(Dz.U. z 1956 r. Nr 19, poz. 97,Zmiany:z 1957 r. Dz.U. Nr 5, poz. 21,z 1972 r. Dz.U. Nr 49, poz. 317)
ROZPORZĄDZENIERADY MINISTRÓW z dnia 4 czerwca 1956 r.
w sprawie klasyfikacji gruntów. (Dz.U. nr 19 z dnia 16 czerwca 1956 r. poz. 97)
Na podstawie art. 2 ust. 3 i 4 dekretu z dnia 2 lutego 1955 r. o ewidencji gruntów i budynków (Dz. U. Nr 6, poz. 32) zarządza się, co następuje:
§ 1. 1. Gleboznawczą klasyfikacją obejmuje się grunty rolne oraz grunty pod lasami, a także pod wodozbiorami (wodami zamkniętymi) o powierzchni do 10 ha.
2. Klasyfikację przeprowadza się w sposób jednolity dla całego kraju na zasadach określonych w rozporządzeniu i na podstawie tabeli klas gruntów, stanowiącej załącznik do niniejszego rozporządzenia.
3. Przepisy rozporządzenia stosuje się do wszystkich gruntów wymienionych w ust. 1 niezależnie od tego, w czyim władaniu te grunty znajdują się.
4. Przepisów rozporządzenia nie stosuje się do:
1) gruntów leśnych w rozumieniu art. 5 ustawy z dnia 20 grudnia 1949 r. o państwowym gospodarstwie leśnym (Dz. U. z 1949 r. Nr 63, poz. 494 i z 1950 r. Nr 49, poz. 448), znajdujących się pod zarządem Ministra Leśnictwa,
2) gruntów pod wodozbiorami - znajdujących się pod zarządem poszczególnych ministrów bądź też pod zarządem instytutów naukowych, a przeznaczonych na cele naukowo-badawcze,
3) gruntów o specjalnym przeznaczeniu, które określi Minister Rolnictwa w porozumieniu z właściwymi ministrami.
§ 2. Gleboznawczą klasyfikację gruntów przeprowadza się w ramach rocznych planów tej klasyfikacji, a także:
1) przy wykonywaniu prac geodezyjno-urządzeniowych w związku z przekształceniem powierzchniowej struktury nieruchomości (scalenie, wymiana gruntów itp.),
2) w przypadku melioracji gruntów i łąk - po upływie 2 lat po dokonaniu melioracji,
3) na podstawie uchwał prezydiów wojewódzkich rad narodowych podjętych w przypadkach stwierdzenia istotnych błędów w dotychczas obowiązującej klasyfikacji gruntów na terenie wsi lub gromady.
§ 3. 1. Gleboznawczą klasyfikację gruntów przeprowadza prezydium powiatowej rady narodowej.
2. O zamierzonym przeprowadzeniu klasyfikacji gruntów na terenie wsi (gromady, osiedla, miasta) prezydium powiatowej rady narodowej zawiadamia w terminie nie krótszym niż 5 dni przed rozpoczęciem prac terenowych prezydium gromadzkiej rady narodowej w celu powiadomienia o tym zainteresowanych użytkowników gruntów w sposób przyjęty w danej miejscowości.
3. O przystąpieniu do klasyfikacji gruntów znajdujących się w zarządze jednostki gospodarki uspołecznionej prezydium powiatowej rady narodowej zawiadamia tę jednostkę w terminie wskazanym w ust. 2.
§ 4. 1. Projekt klasyfikacji gruntów opracowuje klasyfikator, upoważniony do wykonywania tych prac przez prezydium wojewódzkiej rady narodowej.
2. Upoważnienie do opracowania projektu klasyfikacji gruntów może być wydane osobom posiadającym kwalifikacje określone przez Ministra Rolnictwa.
3. Do obowiązków klasyfikatora należy określenie typów i klasy gleby oraz ustalenie na gruncie konturów poszczególnych typów gleby i konturów klas gleby wraz ze sporządzeniem potrzebnej dokumentacji.
4. Klasyfikację gruntów pojedyńczego gospodarstwa chłopskiego lub nie więcej niż 4 gospodarstw przeprowadza klasyfikator w obecności użytkowników tych gospodarstw oraz pełnomocnika gromadzkiej rady narodowej.
5. Klasyfikację gruntów chłopskich, obejmującą więcej niż 4 gospodarstwa, przeprowadza klasyfikator w obecności przedstawicieli użytkowników gruntów objętych klasyfikacją w liczbie 3 osób, wybranych na zebraniu użytkowników gruntów pod przewodnictwem przedstawiciela prezydium gromadzkiej rady narodowej.
6. Jeżeli zainteresowani użytkownicy gruntów objętych klasyfikacją nie dojdą do porozumienia w sprawie wyboru swych przedstawicieli - przedstawicieli tych w liczbie 3 osób wyznaczy prezydium gromadzkiej rady narodowej spośród zainteresowanych użytkowników gruntów.
7. Niestawienie się użytkowników gruntów lub ich przedstawicieli mimo wezwania ich przez klasyfikatora nie wstrzymuje czynności klasyfikacyjnych.
§ 5. 1. Klasyfikator może podnieść lub obniżyć klasę badanego gruntu w stosunku do klasy odpowiadającej danemu typowi gleby na podstawie obowiązującej tabeli klas gruntów, jeżeli poszczególne przyczyny powodują trwałe podniesienie wydajności danego gruntu, np. wskutek jego zmeliorowania, bądź obniżenie wydajności gruntu wskutek znacznej kamienistości gleby, północnej wystawy na terenach górskich lub podgórskich, corocznego zalewu pól opóźniającego wegetację roślin itp.
2. W przypadkach wymienionych w ust. 1 dopuszczalne jest podniesienie lub obniżenie klasyfikacji badanego gruntu tylko o jedną klasę.
§ 6. 1. Klasyfikator obowiązany jest sporządzić protokół z dokonanych czynności. Protokół podpisują klasyfikator oraz osoby biorące udział w klasyfikacji (§ 3 ust. 3 i § 4 ust. 4, 5, 6). Wyniki klasyfikacji powinny być wniesione na mapę i do rejestru klasyfikacyjnego.
2. Protokół, mapa i rejestr klasyfikacyjny grubtów powinny być wyłożone w lokalu prezydium gromadzkiej rady narodowej do publicznego wglądu przez okres 7 dni. O terminie wyłożenia powiadamia się osoby zainteresowane, które mogą w tym czasie zgłaszać do prezydium gromadzkiej rady narodowej zastrzeżenia. Zastrzeżenia zgłasza się na piśmie lub ustnie do protokołu.
§ 7. 1. Po upływie 7 dni (§ 6 ust. 2) projekt klasyfikacji gruntów sprawdza na miejscu inspektor upoważniony przez prezydium wojewódzkiej rady narodowej, który dokonuje kontroli na gruncie, bada złożone zastrzeżenia i w razie potrzeby wprowadza do projektu klasyfikacji niezbędne poprawki.
2. Z czynności określonych w ust. 1 inspektor sporządza protokół, w którym daje ogólną ocenę projektu klasyfikacji, uzasadnia wprowadzone poprawki oraz ustosunkowuje się do poszczególnych zastrzeżeń, motywując potrzebę uwzględnienia ich lub odrzucenia.
§ 8. 1. Naczelnik gminy po rozpatrzeniu projekt klasyfikacji gruntów i zgłoszonych do tego projektu zastrzeżeń wydaje orzeczenie o ustaleniu klasyfikacji gruntów. Orzeczenie ogłasza się przez wywieszenie w lokalu prezydium gromadzkiej rady narodowej na okres 14 dni.
2. Jeżeli klasyfikację przeprowadzono w związku z przekształceniem powierzchniowej struktury nieruchomości (§ 2 pkt 1) orzeczenie w sprawie klasyfikacji gruntów wydaje się łącznie z orzeczeniem w sprawie tego przekształcenia.
3. Od orzeczenia o ustaleniu klasyfikacji gruntów przysługuje odwołanie stosownie do przepisów o postępowaniu administracyjnym.
§ 9. Prawomocne orzeczenie w sprawie klasyfikacji gruntów stanowi podstawę do wniesienia wyników klasyfikacji do ewidencji gruntów i budynków.
§ 10. Minister Rolnictwa wyda szczegółowe przepisy w sprawie zastosowania metody badań polowych przy prowadzeniu klasyfikacji gruntów oraz przepisy w sprawie technicznego wykonywania klasyfikacji.
§ 11. Ilekroć w rozporządzeniu jest mowa:
1) o prezydiach powiatowych rad narodowych, należy przez to rozumieć również prezydia miejskich rad narodowych miast stanowiących powiaty,
2) o prezydiach gromadzkich rad narodowych, należy przez to rozumieć również prezydia miejskich rad narodowych miast nie stanowiących powiatów oraz rad narodowych osiedli.
§ 12. 1. Tracą moc wszystkie dotychczasowe przepisy w sprawie uregulowanej niniejszym rozporządzeniem, a w szczególności § 2 ust. 3 rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Reform Rolnych, Ziem Odzyskanych oraz Administracji Publicznej z dnia 22 listopada 1947 r. w sprawie norm obszarowych, szacunku, odliczania od cen na rzecz osadników wojskowych oraz spłat należności za gospodarstwa nadane na podstawie dekretu z dnia 6 września 1946 r. o ustroju rolnym i osadnictwie na obszarze Ziem Odzyskanych i b. Wolnego Miasta Gdańska (Dz. U. z 1947 r. Nr 74, poz. 471, z 1950 r. Nr 31, poz. 288 i z 1956 r. Nr 1, poz. 7) wraz z tabelą klas gruntów, stanowiących załącznik do tego rozporządzenia.
2. Klasyfikacja gruntów wykonana na podstawie przepisów obowiązujących przed wejściem w życie niniejszego rozporządzenia obowiązuje do czasu przeprowadzenia gleboznawczej klasyfikacji na podstawie tego rozporządzenia.
3. Minister Rolnictwa w porozumieniu z Ministrem Finansów i Ministrem Skupu może na wniosek prezydium wojewódzkiej rady narodowej ustalić, że do czasu przeprowadzenia klasyfikacji gleboznawczej należy w rejonach, gdzie szacunkowa klasyfikacja gruntów jest oczywiście wyższa od faktycznej jakości gleby, przyjąć za podstawę wymiaru obowiązkowych dostaw i podatku gruntowego materiały z klasyfikacji przeprowadzonej na podstawie ustawy z dnia 26 marca 1935 r. o klasyfikacji gruntów dla podatku gruntowego (Dz. U. Nr 27, poz. 203), klasyfikacji punktowej, klasyfikacji określonej w operatach katastralnych bądź klasyfikacji dokonanej w związku z regulacją gospodarstw rolnych.
4. W przypadkach gdy szacunkowa klasyfikacja gruntów jest oczywiście wyższa od faktycznej jakości gleby, a brak jest materiałów klasyfikacyjnych wymienionych w ust. 3, mogą być do czasu przeprowadzenia klasyfikacji gleboznawczej przeprowadzone komisyjne badania gruntów według zasad i w trybie, określonych przez Ministra Rolnictwa w porozumieniu z Ministrami Finansów i Skupu. Wyniki tych badań będą czasowo wykorzystane przy ustalaniu wysokości obowiązkowych dostaw i podatku gruntowego.
§ 13. Wykonanie rozporządzenia porucza się Ministrowi Rolnictwa.
§ 14. Rozporządzenie wchodzi w życie z dniem ogłoszenia.
Prezes Rady Ministrów: J. Cyrankiewicz
Załącznik do rozporządzenia Rady Ministrówz dnia 16 czerwca 1956 r. (poz. 97)
TABELA KLAS GRUNTÓW
I. GRUNTY ORNE
Ogólne zasady systemu klasyfikacyjnego gleb ornych.
Klasa I - Gleby orne najlepsze.
Gleby te występują w dobrych warunkach fizjograficznych, są zasobne w składniki odżywcze, są strukturalne, łatwe do uprawy, ciepłe, czynne, przepuszczalne i przewiewne, lecz dostatecznie wilgotne, nie zaskorupiające się, zawierające w dobrze wykształconym poziomie próchniczym próchnicę słodką. Gleby te nie wykazują większych zakwaszeń, posiadają strukturę gruzełkowatą nawet na znacznej głębokości. Melioracji nie wymagają. Dają one bardzo wysokie plony warzyw, buraków cukrowych, lucerny, koniczyny czerwonej, rzepaku, pszenicy i innych roślin uprawnych.
Klasa II - Gleby orne bardzo dobre.
Gleby tej klasy są zbliżone właściwościami do gleb klasy I, lecz posiadają nieco gorsze własności fizyczne, szczególnie wodne, lub gorsze warunki fizjograficzne. Do uprawy na ogół nieco trudniejsze. Udają się na nich te same rośliny, które zostały wymienione w klasie I, lecz jeśli gleby II klasy znajdują się w średniej kulturze, to plony roślin są mniej pewne.
Klasa III (a i b) - Gleby orne średnio-dobre.
Gleby te cechuje na ogół mniejszy wybór roślin uprawnych z powodu ich właściwości fizycznych i chemicznych oraz warunków fizjograficznych, a w pierwszym rzędzie stosunków wodnych gorszych od tych, które posiadają gleby klasy I i II. Większość gleb występujących w tej klasie wykazuje już wyraźne oznaki procesu degradacji. W przypadku gleb bielicowych poziom próchniczny jest najczęściej barwy szarej lub jasnoszarej. Poziomy wód gruntowych ulegają na ogół dużym wahaniom. Na glebach tych osiąga się przeważnie wysokie plony żyta i ziemniaków oraz średnie, a w warunkach wysokiej kultury nawet dobre plony pszenicy, jęczmienia, buraków cukrowych, koniczyn i warzyw. Oprócz tego rodzaj roślin uprawnych i wysokość plonów waha się w szerokich granicach w zależności od stopnia kultury, umiejętności uprawy i nawożenia.
Klasa IV (a i b) - Gleby orne średnie.
Są to gleby o zdecydowanie mniejszym wyborze roślin uprawnych niż gleby wyższych klas. Plony na ogół średnie, nawet gdy gleby znajdują się w dobrej kulturze. Plony w znacznym stopniu zależne są również od ilości i rozkładu opadów atmosferycznych, a szczególnie w okresie wegetacyjnym. Gleby w tej klasie są albo za ciężkie albo za lekkie. Gleby ciężkie tej klasy są zasobne w składniki pokarmowe i charakteryzuje je duża żyzność potencjalna, lecz bez ulepszeń są przeważnie wadliwe, mało przepuszczalne i mało przewiewne, zimne i mało czynne, ciężkie do uprawy, niejednokrotnie szkieletowe. W okresie upałów zsychają się mocno tworząc głębokie pęknięcia i szczeliny lub bryły trudne do rozbicia. Uprawiane na mokro mażą się, co wymaga umiejętnego uchwycenia pory upraw. W sprzyjających warunkach atmosferycznych i w dobrej kulturze mogą dać nawet wysokie plony pszenicy, koniczyny itp. Żyto plonuje gorzej od pszenicy i jest mniej pewne. Część gleb wymaga melioracji (drenowania), a po jej wykonaniu przechodzą one do klas wyższych (nawet do klasy II).
Gleby lekkie tej klasy są glebami żytnio-ziemniaczanymi. Koniczyna czerwona zawodzi. Gdy są one w wysokiej kulturze i dobrych warunkach wilgotnościowych, udaje się pszenica, a buraki pastewne i marchew dają plony zadowalające.
Klasa V - Gleby orne słabe.
Gleby te są mało żyzne i urodzajne oraz zawodne. Należą tu gleby zbyt lekkie, za suche, przydatne do uprawy żyta, łubinu, a w latach obfitujących w opady atmosferyczne - ziemniaków i seradeli. Do klasy tej zalicza się również gleby płytkie kamieniste, najczęściej ubogie w materię organiczną, oraz gleby zbyt mokre, nie zmeliorowane lub nie nadające się do melioracji.
Klasa VI - Gleby orne najsłabsze.
Gleby te są bardzo słabe, wadliwe i zawodne, dają plony niskie i niepewne, nadają się przede wszystkim pod zalesienie. Należą tu: 1) gleby za suche i niespójne, na których udaje się łubin, natomiast żyto tylko w latach sprzyjających, gleby bardzo płytkie (płytsze niż w klasie V), 2) kamieniste i przez to trudne do uprawy, 3) gleby za mokre, o stale za wysokim poziomie wody gruntowej, często ze storfiałą próchnicą, sapowate i zimne, 4) gleby ciężkie, zbyt wilgotne, występujące w położeniach dalece utrudniających meliorację.
KLASYFIKACJA BONITACYJNA
Gleby terenów wyżynnych i nizinnych.
A. Gleby bielicowe i B. Gleby brunatne.
1. Gleby wytworzone ze żwirów (gleby żwirowe).
Klasa IVa.
a) Gleby żwirowe gliniaste, całkowite, z domieszką części pyłowych w całym profilu, posiadające wykształcony poziom próchniczny miąższości nie mniejszej niż 30 cm. W podłożu może występować piasek. Węglan wapnia występuje często już pod warstwą próchniczną. Grunty dość urodzajne, chociaż czasem zbyt suche. Udają się na nich dobrze żyto, ziemniaki i owies.
b) Gleby żwirowe silnie gliniaste, niecałkowite na glinach przepuszczalnych leżących nie głębiej niż 80 cm. Poziom próchniczny dobrze wykształcony, miąższości ponad 30 cm. Dobre gleby żytnio-ziemniaczane. Czasem za suche. W korzystnych warunkach udają się na nich i inne rośliny.
Klasa IVb.
a) Gleby żwirowe gliniaste, całkowite, z domieszką części pyłowych w wierzchniej warstwie. Pod poziomem próchnicznym miąższości około 30 cm występują znaczniejsze ilości odłamków skał. W podłożu spotyka się niekiedy grubszy piasek różnoziarnisty. Grunty urodzajne, chociaż za suche. Udają się dobrze żyto i ziemniaki.
b) Gleby żwirowe gliniaste, niecałkowite na glinach przepuszczalnych leżących na głębokości około 100 cm. Poziom próchniczny miąższości około 30 cm. Gleby żytnio-ziemniaczane. Często za suche.
Klasa V.
a) Gleby żwirowo-kamieniste, całkowite lub niecałkowite na piaskach, posiadające dobrze wykształcony poziom próchniczny miąższości około 25 cm. Gleby suche żytnio-łubinowe.
b) Gleby żwirowe gliniaste, całkowite z domieszką części pyłowych i dużą ilością kamieni. Pod poziomem próchnicznym miąższości około 20 cm barwy szarej występują warstwy żwiru zawierającego odłamki skał wapiennych. Gleby zbyt przewiewne i przepuszczalne. Udają się żyto i ziemniaki.
Klasa VI.
a) Gleby żwirowo-kamieniste, całkowite lub niecałkowite, na piaskach (tzw. przepalczyska), nadmiernie przewiewne i przepuszczalne oraz bardzo wrażliwe na brak opadów. Poziom próchniczny miąższości około 15 cm. Urodzaje żyta i łubinu niskie.
b) Gleby żwirowe, niecałkowite na nieprzepuszczalnych glinach i iłach ułożonych nieckowato i nie posiadające przez to odpływu wód gruntowych (tzw. ciekiętnie).
2. Gleby wytworzone z piasku (gleby piaskowe).
Klasa IIIa.
a) Piaski gliniaste, pylaste, niecałkowite na glinach lub na iłach występujących nie głębiej niż 80 cm. Poziom próchniczny miąższości około 30 cm. W odróżnieniu od gleb wytworzonych z glin lub iłów w profilach tych gleb zaznacza się ostre przejście od piasku do gliniastego lub ilastego podłoża. Gleby te występują w położeniach równych lub lekko falistych, warunkujących dobre stosunki wodne. Gleby te są zmeliorowane lub nie wymagające melioracji. Udać się na nich mogą nawet dobrze pszenica i buraki cukrowe.
b) Piaski gliniaste, niecałkowite na lessach lub na utworach pyłowych wodnego pochodzenia, występujących nie głębiej niż 70 cm. Poziom próchniczny miąższości około 30 cm. Gleby te występują w położeniach warunkujących dobry stan uwilgotnienia. Udają się na nich na ogół dobrze wszystkie rośliny uprawne.
c) Piaski gliniaste mocne, pylaste, całkowite. Poziom próchniczny miąższości ponad 30 cm. Gleby te występują w położeniach warunkujących dobry stan uwilgotnienia. Udać się na nich mogą wszystkie rośliny uprawne.
Klasa IIIb.
a) Piaski gliniaste, niecałkowite na glinach lub na iłach (tzw. szczerki naglinowe lub naiłowe), występujących na głębokości 80-100 cm. Poziom próchniczny miąższości około 25 cm. Gleby te występują często w położeniach falistych. Gleby te są zmeliorowane lub nie wymagają melioracji, są przepuszczalne i przewiewne. Udają się na nich dobrze jęczmień i żyto, a w sprzyjających warunkach buraki cukrowe i pszenica.
b) Piaski gliniaste, nicałkowite na lessach lub na utworach pyłowych wodnego pochodzenia, występujących głębiej niż 70 cm. Poziom próchniczny miąższości około 30 cm. Gleby te posiadają dobry stan uwilgotnienia dla rozwoju roślin. Udać się na nich mogą prawie wszystkie rośliny uprawne.
c) Piaski gliniaste mocne i piaski gliniaste lekkie, pylaste, całkowite. Poziom próchniczny miąższości około 25 cm. Gleby te występują w położeniach równych, warunkujących dobry stan uwilgotnienia. Udają się na nich dobrze żyto i ziemniaki, a w sprzyjających warunkach pszenica, jęczmień i owies.
d) Piaski gliniaste, niecałkowite na glinie lub ile, przewarstwione piaskami słabo gliniastymi. Poziom próchniczny miąższości około 30 cm. Glina lub ił występują nie głębiej niż na 80 cm. Gleby te są zmeliorowane lub nie wymagają melioracji. Udają się na nich bardzo dobrze żyto i ziemniaki, a poza tym udać się mogą i inne rośliny uprawne, jak pszenica, jęczmień i owies.
e) Piaski słabo gliniaste, pylaste, na glinach lub na iłach, lub na utworach pyłowych, występujących nie głębiej niż 60 cm. Poziom próchniczny miąższości około 30 cm. Gleby te są zmeliorowane lub nie wymagają melioracji. Udają się na nich b. dobrze żyto i ziemniaki, a poza tym udać się mogą pszenica, jęczmień i owies.
a) Piaski gliniaste lekkie (tzw. szczerki lekkie), całkowite lub zawierające poniżej 80 cm piasek słabo gliniasty. Poziom próchniczny miąższości ponad 30 cm. Są to gleby żytnio-ziemniaczane, na których w warunkach korzystnej wilgotności udają się również owies, jęczmień i pszenica.
b) Piaski słabo gliniaste, pylaste, całkowite, do głębokości 80 cm. Poziom próchniczny miąższości przynajmniej 30 cm. Są to gleby żytnio-ziemniaczane.
c) Piaski słabo gliniaste, niecałkowite na utworach pyłowych lub na lessach, występujących nie głębiej niż na 60 cm. Poziom próchniczny miąższości około 30 cm. Są to gleby żytnio-ziemniaczane, a w latach wilgotniejszych udaje się na nich pszenica.
d) Piaski gliniaste, niecałkowite na wapieniach, występujących poniżej 100 cm. Poziom próchniczny dobrze wykształcony miąższości około 30 cm. Są to gleby żytnio-ziemniaczane, udają się na nich też dobrze rośliny motylkowe, szczególnie w latach wilgotniejszych.
e) Piaski słabo gliniaste, niekiedy z domieszką żwiru, niecałkowite, na przepuszczalnej glinie, występującej na głębokości 70-80 cm. Poziom próchniczny miąższości około 30 cm. Są to gleby żytnio-ziemniaczane, udają się na nich również i dają niezłe plony pozostałe zboża, zwłaszcza w latach wilgotniejszych.
f) Piaski gliniaste lub słabo gliniaste, niecałkowite na glinach lub na iłach słabo przepuszczalnych (tzw. szczerki naglinowe lub naiłowe). Poziom próchniczny miąższości około 30 cm. Gleby te występują na terenach równinnych, o wysokim poziomie wód gruntowych, oglejenie zaznacza się nie płyciej niż 60 cm oraz nie są zmeliorowane. Gleby te nadają się przede wszystkim pod mieszanki, brukiew, kapustę oraz w sprzyjających warunkach uwilgotnienia pod buraki pastewne, pszenicę i owies.
g) Piaski gliniaste wytworzone ze zwietrzelin piaskowców, miąższości około 80 cm do skały litej piaskowców. Poziom próchniczny miąższości około 30 cm. Wierzchnie warstwy zawierają często domieszkę materiału lodowcowego. Są to dobre gleby żytnio-ziemniaczane.
a) Piaski słabo gliniaste z domieszką pyłu, całkowite. Poziom próchniczny miąższości około 30 cm. W profilu często występują kamienie. Gleby te są żytnio-ziemniaczane, uprawia się na nich łubiny, seradele i koniczynę białą.
b) Piaski słabo gliniaste, niecałkowite, na utworach pyłowych lub na lessie, występujących na głębokości 60 cm. Poziom próchniczny miąższości około 30 cm. Gleby te są dobre żytnio-ziemniaczane.
c) Piaski gliniaste, niecałkowite na wapieniach, występujących poniżej 80 cm. Poziom próchniczny miąższości około 30 cm. Gleby te są żytnio-ziemniaczane. Udaje się na nich lucerna chmielowa, koniczyna biała i inne motylkowe.
d) Piaski słabo gliniaste, niekiedy z domieszką żwiru, niecałkowite, na przepuszczalnej glinie, występującej na głębokości 90-100 cm. Poziom próchniczny miąższości około 25 cm. Są to gleby żytnio-ziemniaczane, dla innych zbóż często zbyt suche.
e) Piaski gliniaste albo słabo gliniaste, niecałkowite na glinie lub na ile trudno przepuszczalnym (tzw. szczerki naglinowe lub naiłowe). Poziom próchniczny miąższości około 25 cm. Oglejenie występuje nie płycej niż 40 cm; poziom wód gruntowych około 100 cm; gleby te nie są zmeliorowane, ale wymagają drenowania, które bywa niekiedy trudne. Gleby te nadają się dobrze pod kapustę i brukiew.
f) Piaski gliniaste wietrzeniowe, miąższości 60-80 cm do skały litej, powstałe ze zwietrzenia piaskowców. Poziom próchniczny miąższości około 30 cm. Wierzchnie warstwy zawierają często domieszkę materiału lodowcowego. Są to gleby żytnio-ziemniaczane.
a) Piaski słabo gliniaste, całkowite, głębokie i piaski gliniaste (tzw. szczerki) zawierające piasek słabo gliniasty lub luźny na głębokości mniejszej niż 50 cm. Poziom próchniczny miąższości około 20 cm. Poziom wód gruntowych niski. Gleby suche zbyt przewiewne i przepuszczalne, odpowiednie do uprawy żyta, łubinu i seradeli. Uprawiane na nich ziemniaki dają niezłe plony tylko w latach obfitujących w deszcze.
b) Piaski słabo gliniaste, niecałkowite, suche, na utworach pyłowych zalegających na głębokości około 80 cm lub na glinie przepuszczalnej, leżącej poniżej 100 cm. Poziom próchniczny słabo rozwinięty, miąższości około 20 cm.
c) Piaski słabo gliniaste, niecałkowite nawapieniowe, napiaskowe, nagipsowe i nażwirowe. Poziom próchniczny miąższości około 20 cm. Podłoże występuje poniżej 60 cm. Gleby te są przepuszczalne, przewiewne, ale zbyt suche i dlatego zawodne. Plony roślin uprawnych zależą w pierwszym rzędzie od opadów. Przy zastosowaniu zielonych nawozów i obornika udają się żyto i ziemniaki.
d) Piaski wietrzeniowe, słabo gliniaste, o miąższości 40-80 cm do skały litej, powstałe ze zwietrzenia piaskowców, zawierają dużo odłamków skały macierzystej. Poziom próchniczny miąższości około 20 cm. Gleby te są zbyt przepuszczalne i za suche. W latach wilgotnych udają się żyto i ziemniaki.
e) Piaski całkowite, podmokłe, zwane również sapowatymi, niedostatecznie przewiewne. Poziom próchniczny miąższości około 25 cm. Gleby te występują w niższym położeniu, a niekiedy na spadkach (na zboczu); w tym ostatnim wypadku woda wybija się z nich pod ciśnieniem (sapy). W profilu zaznacza się często poziom iluwialny z rudawcami. Poziom wód gruntowych okresowo zmienny. Gleby te w sprzyjających warunkach nadają się pod ziemniaki, owies, mieszanki, a nawet i żyto. W latach mokrych rośliny uprawiane na tych glebach przeważnie zawodzą.
f) Piaski słabo gliniaste, podmokłe, niecałkowite, na glinach lub na iłach, o stale za wysokim poziomie wód gruntowych (około 70 cm). Trudne do melioracji.
a) Piaski luźne, całkowite, głębokie lub piaski słabo gliniaste, zawierające w podłożu piasek luźny. Poziom próchniczny miąższości około 15 cm. Gleby te są jałowe, za suche i ubogie w próchnicę. Zbielicowanie zaznacza się w tych glebach słabo, mimo że są one bardzo kwaśne, nadają się przede wszystkim pod zalesienie. Użytkowane jako gleby uprawne wymagają stosowania nawozów zielonych.
b) Piaski luźne lub słabo gliniaste, całkowite, o stale za wysokim poziomie wód gruntowych, z zawartością w poziomie próchnicznym storfiałej próchnicy (piaski murszaste). Rośliny uprawiane na tych glebach najczęściej zawodzą. Przeprowadzenie melioracji ze względu na położenie w zagłębieniach bezodpływowych jest utrudnione. W podłożu tych gleb występują często warstwy rudawca.
c) Piaski wietrzeniowe, szkieletowe, bardzo płytkie (do skały litej około 25 cm) powstałe ze zwietrzenia piaskowców. Nadają się pod zalesienie.
d) Piaski luźne lub słabo gliniaste, niecałkowite, nawapieniowe. Podłoże wapienne na głębokości do 60 cm. Odłamki skały macierzystej występują bliżej powierzchni. Miąższość poziomu próchnicznego wynosi około 15 cm. Położone zwykle na skłonach. Plony zawodne i bardzo niskie.
3. Gleby wytworzone z glin.
Klasa I.
a) Gleby brunatne wytworzone z glin, średnie. Skałę macierzystą tych gleb stanowią najczęściej gliny zwałowe, margliste, zasobne w sole mineralne i przepuszczalne. Poziom próchniczny dobrze rozwinięty, miąższości około 35 cm, o strukturze gruzełkowatej. Gleby te występują w położeniach równych, nie podlegających procesom zmywnym i warunkujących dobry dla rozwoju roślin uprawnych stan uwilgotnienia. Pod względem wartości rolniczej są to najlepsze gleby pszenno-buraczane.
Klasa II.
a) Gleby słabo zbielicowane wytworzone z glin, dość lekkie. Podłoże przepuszczalne. Poziom próchniczny dobrze wykształcony, miąższości przynajmniej 30 cm, o trwałej strukturze gruzełkowatej. Gleby te występują w położeniach równych, nie podlegających procesom zmywnym i warunkujących dobry dla rozwoju roślin uprawnych stan uwilgotnienia. Spiaszczenie wierzchnich warstw tych gleb nie sięga głębiej niż 40 cm. W razie występowania w podłożu mniej przepuszczalnych glin - zmeliorowane. Są to bardzo dobre gleby pszenno-buraczane.
b) Gleby słabo zbielicowane wytworzone z glin, średnie i niektóre ciężkie, posiadające dobrze wykształcony poziom próchniczny miąższości przynajmniej 30 cm, o strukturze gruzełkowatej. Gleby te występują w położeniach równych, nie podlegających procesom zmywnym i warunkujących sprzyjający dla rozwoju roślin uprawnych stan uwilgotnienia. Węglan wapnia zazwyczaj występuje nie głębiej niż na 100 cm; zmeliorowane. Pod względem użytkowo rolniczym są to bardzo dobre gleby pszenno-buraczane.
c) Gleby brunatne różniące się od gleb wymienionych w punkcie "a" tylko brakiem zbielicowania i występowaniem węglanu wapnia nie głębiej niż na 100 cm.
...
lew1224