Biologia śmierci - W. Lyall.pdf - Neuropsychologia kliniczna - prinsessor

www.kippin.prv.pl

PRZEDRUK

LYALL WATSON

BIOLOGIA Ś MIERCI

(The Biology of Death / wyd. orygin. 1974)

SPIS TRE Ś CI:

Wstęp do wydania pierwszego

Przedmowa autora do wydania drugiego

CZĘŚĆ PIERWSZA: CIAŁO

Rozdział I: ś ycie i geneza ś mierci

Rozdział II: Śmierć jako choroba

Rozdział III: Umieranie jako cz ęść cyklu ś mierci

CZĘŚĆ DRUGA: UMYSŁ

Rozdział IV: Osobowo ść i ciało

Rozdział V: Oświecenie jako proces biologiczny

Rozdział VI: Dysocjacja pomi ę dzy ciałem a umysłem

CZĘŚĆ TRZECIA: DUSZA

Rozdział VII: Bezcielesna egzystencja

Rozdział VIII: Opętanie

Rozdział IX: Cuda i inne rzeczywisto ś ci

Bibliografia

Spis tre ś ci / Dalej

WST Ę P DO WYDANIA PIERWSZEGO

Kiedy byłem dziesięcioletnim chłopcem wybrałem się do połoŜonego niedaleko naszego domu

wąwozu. Stojąc na jego .skalistej krawędzi moŜna było wywołać cudowne echo. Zdobyłem się na

odwagę i krzyknąłem najgłośniej, jak tylko potrafiłem, najbardziej wulgarne i zakazane słowo, jakie

wówczas znałem. Dzisiaj, przeszło ćwierć wieku później, nie pamiętam nawet, co to było za słowo.

JednakŜe nigdy nie zapomnę tego, co wówczas czułem. Pisanie ksiąŜki o śmierci wywołuje u mnie

podobne wraŜenie.

Na kaŜdym kroku zdradzamy nasz niezdecydowany stosunek do kwestii Ŝycia i śmierci. Ta ostatnia

nadal pozostaje kłopotliwym tematem. Z jednej strony grzebiemy naszych zmarłych, starając się ich

pocieszyć, przebłagać czy teŜ odwrócić od siebie ich gniew, a z drugiej – malujemy im twarze, usiłując

rozpaczliwie wykrzesać na nich ostatnią iskrę Ŝycia.

Ambiwalentny charakter tej postawy przejawia się nieomal we wszystkich dziedzinach Ŝycia.

UwaŜamy, Ŝe nauka i medycyna pozwoliły nam w końcu zapanować nad śmiercią, lecz w

rzeczywistości nadal wierzymy, Ŝe nikt z nas nie potrafi odłoŜyć daty tego ostatecznego spotkania w

Hadesie. Opowieść o wróŜbicie Kalchasie, który umarł ze śmiechu na myśl o tym, Ŝe przeŜył

wyznaczoną sobie godzinę śmierci, nadal zawiera nieuchronną prawdę. We wrześniu 1973 roku, w

Oa-kland w Kalifornii, orzeczono śmierć Samuela Moore'a na skutek postrzału w głowę. Bijące nadal

serce ofiary usunięto i przetransportowano helikopterem do Stanford, gdzie przeszczepiono je potem

innemu pacjentowi. Kiedy w miesiąc później Andrew Lyons stanął przed sądem, obrońca domagał się,

aby oskarŜenie o morderstwo zamieniono na napad z bronią w ręku, poniewaŜ jego klient nie mógł

zabić swej ofiary, skoro serce jej biło nadal. Kwestia ta rozwiązała się w końcu sama, gdy

wspomniane serce ostatecznie przestało bić. Pozostały jednak wątpliwości dotyczące właściwego

sprawcy tego morderstwa – czy był nim zamachowiec, czy teŜ raczej chirurg dokonujący

przeszczepu?

Dwuznaczność ta jest dla mnie, jako biologa, wręcz Ŝenująca. Być moŜe moja postawa wyda się

nieco staroświecka, niemniej uwaŜam, Ŝe przedstawiciele nauki powinni o Ŝyciu wiedzieć znacznie

więcej, zarówno o jego początkach, jak i końcu. Stąd teŜ ta ksiąŜka. Podejrzewam, ze moja

argumentacja zawiera wiele błędów logicznych i merytorycznych, jednakŜe nie przejmuję się tym

bardzo, gdyŜ zadaniem ksiąŜki winno być stymulowanie dalszej dyskusji.

Dokładnie dwa lata temu zebrałem worek luźnych biologicznych ciekawostek, które ułoŜone raŜeni

stanowią obiektywną historię naturalną zjawisk paranormalnych. Starałem się nie wytyczać sobie

Ŝadnych sztucznych granic w prezentowaniu tego materiału, jednakŜe spoglądając wstecz

dostrzegam, gdzie podświadomie wytyczyłem je sobie. “Supernature" była moją Księgą śycia,

niniejsza pozycja stanowi niejako jej kontynuację i jest Księgą o Śmierci i o tym co Po śyciu.

Zaczynam ją od zarysowania najbardziej podstawowego dylematu w tej dziedzinie, jaki wynika z

naszej nieumiejętności dokładnego rozróŜnienia Ŝycia i śmierci. Po rozwikłaniu tego problemu okazuje

się, Ŝe otwiera on jedynie drogę do szeregu innych, budzących wątpliwości zagadnień, których

poprzednio nie chciałem zauwaŜyć.

KsiąŜka ta nie jest odpowiedzią ani nawet pytaniem. Jest jedynie próbą ustalenia jakiejś solidnej

bazy naukowej, która mogłaby pomóc w formułowaniu odpowiednich pytań. Kiedy ze znajomymi

interesującymi się okultyzmem rozmawiam na temat reinkarnacji albo o ciałach astralnych, kaŜdy z

nich kiwa potakująco głową. Kiedy nalegam i domagam się wyjaśnienia tych zjawisk, ludzie ci

stwierdzają jedynie, Ŝe taka właśnie jest natura rzeczy. Być moŜe mają rację, dlatego zazdroszczę im

zdolności przyjmowania wszystkiego na wiarę. Nie potrafię jednak funkcjonować w taki sposób.

Obarczony cięŜarem dziesięciu lat kształcenia w naukach ścisłych, odczuwam potrzebę znalezienia

jakiegoś sposobu pogodzenia naukowych dociekań z mistyczną rewelacją. Zaczynam powoli zdawać

sobie sprawę z tego, Ŝe metody naukowe mają swoje granice i niemoŜliwa jest obserwacja

rzeczywistości bez jednoczesnego przekształcania jej w trakcie tego procesu. Obserwacja jest

jednocześnie modyfikacją, a opis i zrozumienie danego zjawiska oznacza zarazem jego radykalną

zmianę. Fizycy atomowi akceptują obecnie fakt, Ŝe niemoŜność zmierzenia czegokolwiek wcale nie

jest podstawą do kwestionowania istnienia tego czegoś. Zgadzam się z tą postawą i – jeśli to

konieczne – jestem gotowy porzucić od czasu do czasu tradycyjną linię naukowej analizy. Najczęściej

postępowanie takie prowadzi mnie bezpośrednio do punktu, z którego moi znajomi mistycy startowali

od samego początku. W przeciwieństwie do nich zdaję sobie jednak sprawę z tego, na jakim gruncie

stoję, gdyŜ potrafię popatrzeć za siebie i prześledzić kolejne kroki, które mnie tu doprowadziły.

A zatem tym, którym trudno zaakceptować moŜliwość istnienia innych rzeczywistości, ofiarowuję tę

niedoskonałą mapę drogi wiodącej do owego przeraŜającego kresu. Mam nadzieję, Ŝe podobnie jak ja

odkryją, iŜ śmierć moŜe być niekiedy pomostem Ŝycia.

PRZEDMOWA AUTORA DO WYDANIA DRUGIEGO

KsiąŜkę tę napisałem w 1974 roku. Powodem tego było zaŜenowanie, które odczuwałem jako

biolog. Wynikało ono z niemoŜności precyzyjnego zdefiniowania stanów Ŝycia i śmierci.

W 1976 roku, podczas konferencji Królewskich Akademii Medycznych, sporządzono listę objawów

mających pomóc w identyfikacji momentu śmierci. Zainteresowanie tą kwestią wywołane zostało

nagłym postępem w chirurgii przeszczepów. Ostatecznie ustalono zespół kryteriów

charakterystycznych dla “śmierci mózgu", które pozwalałyby lekarzom na orzeczenie śmierci pacjenta,

pomimo iŜ serce jego nadal biło. Obecnie, ponad dziesięć lat później, jesteśmy w przededniu

pierwszego udanego przeszczepu mózgu, toteŜ związane z tym problemy chirurgiczno-etyczne znowu

wymagają stosownej uwagi. Krytycy nowych przepisów oskarŜają lekarzy, zdecydowanych na

ratowanie Ŝycia swych pacjentów, o “mordowanie" dawców, którzy być moŜe nie przekroczyli jeszcze

ogólnie przyjętego progu śmierci.

Spór prawno-medyczny trwa nadal, lecz nawet gdyby zaprzestano jakichkolwiek przeszczepów, to

i tak decyzje o charakterze ostatecznym muszą być podejmowane w chwilach wyłączania coraz to

bardziej skomplikowanych urządzeń podtrzymujących sztucznie Ŝycie pacjentów. Obecnie około

dziesięciu tysięcy Amerykanów znajdujących się w stanie śpiączki jest w taki sposób utrzymywanych

przy Ŝyciu, oczekując na wyrok sądu w ich sprawie. Osobiście uwaŜam, Ŝe współczesny zamęt w tej

dziedzinie jest równie Ŝenujący jak ten sprzed trzynastu lat. Dlatego teŜ cieszę się z moŜliwości

ponownego podjęcia owego tematu w skorygowanym wydaniu ksiąŜkowym.

Pozostaję nadal w przekonaniu, iŜ korzenie dylematu tkwią w naszej niechęci do uznania faktu, iŜ

pod względem biologicznym rozgraniczanie Ŝycia i śmierci – na jakimkolwiek poziomie – nie ma

sensu. Śmierć nie ma rzeczywistości klinicznej ani logicznej. Jest częścią cyklu Ŝycia, często bywa

czasowa, a niekiedy nawet uleczalna. Mam więc nadzieję, Ŝe ta świadomość będzie podstawą

lepszego, bardziej zrównowaŜonego rozumienia zdumiewającego procesu.

Wstecz / Spis tre ś ci / Dalej

CZ ĘŚĆ PIERWSZA

CIAŁO

Błąd Romea – jak wiadomo uznał on Julię za nieŜywą – nie naleŜy wcale do rzadkości i nie jest

tylko przywilejem szaleńczo zakochanych kochanków z Werony. Popełniali go nawet najsłynniejsi

specjaliści w dziedzinie anatomii. W połowie XVI wieku, będąc u szczytu swej kariery, Andreas

Vesalius dokonywał właśnie sekcji zwłok hiszpańskiego szlachcica, kiedy ciało jego nagle oŜyło. 211

Okaleczony Don powrócił całkowicie do zdrowia, ale Vesaliusa oddano pod sąd Inkwizycji, który za tę

pomyłkę skazał go na karę śmierci. Po jakimś czasie mówiono, Ŝe sam Wielki Inkwizytor odzyskał

przytomność na stole operacyjnym innego adepta anatomii, lecz tym razem pomyłkę odkryto za

późno. 263

Inni mieli więcej szczęścia. Ksiądz Schwartz, jeden z pierwszych misjonarzy na Bliskim Wschodzie,

powstał z martwych w Delhi na dźwięk swego ulubionego hymnu. Parafianie oddający ostatnią

posługę zmarłemu zorientowali się, Ŝe popełnili błąd, posłyszawszy głos z trumny, który przyłączył się

do chóru. 101 Nicephorus Glycas, grecko-prawosławny biskup z Lesbos, wywołał podobną konsternację

wśród swoich wiernych. Po dwóch dniach leŜenia na katafalku w kościele w Methymni, w pełnym

episkopalnym ubiorze liturgicznym, usiadł nagle jak na metropolitalnym tronie, spojrzał na szereg

zaskoczonych Ŝałobników i domagał się wyjaśnienia powodów, dla których mu się tak przyglądają. 293

Podobne doniesienia znajdujemy w “Dialogach" Platona, w “śywotach" Plutarcha oraz u Pliniusza

Starszego, nie jest to zatem jedynie pomyłka historyczna. W 1964 roku została przerwana sekcja

zwłok w nowojorskiej kostnicy przy pierwszym nacięciu skalpelem, po którym pacjent poderwał się

nagle i złapał chirurga za gardło. Doktor przypłacił swoją pomyłkę Ŝyciem: zmarł na skutek

odniesionego w tym momencie szoku.

Termin “autopsja" oznacza dosłownie “widzieć na własne oczy", lecz w niektórych przypadkach tak

trudno wydać nieomylne orzeczenie śmierci, iŜ w większości krajów obowiązuje zakaz pospiesznego

grzebania zmarłych. Włoski poeta Francesco Petrarka leŜał w Ferrarze rzekomo martwy przez 24

godziny i pochowano by go po upływie wyznaczonego przez lokalne władze czasu, czyli w zaledwie

cztery godziny później, gdyby nagła zmiana temperatury nie sprawiła, Ŝe usiadł nagle na łóŜku.

Zwrócił wówczas uwagę słuŜącym na panujący w pokoju przeciąg. śył jeszcze trzydzieści lat, w

trakcie których powstała część jego najsławniejszych sonetów. 198 W niektórych krajach kostnice

wyposaŜone zostały nawet – na wszelki wypadek – w poczekalnie. W Monachium znajduje się

olbrzymi gotycki budynek, w którym kładziono niegdyś zmarłych w długich rzędach, łącząc ich ze sobą

sznurami wiodącymi do dzwonu w głównym pomieszczeniu dozorcy. Widocznie zakłócano mu sen na

tyle często, Ŝe takie urządzenie warte było zachodu.

Oczywiście, ciało nie moŜe leŜeć zbyt długo bez pochówku, toteŜ od dawna próbowano wynaleźć

róŜne testy w celu uniknięcia pomyłek. Jednym z najstarszych było przykładanie zapalonego stoŜka

do róŜnych części ciała, zgodnie ze słusznym załoŜeniem, iŜ po ustaniu cyrkulacji krwi nie powinny

pojawić się na skórze pęcherze. Metoda ta okazała się niezwykle przydatna w przypadku Luigi

Vittoria, karabiniera na słuŜbie u papieŜa Piusa IX. W Rzymskim Szpitalu uznano by go juŜ za

zmarłego na astmę, gdyby drugi, bardziej sceptyczny lekarz nie przyłoŜył do jego twarzy płomienia.

Luigi wzdrygnął się i odzyskał przytomność. Potem podjął ponownie swą słuŜbę w Watykanie, lecz do

końca Ŝycia nosił na twarzy “memento mori" w postaci blizny po oparzeniu trzeciego stopnia na

nosie. 198

Doktor Icard z Marsylii zaproponował bardziej nowoczesną wersję tego testu. Wstrzykiwał

mianowicie rozcieńczony roztwór fluoresceiny, która powoduje okresowe, zielone zabarwienie rogówki

oka u Ŝyjących pacjentów, lecz nie wywołuje Ŝadnych zmian juŜ po ich śmierci. W Stanach

Zjednoczonych do rozstrzygania wątpliwości uŜywano atropiny, powodującej u Ŝyjących rozszerzenie

źrenicy oka. W Wielkiej Brytanii lekarze eksperymentują obecnie z prostym, składanym kardiografem,

który rejestruje nawet najsłabszą działalność serca. Kiedy 26 lutego 1970 roku zastosowano po raz

pierwszy to nowe urządzenie w kostnicy w Sheffield, wykryto przy jego pomocy ślady Ŝycia u

dwudziestotrzyletniej dziewczyny, którą uprzednio uznano za zmarłą na skutek przedawkowania

narkotyków. 298

Istnieje duŜo godnych zaufania testów, lecz problem polega na tym, Ŝe negatywny wynik nie ma

właściwie Ŝadnego znaczenia. W samej Anglii tymczasem ponad sześćset tysięcy ludzi umiera

rocznie bez przeprowadzenia jakichkolwiek testów potwierdzających faktyczny zgon. Istnieje więc

duŜe prawdopodobieństwo, Ŝe nawet w krajach, takich jak Anglia, gdzie śmierć musi być oficjalnie

poświadczona i rejestrowana, znaczna ilość ludzi moŜe być grzebana przedwcześnie. Według jednej z

hipotez liczba ta wynosi w Anglii i Walii aŜ 2700 osób rocznie, lecz naleŜy tu zaznaczyć, Ŝe takiego

oszacowania dokonano z końcem XIX wieku, kiedy strach przed pochowaniem Ŝywcem sięgał

szczytów.

Powieściopisarz angielski William Wilkie Collins miał zwyczaj zostawiać co wieczór przy łóŜku

notatkę, wymieniając w niej odpowiednie środki ostroŜności, które miano by zastosować przed

uznaniem go za zmarłego. Hans Christian Andersen nigdy nie wychodził z domu bez podobnej

informacji w kieszeni. Pułkownik Korpusu Medycznego Armii Stanów Zjednoczonych Edward Vollum

zaproponował, aby kaŜdy, kogo chowają bez balsamowania, posiadał w zasięgu ręki butelkę

chloroformu. KsiąŜę Karnice-Karnicki, szambelan na dworze cara Aleksandra III, wynalazł bardziej

humanitarne urządzenie. Składało się ono z rury wiodącej z trumny do pudełka na powierzchni,

którego nie moŜna było otworzyć z zewnątrz, lecz które otwierało się natychmiast przy pierwszych

oznakach Ŝycia wewnątrz, umoŜliwiając dopływ świeŜego powietrza. Wysuwała się teŜ z niego tyczka

zakończona chorągiewką, uruchamiany był dzwonek i zapalało się światło sygnalizując potrzebę

wezwania pomocy. KsiąŜę zamierzał produkować te maszyny na sprzedaŜ dla cmentarzy, które

uŜyczałyby je świeŜo pochowanym zmarłym na próbny okres czternastu dni. 101

Powodem tej paniki była, jak się zdaje, działalność grupy zawodowych porywaczy ciał, zwanych

Ludźmi Zmartwychwstania. Ci przedsiębiorczy przestępcy wykopywali w Anglii świeŜo pochowane

trupy i sprzedawali je towarzystwu medycznemu Barber Surgeons Company, które oficjalnie

otrzymywało rocznie tylko cztery ciała, toteŜ płaciło najwyŜsze ceny za dodatkowych osobników bez

Ŝadnych kłopotliwych pytań. Handel ten wyszedł na jaw w 1824 roku, kiedy John Macintyre, uznany

uprzednio za zmarłego i pochowany na cmentarzu parafialnym w miejscowości, z której pochodził,

obudził się nagle na stole w prosektorium londyńskiej szkoły medycznej, gdy nóŜ instruktora naciął mu

pierś. 77 Po przeprowadzeniu śledztwa zaczęto na cmentarzach ustawiać straŜe dla upewnienia się, Ŝe

świeŜo pogrzebani pozostaną na swoim miejscu, lecz wkrótce dowiedziano się o kilku następnych

przedwczesnych pogrzebach.

W 1856 roku odkryto mogiłę człowieka, z której dobywało się stukanie, jednakŜe uzyskanie

zezwolenia od księdza i policji na otwarcie trumny trwało tak długo, Ŝe zanim ekipa ratownicza zdołała

to uczynić, mieszkaniec jej był juŜ faktycznie martwy. O tym, Ŝe pochowano go Ŝywcem, świadczyły

ślady samopogryzienia na rękach i ramionach nieszczęśnika. 107 W 1893 roku, na wiadomość o hałasie

dobiegającym z jednego z grobów, postanowiono ekshumować z niego młodą kobietę, która

najwidoczniej zmarła w ostatnich miesiącach ciąŜy. Znaleziono ją w odzieŜy zakrwawionej i

poszarpanej wskutek szaleńczego wysiłku uwolnienia się z trumny, podczas którego doszło równieŜ

do narodzin dziecka. Niestety, walka ta zakończyła się śmiercią obojga przez uduszenie.

W czasach wojny i zarazy, kiedy tysiące ciał trzeba było jak najszybciej pochować, wiele osób

zostało pogrzebanych Ŝywcem. Kiedy wiedza medyczna była szczątkowa albo wręcz nie istniała, takie

rzeczy musiały zdarzać się często. Wydawałoby się więc, iŜ dzisiaj – kiedy orzeczenia zgonu wydaje

dyŜurujący lekarz, a pogrzeby organizowane są przez profesjonalne zakłady pogrzebowe – pomyłki

tego typu powinny być niemoŜliwe. A jednak 11 grudnia 1963 roku, kiedy Elsie Waring zasłabła w

swym domu w Londynie i została odwieziona do szpitala w Willesden, trzech lekarzy orzekło jej zgon.

Wszelako w dziesięć godzin później, kiedy wkładano ją do trumny w publicznej kostnicy w Kilburn,

pani Waring westchnęła głęboko i ponownie zaczęła oddychać. 294

Podobne pomyłki popełniane są nieustannie i zdarzać się będą nadal, poniewaŜ róŜnice pomiędzy

Ŝyciem a śmiercią zaciera nasza obecna nieumiejętność precyzyjnego zdefiniowania tych stanów.

W pierwszej części mniejszej pracy postaram się zatem przeanalizować nasze poglądy na Ŝycie i

śmierć, przedstawiając je z pewnej biologicznej perspektywy.

Biologia śmierci - W. Lyall.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: