SOCJOLOGIA ĆWICZENIA

ZAJĘCIA 2

Literatura:

Sztompka Piotr „Socjologia. Analiza społeczeństwa”

Goodman Norman „Wstęp do socjologii”

NIERÓWNOŚCI SPOŁECZNE dotyczą sytuacji kiedy ludzie są nierówni sobie nie z racji cech cielesnych czy psychicznych ale z powodu ich przynależności do różnych grup albo zajmowania różnych pozycji społecznych.

DOBRA GENERUJĄCE NIERÓWNOŚCI SPOŁECZNE:

- BOGACTWO – ludzie pragną bogactwa nie tylko dlatego, że pieniądze są potrzebne do zaspokojenia podstawowych potrzeb jak jedzenie, ubranie, czy schronienie czyli wartości naturalnych, ale także dlatego, że wymaga tego kultura danego społeczeństwa. To, że trzeba się ubrać jest potrzebą naturalną, a to, że trzeba się ubrać  u Giorgio Armaniego jest potrzebą kulturową.

Wartość dóbr materialnych (bogactwa) polega na tym, że dzięki nim możemy zdobyć inne cenione przez ludzi wartości takie jak władza czy sława. Niestety dobra materialne są ograniczone zarówno w sensie absolutnym (jest ich skończona ilość) ale także w sensie relatywnym (zapotrzebowanie na nie stale rośnie). Tzn., że nawet kiedy ludzie zaspokoją już swoje elementarne potrzeby materialne, to na ich miejsce pojawiają się nowe aspiracje, wyższe dążenia czyli apetyt rośnie w miarę jedzenia.

- WŁADZA – posiadanie jej daje poczucie siły, przewagi, potęgi, a także poczucie bezpieczeństwa. Jest ona  wymienialna na inne dobra, głównie ekonomiczne. Sprawia, że łatwiej możemy manipulować, zdobywać lepsze informacje, kontakty osobiste a także daje możliwość szantażu czy korupcji. Jednak jest ona dobrem rzadkim, ponieważ gdyby władzę mieli wszyscy to tak naprawdę nie istniała by ona wcale. Żeby władza mogła istnieć i miała sens muszą być ci którzy rządzą i ci, którzy są rządzeni.

- PRESTIŻ – to szacunek, uznanie społeczne, akceptacja, aplauz, sława. Ludzie przywiązują do niego uwagę z dwóch powodów. Pierwszy jest związany z koncepcją JAŹNI ODZWIERCIEDLONEJ, która mówi o tym, że ludzie wyrabiają sobie mniemanie o sobie, patrząc na to, jak cenią ich inni. Drugim powodem jest to, że jest on dobrem wymienialnym na inne np. reputacja przekłada się na szanse znalezienia dobrej pracy i wyższe zarobki. Z prestiżem jest podobnie jak ze sławą, gdyby mieli go wszyscy to nie miał by go nikt.

- Wykształcenie - daje satysfakcje autoteliczne, gdyż zaspokaja typowy dla ludzi impuls ciekawości, a także jest pomocna w stosunku do wszystkich trzech podstawowych wartości – bogactwa, władzy i prestiżu.

- Zdrowie i sprawność fizyczna – jest to także warunek do zdobycia bogactwa, prestiżu czy władzy, gdyż na ogół choroba lub niesprawność uniemożliwiają osiągnięcie tych dóbr, a w każdym razie ich skonsumowanie czy wykorzystanie.

SZANSE ŻYCIOWE – to dostęp lub szansa dostępu do bogactwa, prestiżu, władzy, wykształcenia i zdrowia jakie daje nam pozycja jaka zajmujemy i grupa w jakiej się znajdujemy.

STRATYFIKACJA SPOŁECZNA (uwarstwienie) – hierarchia warstw społecznych o większych lub mniejszych szansach dostępu do jakiegoś społecznie cenionego dobra: bogactwa, władzy itd.

Każda wartość czy dobro konstutuuje własną drabinę stratyfikacji. Grupy i pozycje zajmują pewne szczególne miejsca w każdej z nich.. NP.  w stratyfikacji zarobkowej lekarz znajdzie się wyżej od pielęgniarki, wg władzy – dyrektor wyżej od robotnika, wg prestiżu spiker telewizyjny wyżej od nauczyciela. Jednak wszystkie te drabiny stratyfikacyjne są zazwyczaj zależne od siebie, gdyż np. bogactwo daje władzę i prestiż lub prestiż może prowadzić do władzy, wpływów, a także większych zarobków. Czasami zdarzają się jednak rozbieżności. Ta sama pozycja na jednej drabinie może mieć wysokie miejsce a na drugiej niskie np. profesor uniwersytetu  średnio zarabia, ma niewiele władzy, ale za to wysoki prestiż.

WARSTWY SPOŁECZNE – to swoiste wspólnoty złożone z ludzi podobnie usytuowanych w hierarchiach stratyfikacji społecznej i powstające ponad i w poprzek ich innych przynależności grupowych czy zajmowanych pozycji. To realne zintegrowane w pewnym stopniu całości społeczne, np. ludzie bogaci wśród których mogą się znaleźć zarówno lekarze, politycy, adwokaci czy aktorzy, jak i również bossowie mafii z Pruszkowa.

RUCHLIWOŚĆ SPOŁECZNA:

- PIONOWA – to przemieszczanie się pomiędzy pozycjami i grupami ulokowanymi na różnych szczeblach hierarchii stratyfikacyjnych (poruszanie się w górę i w dół).

·         Awans czyli uzyskanie wyższej pozycji zawodowej lub wejście do wyższej grupy zawodowej.

·         Degradacja czyli zejście do grupy niżej ulokowanej bądź na niższą pozycję.

- POZIOMA – to przemieszczanie się jednostek lub grup do innej grupy pozostającej na tej samej pozycji np. zmieniamy firmę, ale pozostajemy na tym samym stanowisku.

- WEWNĄTRZPOKOLENIOWA – zmiany dokonują się na przestrzeni życia jednego pokolenia i mogą być związane np. z dostępem do edukacji.

- MIĘDZYPOKOLENIOWA – zmiany dokonują się na przestrzeni życia kilku pokoleń, np. dziadkowie z wykształceniem podstawowym, rodzice średnim, a dzieci z wyższym.

Ruchliwość społeczna to teren, na którym bardzo często ujawniają się występujące w danym społeczeństwie stereotypy, przesądy i praktyki dyskryminacyjne. Powoduje to że np. dla  mniejszości etnicznych tworzy się pewien pułap osiągnięć, poza który wyjść nie można, albo nie dopuszcza się kobiet do niektórych typowo „męskich” zawodów lub płaci się kobietom mniej niż mężczyzną za pracę na takim samym stanowisku mimo lepszego wykształcenia.

Dlatego też szukają oni kanałów alternatywnych, która nie koniecznie są akceptowane przez społeczeństwo, jak handel narkotykami, kradzieże czy prostytucja.

SPOŁECZEŃSTWO OTWARTE – to takie, w którym awans jednostkowy lub grupowy jest nie tylko możliwy, ale silnie kulturowo oczekiwany i wymagany, np. społeczeństwo amerykańskie.

SPOŁECZEŃSTWO ZAMKNIĘTE – to takie, które wyklucza, bądź w bardzo dużym stopniu ogranicza możliwości ruchliwości społecznej.

KONCEPCJA KAROLA MARKSA

Najważniejszą dziedziną życia ludzi jest praca, gdyż to właśnie w jej toku ludzie wytwarzają dobra potrzebne do zaspokajania ich potrzeb, to tutaj nawiązuje się najważniejsze stosunki społeczne i to tutaj kształtują się ich najważniejsze interesy i artykułują poglądy.

Marks dzieli społeczeństwo na dwa wielkie segmenty: tych, którzy są właścicielami środków produkcji (maszyny, narzędzia, surowce, ziemia uprawna, zwierzęta i pieniądze) i tych, którzy takiej własności są pozbawieni. Inaczej mówiąc dzieli społeczeństwo na klasę właścicieli i klasę pracowniczą.

Klasa właścicieli ma wyższe możliwości konsumpcyjne, władzę, zabezpieczenie swoich interesów przez prawo, wymusza szacunek, uznanie czy zazdrość innych, stać ją na lepsze wykształcenie, ma dostęp do ochrony zdrowia i wyrafinowanych form rekreacji.

Marks uważał, że interesy obu klas (segmentów) pozostają w stałym konflikcie, gdyż klasa podporządkowana podejmuje nieustanne działania by obalić swojego ciemiężyciela.

KLASA W SOBIE – ma miejsce, gdy duży segment społeczeństwa posiada obiektywne wspólne interesy ekonomiczne, ale nie jest tego świadomy.

KLASA DLA SIEBIE – ma miejsce gdy klasa społeczna jest świadoma wspólnych interesów ekonomicznych i dysponuje formami organizacyjnymi pozwalającymi na prowadzenie walki klasowej, np. związki zawodowe.

SFERY ZRÓŻNICOWANIA SPOŁECZNEGO WG MAXA WEBERA:

-          Sfera ekonomiczna (klasa) – pozycję ekonomiczną należy rozważać jako continuum od pozycji wysokiej do niskiej.

-          Sfera społeczna (status) – ludzie cieszą się różnym prestiżem i szacunkiem społecznym. Duchowieństwo ma duży prestiż, ale zazwyczaj nie mam majątku, który pozwalałby na umieszczenie go wysoko w skali ekonomicznej czy klasowej. Popularni artyści są często szanowani i maja duży prestiż, ale nie przekłada się to na jakąkolwiek realną władzę polityczną.

-          Sfera polityczna (partia) – władza może, ale nie musi zależeć od podstawy ekonomicznej. Jednostki osiągają wysokie pozycje na szczeblach władzy, nie mając za sobą żadnego zaplecza ekonomicznego w postaci osobistego majątku.

IDEOLOGIE NIERÓWNOŚCI:

1.      IDEOLOGIE ELITARYSTYCZNE (arystokratyczne) – głoszą, że istnieją takie grupy, które z samej swojej natury są „wyższe” od innych i dlatego muszą mieć wyższą pozycję w społeczeństwie. Grupy te mogą być ukonstytuowane przez urodzenie (np. arystokracja) bądź obejmować ludzi o szczególnych predyspozycjach, talentach, mądrości, bliskości Boga (np. szamani, duchowni, starszyzna plemienna).

2.      IDEOLOGIE EGALITARNE – formułowane są przez grupy upośledzone lub w ich imieniu. Mówią o tym, że wszyscy powinni mieć identyczne warunki życia, równe szanse, wszyscy powinni być też równi wobec prawa, niezależnie od zajmowanej pozycji czy przynależności grupowej. Stanowczo sprzeciwiają się wszelkim nierównościom społecznym i przywilejom.

3.      IDEOLOGIE MERYTOKRATYCZNE -  głoszą, że nierówności są o tyle usprawiedliwione o ile są efektem własnych zasług. Decyduje o tym stopień własnego wysiłku, nakładu pracy, a także poniesione przy tym koszty i wyrzeczenia oraz pewne szczególne, rzadkie w społeczeństwie talenty, umiejętności czy predyspozycje. Wpływ tutaj ma także to w jakim stopniu jesteśmy przydatni dla społeczeństwa, w jakim stopniu zaspokoimy jego potrzeby czy satysfakcje.

TEORIE NIERÓWNOŚCI:

I   FUNKCJONALNA TEORIA STRATYFIKACJI -  Jej prekursorami byli K. Davis i W. Moore. Głosiła ona, że nierówność społeczna jest zjawiskiem odwiecznym, nieusuwalnym a co więcej niezbędnym  dla istnienia i funkcjonowania społeczeństw ludzkich.

Davis i Moor uważali, że:

1.      Różne zawody mają różną doniosłość funkcjonalną, tzn., w różnym stopniu zaspokajają wymogi funkcjonalne społeczeństwa, inaczej mówiąc, jedne zawody są ważniejsze od innych (lekarze są ważniejsi od pielęgniarek, burmistrzowie od śmieciarzy itd.)

2.      Różne zawody wymagają większych lub mniejszych zdolności, talentów, wrodzonych predyspozycji a ponadto dłuższego lub krótszego kształcenia lub treningu dającego niezbędne umiejętności i kompetencje. Krótko mówiąc, różne zawody wymagają różnych kwalifikacji i różnego nakładu pracy.

3.      Kształcenie i trening wymaga poniesienia kosztów i wyrzeczeń i aby skłonić społeczeństwo do podejmowania tego trudu należy je odpowiednio motywować np. poprzez lepsze zarobki, większą pulę władzy czy większy prestiż.

KRYTYKA:

Aby funkcjonalna teoria stratyfikacji mogła się sprawdzić wszyscy musieliby mieć zapewniony równy start. Wątpliwa jest tutaj doniosłość funkcjonalna różnych zawodów i brak racjonalności wyboru.

II  TEORIA AKUMULACJI PRZEWAG (teoria konfliktu) – nawiązuje ona do prawdy zawartej w Ewangelii św. Mateusza, która mówi o tym, że z upływem czasu bogaci będą jeszcze bagatsi, a biedni jeszcze biedniejsi. Przywileje maja tendencje do powiększania się, a upośledzenie do pogłębiania się. Często ma tutaj miejsce tzw. dziedziczenie pozycji tzn., że jeśli nasi rodzice byli bogaci to my też będziemy. Dziedziczy się jednak nie tylko bogactwo, ale także ubóstwo, biedę, alkoholizm, narkomanię, zniewolenie.

Dziedziczeniu nie ulega tylko kapitał w sensie dosłownym, ale także:

-          KAPITAŁ KULTUROWY, którym są nawyki, umiejętności, orientacje, jakie nabywa się w rodzinie, sposób codziennego zachowania się, mówienia, ogłada towarzyska, dobry gust, asertywność, nawyki czytania, obcowania z wyższymi formami sztuki, czyli wszystko to co wynosimy z domu, a co jest w nas.

-          KAPITAŁ SPOŁECZNY, którym są kontakty, znajomości, sieci powiązań rodzinnych i towarzyskich, czyli wszystko to co jest dookoła nas.

ZAJĘCIA 3

Literatura:

Szacka Barbara „Wprowadzenie do socjologii”

INTERAKCJA SPOŁECZNA  to proces wzajemnego oddziaływania co najmniej dwóch osobników ludzkich. Jest takim działaniem społecznym, które wynika z orientowania się na innych ludzi i jest odpowiedzią na ich zachowania i działania. Myśląc o interakcji zazwyczaj ma się na myśli kontakty bezpośrednie, jednak są to też kontakty pośrednie, jak rozmowa przez telefon, pisanie listów czy smsowanie.

INTERAKCJA JAKO WYMIANA rozumiana jest jako dobrowolne transakcje polegające na przekazywaniu różnego rodzaju dóbr między dwoma lub więcej osobnikami, z czego wszyscy odnoszą korzyść. Dobra te mają naturę zarówno materialną, jak i niematerialną (uznanie społeczne, prestiż i wszystko to czemu jakaś grupa przypisuje wartość). Interakcja jako wymiana przebiega nieświadomie.

INTERAKCJA JAKO GRA  ma miejsce wtedy kiedy stopień zaspokojenia potrzeb którejkolwiek ze stron interakcji zależy nie tylko od niej, ale również od sposobu postępowania drugiej strony. Gra toczy się nie tylko o dobra materialne, ale również o dobra zaspokajające potrzebę miłości, szacunku, a także innych, których źródłem jest kultura. Interakcja jako gra przebiega w sposób świadomy.

Możemy rozróżnić dwa typy gier:

-          o sumie zerowej, gdy suma dóbr, o które toczy się gra, jest określona i każdy z graczy może wygrać jedynie kosztem innych;

-          o sumie zmiennej, w której korzyści i nagrody pochodzić mogą z zewnętrznego źródła, a uczestnicy gry mogą wszyscy razem stracić lub zyskać.

INTERAKCJA JAKO KOMUNIKACJA SYMBOLICZNA –  u podstaw tej interakcji znajduje się koncepcja człowieka jako istoty, która potrafi tworzyć symbole i posługiwać się nimi. Zachowania symboliczne to także strój i wygląd zewnętrzny, mina, ton głosu, gesty i pozycja ciała czyli zachowania niewerbalne. Ostatecznie na interakcje symboliczną składają się dwa procesy: odczytywania znaczenia zachowań drugiej osoby i przekazywanie jej informacji jak sami zamierzamy postąpić oraz jak się chce, żeby ona postąpiła. Interakcja symboliczna jest ciągłym procesem interpretowania znaczeń, odczytywania zamiarów i wzajemnego dopasowywania się jej uczestników.

INTERAKCJA JAKO MANIPULOWANIE WRAŻENIAMI – mamy tutaj do czynienia z wrażeniami jakie jednostka wywołuje świadomie, bądź nieświadomie w toku interakcji. Np. w przypadku przyjęcia imieninowego, „sceną” są pomieszczenia, w których przyjmuje się gości i gdzie gospodarze prezentują się im jako zgodna, zrelaksowana, elegancka para. „Kulisy” to kuchnia, w której pani domu, ocierając pot z czoła, trzęsącymi się ze zdenerwowania rękami wyciąga kolejna potrawę z piecyka. Łazienka, do której wpada, aby zmienić rajstopy, bo poleciało w nich oczko, czy sypialnia, gdzie pan domu robi żonie awanturę, że nie kupiła dosyć wina, a następnie znów pojawia się wśród gości i prezentuje im uśmiechniętą twarz i pełen czułości stosunek do małżonki.

DEFINICJA SYTUACJI – polega na określeniu przez aktorów ich orientacji wobec danej sytuacji i dyspozycji do działania w niej. Kiedy wchodzimy do jakiegoś pomieszczenia, w którym przebywają ludzie musimy zdać sobie sprawę co to jest za miejsce. Napotykani w każdym z tych miejsc ludzie mają odmienne oczekiwania co do naszych zachowań. W każdym bowiem przypadku będziemy inaczej się zachowywać, dostosowując nasze zachowanie do sytuacji, miejsca i ról jakie odgrywają znajdujący się tam ludzie. Inaczej mówiąc konsekwencją definicji sytuacji jest określenie naszego w niej miejsca, a co za tym idzie, sposobu naszego zachowania. Definicja sytuacji jest w miarę rozwoju interakcji modyfikowana. Modyfikacje te mogą dotyczyć najróżniejszych aspektów sytuacji. Mogą być np. korektą wadliwie zidentyfikowanych na wstępie ról uczestników interakcji. Np. młodziutka lekarka pogotowia opowiadała jak to pacjenci, do których przyjeżdża, często traktują jako lekarza nie ją, ale towarzyszącego jej starszego wiekiem pielęgniarza.

INSTYTUCJE W ROZUMIENIU SOCJOLOGII to utrwalone wzory działań i reguł zachowań ludzkich, które porządkują interakcji ludzkie i określają ramy prowadzonych przez jednostki gier. Natomiast w ujęciu funkcjonalnym to kompleksy ról skupionych wokół działalności, której celem jest zaspokajanie jakiejś istotnej potrzeby społecznej, np. reprodukcji, edukacji czy porządku społecznego.

SOCJALIZACJA to złożony, wielostronny proces uczenia się, dzięki któremu człowiek staje się członkiem określonego społeczeństwa i reprezentantem określonej kultury. Jest to proces stawania się takim, jakim chce nas mieć nasze otoczenie społeczne. Socjalizacja jest rezultatem wpływów zamierzonych, określanych często mianem wychowania, jak i niezamierzonych. Wpływ socjalizacyjny na człowieka ma grupa rówieśnicza, grono przyjaciół, organizacje, do których należy, miejsca, w których pracuje, to co czyta i co ogląda, itd.

Socjalizacja może być:

-          PIERWOTNA, którą człowiek przechodzi w dzieciństwie i dzięki której staje się członkiem społeczeństwa. W jej toku uczy się posługiwać językiem i gestem, uczy się, że jest dzieckiem, dziewczynką bądź chłopcem, uczy się, że nie należy bić młodszego rodzeństwa, tylko opiekować się nim, czyli uczy się wzorów zachowań i podstawowych ról społecznych. Uczy się także, że rodzice mają nad nim władzę i należy ich słuchać, że są ważniejsi od innych otaczających go ludzi, że są ZNACZĄCYMI INNYMI. Rodzice tacy jacy są, są dla dziecka jedynymi znaczącymi innymi, na których jest nieodwołalnie skazane. W rezultacie świat społeczny, w takiej postaci, w jakiej rodzice go doświadczają, postrzegają i oceniają, przedstawia się dziecku jako jedynie istniejący i jedynie możliwy, jako świat „w ogóle”. Wreszcie dochodzi do odkrycia, że to nie tylko oni maja takie wymagania i wtedy odkrywa istnienie ogólnospołecznych reguł tj. UOGÓLNIONEGO INNEGO.

-          WTÓRNA, która dotyczy jednostki mającej już za sobą socjalizację pierwotną i zna w wersji wyniesionej z domu abecadło życia społecznego. Socjalizacja wtórna uczy, jak się nim posługiwać. Ważna część tej nauki zdobywana jest w szkole. W socjalizacji wtórnej uczy się jak być uczniem, kolegą, stolarzem, fryzjerką, a także mężem, ciocią, dziadkiem, przyjacielem. Na sposób odbioru treści socjalizacji wtórnej i na to czy zostaną one przyjęte czy odrzucone ma wpływ socjalizacja pierwotna. Teraźniejszość bowiem jest interpretowana tak, aby była ona zgodna z przeszłością.

W toku socjalizacji człowiek poznaje i przyswaja sobie:

-          umiejętności, które leżą u podstaw wszelkich interakcji społecznych, takie jak zdolność rozumienia znaków, w tym języka oraz symboli oraz umiejętność posługiwania się nimi;

-          normy i wzory zachowań, zarówno społecznie akceptowane i kulturowo określone wzory zaspokajania biologicznych potrzeb i popędów, jak i wzory reakcji emocjonalnych. Uczy się jak zachowywać się w określonych sytuacjach i jak te sytuacje rozpoznawać.

-          Wartości

-          Umiejętności posługiwania się rozmaitymi przedmiotami, która jest konieczna do sprawnego funkcjonowania w danej cywilizacji, a nawet wręcz do przeżycia.

Uczenie się tych wszystkich umiejętności opiera się na trzech mechanizmach:

-          WZMACNIANIE – zachowania właściwe zostają nagrodzone i w ten sposób kojarzone z przyjemnością (pochwała, szacunek otoczenia, niekiedy gratyfikacja materialna, zadowolenie bliskich),natomiast zachowania niewłaściwe, niepożądane zostają ukarane i skojarzone z przykrością (niedopuszczenie do wspólnej zabawy, odmowa matki pocałowania na dobranoc).

-          NAŚLADOWANIE – widząc jak wokół nas zachowują się inni ludzie, zaczynamy zachowywać się podobnie.

-          PRZEKAZ SYMBOLICZNY – człowiek znaczną część wiedzy o tym, co jest dobre, a co złe i jak należy się zachowywać w różnych sytuacjach, uzyskuje przez pouczenie słowne ze strony innych ludzi, a także dzięki rozmaitym tekstom pisanym.

RESOCJALIZACJA to wymazanie rezultatów wcześniejszej socjalizacji, „oduczenia” dotychczas przyswojonych wartości, norm i wzorów zachowań oraz nauczenia nowych. Jej celem jest całkowite przekształcenie dotychczasowego obrazu świata oraz siebie samego, przebudowa osobowości i zmiana tożsamości.

OSOBOWOŚĆ to zorganizowana struktura cech indywidualnych i sposobów zachowania, które decydują o sposobach przystosowania się danej jednostki do jej środowiska. Każdy człowiek ma swój własny sposób reagowania ruchowego i emocjonalnego, także określoną wyobraźnię i pamięć. Ma też właściwe sobie postawy, motywacje, dążenia i zainteresowania. Właściwy danemu człowiekowi sposób postrzegania samego siebie i tego, co go otacza, jego pragnienia, a także konflikty, jakie go dręczą, jego życie osobiste i wewnętrzne oraz jego zachowania społeczne. Podstawowe znaczenia dla jej kształtowania mają doświadczenia dzieciństwa, z którymi wiążą się silne emocje. Osobowość jest tylko jedna.

TOŻSAMOŚĆ  to świadomość własnej spójności w czasie i przestrzeni, w różnych okresach życia, w sytuacjach społecznych i pełnionych rolach, a także świadomość własnej odrębności, indywidualności, niepowtarzalności. Jest ona silnie związana z odgrywanymi przez nas rolami społecznymi. Na czas funkcjonowania określonej roli skupiamy uwagę na tej tożsamości, która jest potrzebna w danym momencie. Tożsamości może być wiele np. tożsamość Polaka, lekarza, studenta.

JAŻŃ ODZWIERCIEDLONA – to jak widzą nas inni i jakiego zachowania oczekują, kształtuje nasz własny obraz samych siebie. To „ja” jest zwierciadlanym odbiciem naszego „ja” w oczach innych.

ROLA SPOŁECZNA związana jest z pojęciem pozycji społecznej, która jest sposobem usytuowania człowieka w zbiorowości, np. w rodzinie ktoś może zajmować pozycję ojca bądź dziecka, w szkole nauczyciela, ucznia woźnego, w szpitalu lekarza, pielęgniarki, pacjenta itd. Każdy człowiek zajmuje w swoim życiu wiele pozycji – tyle, do ilu zbiorowości należy, jednak nie jest on w stanie wyczerpać wszystkich możliwych pozycji jakie daje społeczeństwo.

...