebaipiekła,indywidualnegogrzechuiindy-

widualnegozbawienia.Takikto±uczestniczywówczaswWiecznymyciu–szcz¦±liwym,

jasnymiczystym.Todo±wiadczenietozbawieniewZen.

Tojest±wiat,wktórychcemywej±¢podejmuj¡cnasz¡nauk¦Zen.Pierwszekoany

daneuczniowiZen–„Mu”Joshu,„D¹wi¦kjednejdłoni”Hakuina,czy„Jakabyłatwoja

prawdziwatwarzprzednarodzinamitwoichrodziców”SzóstegoPatriarchy–s¡tokoany,

któreprowadz¡nasprzezBezbramn¡Barier¦wwiatAbsolutu,KrólestwoAbsolutnego

Prawa– rihokkai .Leczponiewa»pierwszesatorijestcz¦stojedynierzutemokanaten

±wiat,przekroczeniembramytylkojedn¡stop¡,ucze«rozwi¡zujekolejnowielekoanów

tak,abymógłodczu¢ten±wiatjakorzeczywisto±¢.

yjemyjednakifunkcjonujemywcodziennym±wiecie,±wieciezjawisk,±wiecierzeczy-

wisto±ci,±wiecieodr¦bnychrzeczy.Zendobrzetorozumie.Dlategonast¦pnymkrokiem

zktóregomusimyzda¢sobiespraw¦,toto,»enoumenonizjawisko,Absolutiwzgl¦d-

no±¢,s¡tylkodwomaaspektamijednejRzeczywisto±ci.Dlatego,kiedykto±do±wiadczy

całkowicie rihokkai –±wiatjakoKrólestwoAbsolutuproszonyjest, b¦d¡cwabsolucie ,

byspojrzałznowunawzgl¦dny±wiatzjawiskktóry,jakwierzyłuprzednio,byłjednym

±wiatem.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: