Socjologia - Socjotechnika.pdf - Socjologia - zdzis5

Socjotechnika jest prób¹ praktycznego podejœcia do socjologii, traktowana bywa jako dyscyplina

odrêbna lub jako jedna z mo¿liwych funkcji tej nauki. Przez socjotechnikê rozumie siê zespó³ ogólnych

zaleceñ dotycz¹cych tego, jak przy uwzglêdnieniu istniej¹cych ocen spo³ecznych dokonywaæ œwiadomie

przekszta³ceñ po to, aby osi¹gn¹æ zamierzone spo³ecznie cele.

Pionierami koncepcji socjotechnik byli myœliciele XX wieku. I tak L.Petra¿ycki rozwija³ idee polityki

prawa, to jest nauki wê¿szej ni¿ socjotechnika, zajmuj¹cej siê tym, w jaki sposób za pomoc¹ œrodków

prawnych dokonywaæ racjonalnych zmian ¿ycia spo³ecznego. Jego myœl rozwija³ R.Pound na gruncie

amerykañskim. W.Lenin zajmowa³ siê socjotechnik¹ rewolucji formu³uj¹c zalecenia mówi¹ce o tym, jak

dokonywaæ przekszta³ceñ w ramach wielkich struktur spo³ecznych. G.Myrdal podejmowa³ problem

rozwi¹zywania konfliktów spo³ecznych przez u¿ycie œwiadomej wiedzy socjologicznej. On te¿ a póŸniej

K.Popper rozpowszechniali rozmaite dyrektywy socjotechniczne i przyczynili siê do podjêcia analizy i

refleksji dotycz¹cych socjotechniki jako takiej. Na gruncie polskim socjotechnik¹ zajmowa³ siê St.

Ossowski.

Obecnie refleksja socjotechniczna zwraca siê ku czterem g³ównym rejonom ¿ycia spo³ecznego: prawo,

problematyka w³adzy, œrodki masowego oddzia³ywania i wychowanie.

Problematyka socjotechniczna mo¿e dotyczyæ ma³ych grup i wielkich struktur.

O ile socjotechniczne oddzia³ywanie na ma³e grupy jest stosunkowo ³atwo sprawdzalne o tyle

skutecznoœæ socjotechnicznego oddzia³ywania na wielkie struktury jest bardzo z³o¿ona.

Mo¿na wyró¿niæ trzy podstawowe sposoby patrzenia na socjotechnikê:

1. z punktu widzenia zaradnoœci zbiorowej, tej, która faktycznie w ¿yciu spo³ecznym funkcjonuje oraz tej

, która powinna byæ stosowana. Wyró¿niamy tu zaradnoœæ zastan¹ i zaradnoœæ funkcjonaln¹.

2. z punktu widzenia organizacji ¿ycia naukowego w zakresie nauk spo³ecznych uwzglêdniaj¹c

zagadnienia dotycz¹ce organizacji badañ naukowych ich stosunku do spo³ecznego zapotrzebowania na

wyniki analiz, itd.

3. z punktu widzenia klasyfikacji nauk ¿eby wprowadziæ ³ad w nagromadzone doœwiadczenia

porz¹dkowanie refleksji i badañ naukowych.

Te trzy sposoby powoduj¹ rozmaite konsekwencje metodologiczne i teoretyczne.

Rozbudowuj¹c socjotechnikê brano pod uwagê jej dwa aspekty: teoretyczny i metodologiczny z

po³o¿eniem akcentu na ten drugi.

Socjotechnika rozwijaj¹c siê pokonywa³a rozmaite trudnoœci wynikaj¹ce z w³asnych twórczych

poszukiwañ metodologicznych i merytorycznych oraz z dyskusji, jak¹ toczy z innymi naukami

pokrewnymi w ramach wspólnego zakresu wyznaczonego przez nauki spo³eczne.

Wyró¿niamy socjotechnikê w sensie œciœlejszym i w sensie szerszym.

W sensie œciœlejszym socjotechnika sprawdza przydatnoœæ zaradnoœci zbiorowej nagromadzonej przez

doœwiadczenie spo³eczne.

W sensie szerszym dostarczaæ mo¿e bogatego arsena³u sposobów rozwi¹zywania zagadnieñ spo³ecznych

nagromadzonych przez doœwiadczenie historyczno-spo³eczne.

Mo¿na wyró¿niæ nastêpuj¹ce rodzaje wp³ywów wywieranych na innych:

1. Przymus

2. stosunek wy¿szoœci, w którym rozkaz bez groŸby u¿ycia si³y okreœla

zachowanie drugiej osoby

3. manipulacja, w której wykorzystuje siê mechanizmy oddzia³ywania, nie bez

wy³o¿enia celów wprost

4. jasne stawianie sprawy z ukazywaniem alternatywnych kierunków dzia³ania

5. wzór do naœladowania, gdzie cz³owiek wywieraj¹cy wp³yw nie jest œwiadomy

tego, ¿e daje wzór

6. udzielanie porad i wskazówek

7. wymiana, w której jedna osoba modyfikuje sytuacjê tak, aby wynika³o z tego

okreœlone zachowanie siê drugiej osoby

Inna systematyzacja oddzia³ywañ to wyró¿nienie sprawcy- ten który oddzia³ywa i wykonawcy-ten na

kogo oddzia³ywanie jest kierowane.

Wykonawca mo¿e realizowaæ wzór zachowania podsuwany mu przez sprawce na zasadzie trzech

zasadniczych procedur:

1. Naœladowanie

2. Przekonywanie

3. Manipulowanie

Oddzia³ywanie socjotechniczne mo¿e siê pos³ugiwaæ zachêt¹ do naœladowania, przekonywaniem, i

manipulacj¹ jako swymi œrodkami. Sposoby te mog¹ byæ u¿ywane oddzielnie lub ³¹cznie, z wiêkszym

lub mniejszym stopniem uœwiadomienia. Mog¹ byæ u¿yte w celach uznawanych za dobre i dla celów

uznawanych za z³e. Podsumowuj¹c mo¿na stwierdziæ ze socjotechnika jest nauk¹ praktyczn¹, która

u¿ywa powy¿szych sposobów zmierzaj¹c do ukszta³towania wyznaczonego wzoru osobowoœci,

ca³oœciowego lub czêœciowego, tak, aby nastêpnie nowo powsta³e wzory zachowania dzia³aj¹c

realizowa³y z góry zamierzone skutki.

Nauki teoretyczne zajmuj¹ siê opisywaniem i wyjaœnianiem œwiata, natomiast nauki praktyczne jego

przekszta³caniem.

Wœród nauk praktycznych centralne miejsce zajmuje prakseologia jako nauka o skutecznym dzia³aniu.

Socjotechnika jest zastosowaniem prakseologii do nauk spo³ecznych.

Socjotechnika mo¿e byæ wykorzystywana do celów moralnie ocenianych jako „dobre” lub” z³e”.

Przyk³adem dobrego zastosowania jest wychowywanie dzieci, zwalczanie patologii spo³ecznych czy

resocjalizacja.

Socjotechnika u¿ywana jest równie¿ do celów budz¹cych dezaprobatê. Np. przez sekty.

Ukazywanie stosowania technik socjometrycznych do celów z³ych demaskuje te cele oraz dostarcza

wiedzy jak skutecznie dzia³aæ na rzecz celów aprobowanych.

Socjotechnika jest, wiêc nacelowana na zwalczanie tego, co zosta³o okreœlone jako spo³eczne z³o jej

dzia³anie, wiêc nie jest mo¿liwe bez przyjêcia pewnej siatki wartoœci ka¿dego spo³eczeñstwa.

Rozwój socjotechniki jest symptomem wzrostu potrzeby spo³ecznie racjonalnego zarz¹dzania oraz

wymogiem wzrastaj¹cej dojrza³oœci metodologicznej nauk w ogóle.

W ogólnych rozwa¿aniach na temat socjotechnik mo¿emy wyró¿niæ jej 3 modele:

1. klasyczn¹ koncepcje socjotechniki – polega na zestawieniu i dobieraniu rozmaitych prawid³owoœci

ogólnych z zakresu socjologii i nauk pokrewnych po to aby przek³adaæ je na jêzyk odpowiednich

dyrektyw praktycznych.

2. kliniczn¹ koncepcje socjotechniki – zainteresowana jest nie tylko w przed³o¿eniu opracowanego

zespo³u dyrektyw praktycznych, ale równie¿ uwa¿a za swoje zadanie tak¹ swoist¹ kooperacjê z tymi,

do których s¹ dyrektywy skierowane, aby na drodze perswazji dyrektywy te przez nich zosta³y

zaakceptowane, zrealizowane.

3. eksperymentalno - interwencyjn¹ koncepcje socjotechniki – uwa¿a za swe zadanie samoistn¹

interwencje w stosunku do rozmaitych grup spo³ecznych, instytucji, organizacji itd., ze wskazaniem na

potrzebê dzia³ania socjotechnicznego wraz z wykazaniem strat i korzyœci które z tego dzia³ania by

wynika³y, oraz pokazaniem, jakie oceny o charakterze zasadniczym zostan¹ w dzia³anie

zaanga¿owane.

Mo¿emy wyró¿niæ tak¿e 2 strategie:

1. emancypacyjn¹- gdzie podmioty stwarzaj¹ warunki, których celem jest pokazanie przedmiotom

mo¿liwoœci swobodnego dzia³ania(wyzwalaj¹cych ludzi z ograniczeñ) Budowanie spontanicznoœci i

aktywnoœci

2. manipulacyjn¹ -gdzie podmioty stoj¹ce nad zbiorowoœciami b¹dŸ podmioty zewnêtrzne poprzez

narzucenie okreœlonego systemu bodŸców staraj¹ siê wyzwoliæ reakcje przystosowawcze maj¹ce

zmieniæ zbiorowoœæ w okreœlonym kierunku.

Elementy sk³adowe socjotechniki to:

1. systemy oddzia³ywania podmiotów steruj¹cych na przedmioty sterowane gdzie

mo¿e zachodziæ relacja liniowa, liniowa poœrednia i nieliniowa poœrednia.

2. regu³y socjotechniczne-dyrektywy socjotechniczne:

warunek wystarczaj¹cy aby osi¹gn¹æ cel wystarczy?

warunek konieczny ale nie wystarczaj¹cy: aby osi¹gn¹æ cel trzeba?

warunek zwiêkszenia prawdopodobieñstwa: aby osi¹gn¹æ cel dobrze jest?

3. œrodki dzia³ania podmiotu steruj¹cego

oddzia³ywanie na emocje lub uczucia

oddzia³ywanie na umys³ i intelekt

4. zmiany spo³eczne w przedmiotach dzia³ania

wywo³uj¹ one zmiany w zachowaniach i postawach.

Mo¿emy wyró¿niæ tak¿e socjotechniczne modele zbiorowoœci:

1. Model systemowo funkcjonalny- ujmuje zbiorowoœæ jako zrównowa¿ony system (ka¿dy element ma

okreœlone miejsce) zak³ada ¿e zbiorowoœci zbudowane s¹ z jednostek biernych nastawionych

przystosowawczo

2. Model procesowo - podmiotowy- ujmuje spo³eczeñstwo jako system ci¹g³ych zmian zbiorowoœci

zbudowane s¹ z aktywnych jednostek.

Socjologia - Socjotechnika.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: