Pierwsze słowo maluszek wypowie – w najlepszym wypadku – kiedy skończy 11 miesięcy. Ale swoje zdolności językowe ćwiczy już od bardzo dawna. Naukę mowy zaczął jeszcze mieszkając w brzuchu mamy!
Ćwiczenia na początek
Nauka wyrazów zaczyna się na długo przed tym, jak mama pojawi się na sali porodowej. Już w trzecim miesiącu ciąży, gdy rozwija się mózg, maluszek przygotowuje się do opanowania sztuki mówienia. Potem zaczyna kolejne ćwiczenia – gimnastykuje usta: ssie palec, pije wody płodowe, porusza językiem. Intensywnie ćwiczy też słuch – nasłuchuje głosu mamy czy muzyki płynącej z radia. I w dniu, kiedy przychodzi na świat, już wie, co w trawie piszczy i jak zakomunikować swoją obecność na świecie.
Pierwszy krzyk
Drugi etap w rozwoju mowy (zwany etapem melodii) zaczyna się wraz z pierwszym krzykiem na sali porodowej i trwa do pierwszych urodzin. Na początku najskuteczniejszą formą komunikacji z otoczeniem jest krzyk. Dziecko płacze, gdy ma mokro, jest głodne, zmęczone, nudzi się, albo zwyczajnie chce do mamy... Choć czasem ta jego głośna komunikacja jest denerwująca, to jest szalenie ważna. Płacz to doskonałe ćwiczenie dla układu oddechowego. Nie oznacza to jednak, że masz pozwalać malcowi płakać – krótka chwila ćwiczeń – aż podejdziesz i weźmiesz go w ramiona wystarczy!
Samogłoski i spółgłoski
Około 2.-3. miesiąca życia maluszek zaczyna nieświadomie naśladować różne dźwięki, które słyszy w swoim otoczeniu. Właśnie takie językowe zabawy dziacka nazywane są głużeniem. Przysłuchując się „przemowom” malca, można rozpoznać dźwięki zbliżone do samogłosek i spółgłosek. Między innymi można rozpoznać dźwięki przypominające: a, e, i, m, b, p, d, t. Etap głużenia w rozwoju mowy występuje u wszystkich dzieci, nawet tych, u których występują bardzo poważne wady słuchu.
Słodkie gugu...
Już półroczny maluszek zaczyna świadomie używać mowy – gaworzy. Bawi się dźwiękami, które usłyszy. Pod koniec pierwszego roku życia próbuje naśladować głosy zwierząt (miau, koko) i inne odgłosy (bum, hop). Maleństwo zaczyna rozumieć proste polecenia i wykonywać nieskomplikowane zadania, np. zrobić pa pa. I co najważniejsze, wreszcie z jego ust pada pierwsze słowo: mama, tata lub baba.
Czas wyrazu
Z każdym tygodniem słownik się poszerza i około pierwszych urodzin dziecko potrafi powiedzieć kilka dźwięków przypominających słowa. Ta faza nazywana jest etapem wyrazu i przypada na koniec pierwszego i drugi rok życia. Maluch wymawia już samogłoski (oprócz ą, ę) i część spółgłosek (p, b, t, d, ś, ć). Używa form podobnych do zdań. Po trzecich urodzinach maluszka zdania te stają się coraz bardziej skomplikowane, a jego słownik rozszerza się do mniej więcej 800–1500 słów.
Masz wątpliwości, czy maluch dobrze słyszy? Zrób test. Usiądź za jego plecami i potrząsaj grzechotką: raz z prawej, raz z lewej strony. Jeśli malec nie odwraca głowy w stronę dźwięku, skontaktuj się z pediatrą!
Kiedy do logopedy?
Dwulatek:
✔ jeśli wymawia tylko 3-4 słowa, ✔ nie używa zdań dwuwyrazowych.
Trzylatek:
✔ jego słownik ogranicza się do 50–60 wyrazów, ✔ połyka głoski na końcu wyrazów, ✔ mówi przez nos.
Czterolatek:
✔ nie buduje złożonych wypowiedzi, ✔ zmienia głoski (szkoła – skoła, czapka – capka).
Pięciolatek:
✔ zmienia, zniekształca lub pomija głoski w słowie, ✔ podejmując próby pisania myli głoski, np. p – b, t – d, ✔ nie wymawia prawidłowo: r, sz, ż, dż, dź.
Z logopedą należy się także skontaktować, gdy maluch w czasie mówienia wsuwa język między zęby, ociera nim o wargę lub ma wady w budowie anatomicznej ust czy języka.
Uwaga! Jeśli maluch ma wadę wymowy : ✔ nie zmuszaj go, by 10 razy powtarzał słowo, którego nie potrafi wymówić, bo zakoduje sobie złą wymowę; ✔ nie zawstydzaj, ciągle powtarzając, że nieprawidłowo mówi; ✔ słuchaj uważnie i nie zniechęcaj malucha do mówienia.
ptaku1988