CHARAKTERYSTYKA CZŁOWIEKA W WIEKU SZKOLNYM
w/g H. Bee.
Wiek szkolny jest okresem przejściowym, w którym dziecko pod względem fizycznym, umysłowym i emocjonalnym zmienia się w dorosłego. Bardzo trudno możemy określić konkretny wiek, co jest uwarunkowane indywidualnym rozwojem dziecka a także kulturowym. Napewno jest to okres silnych wstrząsów jakie przeżywa młody człowiek, gdzie na pierwszy plan wysuwają się ogromne przemiany dojrzewania płciowego.
1. Zmiamy fizyczne
Działanie hormonów
- Tarczyca, wydzielana tyroksyna, wpływa na normalny rozwój mózgu i ogólną prędkość wzrostu.
- Nadnercza, wydzielają androgen nadnerczowy, wpływ na rozwój drugorzędnych cech płciowych dziewcząt,
- Jądra ( u chłopców ) testosteron, wykształcenie męskich narządów płciowych w okresie płodowym, w okresie dojrzewania poziom testosteronu wzrasta 18-sto krotnie – wykształcenie pierwszo- i drudorzędowych cech płciowych
- Jajniki ( dziewczęta ) estradiol , pojawia się cykl miesiączkowy, rozrost piersi. Jego poziom wzrasta 8-śmio krotnie.
- Przysadka mózgowa, kieruje dystrybucją hormonów produkowanych przez inne gruczoły, wydziela hormon wzrostu, wpływa na prędkość dojrzewania płciowego.
Zmiany w budowie ciała
- wzrost. W wieku dojrzewania dziecko uzyskuje corocznie 7-10 cm, przez kilka lat, jast to tzw. III faza rozwoju.
- Przyrost tk. mięśniowej I tłuszczowej, aż do momentu gdy dziecko nie osiągnie wyglądu dorosłego człowieka tzw IV faza rozwoju,
- Kształt. Najszybciej rosną dłonie i stopy, potem ręce i nogi, a najwolniej tułów. Głowa i twarz – zmiana kszałtu i wielkości szczęk ( stałe uzębienie ). Uwydatnienie czoła, twarz bardziej kanciesta i koścista
- Mięśnie. Przyrost masy mięśniowej 40% masy ciała u chłopców, 24% całkowitej masy ciała u dziewcząt.
- Tk. tłuszczowa. U 13- sto, 17- sto latków w przypadku dziewcząt 21,8 – 24 % wagi ciała, u chłopców 16,1 – 14 %.
- Wzrost wielkości płuc I serca. U chłopców obserwuje się spowolnienie jego pracy ze względu na powiększenie wytrzymałości.
Rozwój dojrzałości płciowej
Dziewczęta
I Etap – przed rozpoczęciem dorastania.
II Etap – powiększenie piersi I pojawienie się owłosienia łonowego.
III Etap – szczytowy moment przyrostu ciała
IV Etap – dalszy rozwój piersi I owłosienia. Pierwsza miesiączka.
Chłopcy
I – przed rozpoczęciem dorastania
II – faza genitalna I pojawienie się owłosienia łonowego
III – zarost na twarzy I obniżenie głosu
Wczesne stadia rozwoju płciowego u chłopców pojawiają sią niewiele później niż u dziewczynek, natomiast szybkość następowania jest ok.2-ch lat dłuższa. Trudność w ustaleniu konkretnego wieku rozpoczynającego okres dojrzewania polega na tym iż każdy człowiek posiada wewnętrzny model „ właściwego wieku „. Osoby tzw później dojrzewające nierzadko mają obniżoną samoocenę, ponieważ ich rozwój płciowy odbywa się poza ramami wyznaczonymi przez ich pragnienia i oczekiwania. Średni wiek w którym powinny wystąpić te przemiany określa się między 12 – 14 r.ż. Jeśli wydarza się to prędzej jest postrzegane za „ przedwczesne „, później za „zbyt późne“. Młodzież żyjąca w określonym środowisku wyrabia u siebie tzw. „ model wewnętrzny“. Niezadowolenie nastolatka, który rozwojem odbiega od swoich rówieśników, którego pragnienia I oczekiwania są w rozdźwięku z rzeczywistymwzorcem dojrzewania jest tym większe im bardziej jego wewnętrzny model różni się od rzeczywistego.
Przypadki ciąży w okresie dorastania.
Z badań przeprowadzonych u młodzieży amerykańskiej, wynika iż % mastolatków deklarująca aktywność seksualną stale rośnie I jest to ponad połowa ich. Na nasilenie występowania tego zjawiska ma wpływ:
- Zróżnicowanie etniczne ( 79% czarni, 48,4% biali ).
- Ubogie środowisko ( słaby nadzór dorosłych ).
- Rodziny patologiczne
- Brak zainteresowania szkołą
- Nieuświadomienie, brak wiedzy nastolatków o fizjologii I płodności
- Pierwszy stosunek zazwyczaj bez środków antykoncepcyjnych.
W obliczu takich faktów coraz liczniejsze są przypadki zajść w ciążę. W USA 111 a w Holandii 14 przypadków na 1000. Tylko 50% z tych ciąż będzie donoszona. Badania wykazują, że urodzenie dziecka w okresie dorastania w konsekwencji wiąże się:
- posiadanie większej liczby dzieci w krótkich odstępach czasu.
- skrócony okres edukacji matki
- gorsza koriera zawodowa
- niższe dochody
Natomiast przedwczesne zajście w ciąże obserwuje się:
- u dziewcząt dobrze się uczących
- mających dobre kontakty z rodzicami
- znających środki antykoncepcyjne
- u dziewcząt lubianych I akceptowanych przez środowisko.
Zdrowie.
Jeffrey Arnett badająca zachowanie młodych ludzi, stwierdza iż jest ono nacechowane pogonią za sensacją I brakiem wyobraźni, co prowadzi do wysokiego współczynnika ulegania nieszczęśliwym wypadkom I uszkodzeniom ciała.
- ryzykowna jazda samochodem
- duża liczba partnerów seksualnych
- spożywanie alkoholu
- używanie narkotyków
ma pomóc w osiągnięciu akceptacji I zdobyciu szacunku rówieśników, wypracowaniu autonomii I odłączeniu się od rodziców, czy innych autorytetów. Są to próby radzenia sobie z lękiem I strachem przed niepowodzeniem.
Zachowania tego rodzaju częściej zauważa się u młodzieży słabo uczącej się, która wcześniej nie znalazła akceptacji rówieśników a rodzice przejawiają nimi słabe zainteresowanie.
Bulimia i anoreksja
To zaburzenia łaknienia coraz częściej spotykane wśród nastolatek I młodych kobiet w krajach dobrze rozwiniętych.
Bulimią określa się przesadną dbałość o sylwetkę połączoną z nadmiernym objadaniem się, po którym następuje wypróżnienie przez wywołanie wymiotów, użycie środków przeczyszczających lub intensywne ćwiczenia fizyczne. Bulimicynie zawsze są nadzwyczaj szczupli, natomiast charakterystyczna jest obsesja na punkcie swojej wagi. Jeśli oczyszczenie odbywa się poprzez wymuszenie wymiotów konsekwencją jest rozległa próchnica zębów. Bulimia prowadzi do podrażnienia żołądka, obniżenia temperatury ciała, zaburzenia gospodarki chemicznej organizmu i wypadania włosów. Nie zaobserwowano bulimii w krajach ubogich borykających się z problemem żywności. Natomiast w rozwiniętych szacuje się, że występuje u 1 – 2,8% nastoletnich dziewcząt.
Anoreksja – rzadziej spotykana, ale groźniejsza choroba, która w konsekwencji przesadnego odchudzania prowadzi stopniowo do zaburzeń snu, zatrzymania cyklu miesiączkowego, utraty wrażliwości na ból, utraty owłosienia głowy, obniżenia ciśnienia krwi i problemów sercowo – naczyniowych. Anorektyczka jest w stanie zagłodzić się na śmierć. Podwyższone ryzyko występowania tej choroby obserwuje się u baletnic, gimnastyczek i modelek.
Przyczyny tych zaburzeń są do końca nieznane. Mogą je wywoływać dysfunkcje mózgu, problemy psychoanalityczne, czy chęć dorównania wymogom ideału.
Rozwój poznawczy
W/g. Piaget`a w okresie dorastania następuje zmiana w sposobie myślenia i postrzegania świata. Następuje jakby przejście do następnego etapu, który on nazywa stadium operacji formalnych. Co na to wskazuje:
- Rozszerzenie zdolności rozumowania na przedmioty I sytuacje, których nie widziało. Rozważanie sytuacji potencjalnie możliwych.
- Poszukiwanie rozwiązań problemu w sposób systematyczny i metodyczny
- Logika dedukcyjna oparta na związku „ jeśli … to“. „ Jeśli wszyscy ludzie są równi, to ty i ja jesteśmy równi“
- Rozwój rozumowania moralnego ( sprawiedliwości I uczciwości ).
W badaniach tego złożonego tematu na jakiej podstawie dziecko określa co jest dobre a co złe, właściwe lub naganne obok Piaget`a bardziej dogłębne badania przeprowadził Lawrenc Kohlerg:
3 poziomy moralnego rozumowania w/g Kohlberg`a
Poziom I: Moralność przedkonwencjonalna
Etap 1: Nastawienie na karę I posłuszeństwo.
Etap 2: Iindywidualizm, cel instrumentalny I wymiana.
Jest to odniesienie do autorytetów zewnętrznych. Złe jest to, za co wymierzana jest kara, a to, co przynosi miły skutek, jest dobre.
Poziom II: Moralność konwencjonalna.
Etap 3: Wzajemne oczekiwania interpersonalne, związki I zgodniść międzyludzka.
Etap 4: System społeczny I sumienie (prawo I porządek).
Opiera się na regułach i normach wyznaczonych przez grupę, rodzinę, Kościół lub społeczeństwo. Wśród nastolatków I dorosłych jest to najczęściej spotykana forma moralności.
Poziom III: Moralność zasadnicza lub postkonwencjonalna.
Etap 5: Kontakty I użyteczność społeczna a prawa jednostki.
Etap 6: Uniwersalne zasady etyczne.
Opiera się na wypracowanych przez siebie zasadach. Na tym poziomie rozumuje tylko 15% dorosłych
Poziomy i etapy pojawiają się w określonym porządku i tak wśród uczniów szkół podstawowych dominuje rozumowanie przedkonwencjonalne (etap 1 i 2), wczesny okres dorastania (2), w połowie okresu dorastania – rozumowanie konwencjonalne (etap 3 i 4), rozumowanie postkonwencjonalne (etap 5 i 6) jest stosunkowo rzadkie nawet u dorosłych.
Inną uczoną badającą orientacje moralne była Corol Gilligan, rozpatrując je pod kątem pojęć: sprawiedliwości i dbałości. Postawiła ona hipotezę, że dziewczęta częściej działają w orientacji dbałości i więzi, chłopcy natomiast w orientacji sprawidliwości i uczciwości.
Generalnie nie wiadomo jakie czynniki wpływają na poziom moralny człowieka. „ Można rozumować w kategoriach zasad, ale wcale się do nich nie stosować“ (Kohlberg 1975). Ważnymi czynnikami poza poziomem rozumowania, mającymi wpływ na zachowanie w sytuacjach trudnych moralnie mają:
- uznanie jakiegoś działania w danej sytuacji za moralnie słuszne, ale postrzeganie go nie jako koniecznego.
- Wysokość kosztów jakie skłonna jest ponieść osoba do pomocy.
- Strata czasu.
- Wysiłek.
- Nacisk ze strony grupy (zwłaszcza wczesny okres dorastania).
- Motywy samozachowawcze.
Nauka szkolna w okresie dorastania.
Wyniki badań potwierdzają, iż głównym czynnikiem pozwalającym przewidzieć, jakie dziecko będzie osiągać wyniki w szkole jest wysokie IQ. Dodatkowo w dopingowaniu dziecka do nauki pomaga rodzina autorytatywna. Dziecko takie chętniej uczęszcza do szkoły i jego edukacja trwa dłużej. Natomiast szybciej kończą swoją edukację, a nawet z niej rezygnują ci którym słabo idzie nauka i pochodzą z ubogich rodzin.
1
beata2702