Historyczne Bitwy - 1605 - KIRCHOLM.pdf - HISTORYCZNE BITWY 2 - grubaberta44

HENRYK WISNER

KIRCHOLM 1605

Wydawnictwo

Mi ni sterstwa

Obrony

NarOdowej

HISTORYCZNE BITWY

HENRYK WISNER

KIRCHOLM 1&0S

Wydcwnlctwo

Ministerstwa Obrony Narodowej

Warszawa 1987

KIRCHOLM I CHODKIEWICZ

Jedno z najbardziej znanych zwycięstw w dziejach Rze

czypospolitej. Jeen z największych wodzów.

Imię hetman, miejsce oniesionego zwycięstwa twają

w pamięci naroów przekazywane z pokolenia na pokolenie.

Przestawiana praca nie kwestionuje ich wielkości.

Owsze, podkres1a geniusz Jana Karola Chokiewicz, mę

stwo żonierzy, trud prwadzenia dzałań w Inlantach. Ukazu

je przecież, że nawet ofiaa gotwość o yrzeczeń nie za

stąpi sprawnego działania machiny państwa. Walka, jes1i nie

towarzyszy jej wysiłek obywatela i polityka król, skazana jest

na niepowodzenie. A krzepiąy serca blask zycięstw ne

zastpi mądrej wiaomośc, że y jedyne epizoami

przegranych wojen.

" Kircholm " nie pzesądza o wietności czy słabości woj

skowości polskiej XVI eku. Stawia jenak znaki zapytania.

Czasem stwierdza nemożność yrokowania. Jeżeli udziela

odpowiedzi, to w przeknani, że winna uzmysławiać, iż do

tychczasowa już ne zwala.

Przee wszystkim ma skłaniać o poszukiwań.

NARODZINY KONFLIKTU

Wiek XVI szedł prez Europę. Osłabiał dawne wierzenia czy

też, jak chcieli reformatorzy, przywracał prawdy dane przed ty

siącami lat.

Potomni nazwą to Reformacją.

Uciśnionym dawał świadomość własnego położenia.

Potomni powiedzą - wojny chłopskie.

Tworzył nowe państwa. Trwającym w trudzie i krwi zwia

stował przyszłą potęgę, gdy innym zdawał się pisać: Mane

Thekel Fares.

Potomni odczytają, że Polska nierządem stoi.

Doszło do zerwania unii duńsko-szwedzkiej (1523) i do za

warcia przez Polskę i Litwę unii nazwanej lubelską (1569). Do

przekształcenia się pod rządami Iwana IV Groźnego

(1533-1584), przy ałej kontrowersyjności osiągniętych wyni

ków, Wielkiego Księstwa Moskiewskiego.

Zyskiwała na znaczeniu żegluga bałtycka, szczególnie jej

część zwana żeglugą arewską.

Osłabły dominujące na ważnym dla Europy terenie, w Inf

lantach: Zakon Kawalerów Mieczowych, ar;ybiskupstwo ry

skie, biskupstwa kurlandzkie, dorpackie, Ossel-Wieck. Od

pónocy rósł napór Szwecji, ze wschodu Moskwy, z zachodu

Danii, przy czym ta ostatnia nie tyle myślała o rozszerzeniu

własnego panowania, ile przeszkodzenia innym. Z południa za

grażały Polska i Litwa, którymi kierowała chęć zachowania po

koju z Moskwą, a onieważ ten nie był pewny, wsparcia i

umocnienia Inlantczyków. Doszło do układu w Pozwolu pas

valys) 14 września 1557 roku i sojuszu litewsko-inlanckiego,

który jednak miał obowiązywać dopiero o wygaśnięciu wcześ-

niej szych układów obu stron. Obligowało to Wielkie Księstwo

Litewskie do pomocy po roku 1562, Inlanty po 1569. Zarazem

następująca zmiana postawy Krymu, jego zbliżenie z Moskwą,

prawda, że przejściowe, zmusiło Zygmunta Augusta do zwró

cenia uwagi na południe i stworzyło swobodę działań Iwanowi

Groźnemu. W roku 1558 doszło do uderzenia pułków mo

skiewskich na Inlanty, a w odpowiedzi przyjęcia przez Inlant

czyków protekcji Zygmunta Augusta jako wielkiego księcia li

tewskiego (31 sierpnia 1559 Gothard Kettler, wieki mistrz za

konu, 15 września Wilhelm, arcybiskup ryski). Do przekształ

cenia się państwa zakonnego w świeckie, a ostatniego wielkiego

mistrza w księcia kurlandzkiego oraz lennika Korony Polskiej

i Wielkiego Księstwa Litewskiego. Niebawem zaś, do zapo

wiedzi wcielenia Inlant do Polski, a w razie sprzeciwu stanów

koronnych, tylko do Litwy (28 listopada 1561).

Walka o władztwo w Inlantach przecież nie wygasła. Ow

szem, w roku 1563 działania dwustronne przekształciły się

w wojnę nazwaną ónocną albo siedmioletnią. Szwecja w so

juszu z Moskwą podjęła walkę z Danią i Lubeką, a Polska

i Litwa sprzymierzone z Danią walczyły z Moskwą i Szwecją.

Co dalej? Szwedowie was przez morze sęgaj,

A Inlanty wam prawe z garści wydzierają.

pisał już w roku 1563, w Satyrze, Jan Kochanowski.

Po upadku Eryka XIV Wazy (1568) i wstąpieniu na tron Ja

na III Wazy, brata obalonego władcy, a szwagra Zygmunta

Augusta, doszło jednak do odwrócenia sojuszy. Szwecja zwróci

ła się przeciw Moskwie (1569), zarazem Dania, zainteresowna

w utrzymaniu i rozwoju żeglugi narewskiej, w ogóle handlu

z Moskwą, skierowaa swe okręty przeciw kaprom polskim.

Działania przerwano, a raczej zawieszono w roku 1570.

22 lipca 1570 zawarty został rozejm między Zygmuntem Au

gustem a Iwanem IV Groźnym utrzymujący stan posiadania

obu stron.

15 grudnia 1570, w Szczecinie, osinęli porozumienie os

łowie Jana III, króla Danii, Fryderyka II i Lubeki. Dla Polski

o tyle niekorzysne, że sygnatariusze nie ni zawartych przez

nią układów z Kettlerem i jej zwierzchnictwa nad Ilntami.

Nie usunięto zresztą ani różnicy dążeń, ani interesów.

Historyczne Bitwy - 1605 - KIRCHOLM.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: