Przedmiot badan logopedii.doc

Przedmiot, zakres zainteresowań i miejsce logopedii wśród innych nauk

****************************************************************

Miejsce logopedii wśród innych nauk.

Logopedia wykazuje interdyscyplinarny charakter, ponieważ integruje wyniki badań wszystkich dyscyplin zajmujących się problematyką mowy. Analizuje zagadnienie komunikacji językowej i jej zaburzeń z różnych perspektyw, a w konsekwencji wkracza w obszar zainteresowań innych nauk. Dlatego jest dziedziną z pogranicza różnych dyscyplin naukowych i tak należy rozumieć jej miejsce wśród innych nauk.

Jaki jest zakres zainteresowań i przedmiot badań logopedii?

Zakres zainteresowań logopedii

Przedmiotem zainteresowań logopedii są:

·         prawidłowo przebiegający proces nabywania kompetencji i rozwoju sprawności językowej oraz komunikacyjnej

·         profilaktyka, czyli metody zapobiegania powstawaniu nieprawidłowych zachowań językowych,

·         pochodzenie (etiopatogeneza) i przyczyny (etiologia) powstających odstępstw od normy w rozwoju mowy,

·         mechanizm ich powstawania (patomechanizm),

·         ich związek z innymi zaburzeniami rozwojowymi,

·         ich wpływ na psychikę i funkcjonowanie społeczne,

·         korekta wad wymowy,

·         reedukacja zaburzeń mowy w przypadku utraty nabytych już zdolności porozumiewania się,

·         terapia zakłóceń i zaburzeń rozwoju mowy oraz zaburzeń mowy,

·         oddziaływanie na psychikę pacjenta w celu umożliwienia mu prawidłowego funkcjonowania społecznego,

·         zapobieganie wtórnym skutkom zaburzeń mowy

Zakres badań logopedii:

Przedmiotem badań logopedii są:

·         zaburzenia w nabywaniu kompetencji językowej i komunikacyjnej

·         zaburzenia rozwoju mowy i języka,

·         zaburzenia mowy.

Trzy koncepcje określające zakres i przedmiot badań logopedii.

1. koncepcja medyczna – ogranicza zakres przedmiotu badań logopedii do zaburzeń, profilaktyki i korekcji mowy.
2. koncepcja pedagogiczna – rozszerza ten obszar o problemy kształtowania mowy u dzieci z upośledzonym słuchem oraz o zagadnienia dotyczące porozumiewania się głuchoniewidomych,
3. koncepcja holistyczna – traktuje logopedię jako samodzielną naukę, zajmującą się wszystkimi aspektami mowy: embriologicznym, patologicznym, społecznym i artystycznym oraz integrującej wyniki badań dyscyplin zajmujących się mową.

Obowiązujące definicje logopedii:

1.      logopedia to nauka o kształtowaniu prawidłowej mowy, usuwaniu wad mowy i nauczaniu mowy w przypadku jej braku lub utraty; interesująca się oddziaływaniem na psychikę pacjenta w celu wytworzenia w nim właściwego stosunku do jego wady, przezwyciężenia trudności w kontaktach interpersonalnych, a także w celu zapobiegania ujemnym wpływom wad mowy na kształtowanie się osobowości;STYCZEK

2.      logopedia to nauka, która tłumaczy odstępstwa od normy w rozwoju mowy, czyli zajmuje się etiologią i patogenezą zaburzeń mowy, ich rozpoznawaniem, zapobieganiem, a także usuwaniem; która interesuje się wychowaniem pod względem mowy, czuwaniem nad jej rozwojem i doskonaleniem oraz ewentualną poprawą, gdy odchyla się ona od normy.DEMELOWA

Jakie specjalności wyróżnia się w logopedii?

W logopedii wyróżnia się następujące specjalności:

1. Logopedia teoretyczna powinna rozwijać refleksję w kierunku diagnostyki, prognostyki i anagnostyki.
2. Logopedia stosowana ma budować kompetencje (językową i komunikacyjna), usprawniać realizację aktów komunikacyjnych,
3. Logopedia ogólna zajmuje się profilaktyką, stymulowaniem procesu nabywania kompetencji i sprawności warunkujących prawidłowy przebieg komunikacji językowej.
4. Logopedia specjalna zajmuje się usuwaniem wszelkich zakłóceń i zaburzeń komunikacji językowej oraz minimalizowaniem psychicznych skutków tych zaburzeń.

W logopedii ogólnej wyróżnia się następujące specjalności:

1. logopedię wychowawczą – zajmującą się zapobieganiem patologii mowy i głosu
2. logopedię artystyczną – interesuje się ekspresją słowną: potoczną publicystyczną i artystyczną

W logopedii specjalnej wyróżnia się następujące specjalności:

1. logopedię korekcyjną, zajmującą się usuwaniem zaburzeń mowy i głosu oraz trudnościami w nauce czytania i pisania, nauczaniem mowy dzieci z upośledzeniem umysłowym lub uszkodzeniami ośrodkowego układu nerwowego.
2. surdologopedię, zajmującą się kształtowaniem i rozwojem mowy osób wykazujących zaburzenia słuchu.

Jakie są zadania logopedii oraz realizujących je nauczycieli i logopedów?

Zadaniem logopedii teoretycznej jest:

·         wskazywanie możliwości wykorzystania w praktyce wyników badań

·         wypracowanie metod i narzędzi służących diagnozowaniu wszelkich zaburzeń mowy,

·         opracowanie programów oddziaływań profilaktycznych i doskonalących mowę,

·         programów postępowania terapeutycznego,

Zadaniem logopedii Stosowanej jest:

·         rozwijanie kompetencji językowej i komunikacyjnej,

·         sprawności realizacyjnych w tym zakresie oraz zapobieganie nieprawidłowościom

·         likwidacja zakłóceń i zaburzeń komunikacji językowej oraz przeciwdziałanie ich psychicznym i społecznym skutkom.

Zadaniem logopedii ogólnej jest kształtowanie prawidłowej mowy i doskonalenie wymowy już ukształtowanej;

Zadaniem logopedii specjalnej jest:

·         usuwanie wad mowy,

·         nauczanie mowy w przypadku jej braku lub utraty,

·         usuwanie zaburzeń głosu,

·         usuwanie trudności w nauce czytania i pisania.

Zadania logopedii ogólnej powinny być realizowane przez nauczycieli szkół i przedszkoli masowych w ramach profilaktyki logopedycznej.

Zadania logopedii specjalnej mogą realizować wyłącznie odpowiednio przygotowani specjaliści (logopedzi, lekarze).

Naczelnym zadaniem logopedy jest likwidacja wszelkich zakłóceń i zaburzeń komunikacji językowej i pomoc w przezwyciężaniu problemów osobom mającym trudności z mówieniem, rozumieniem, pisaniem i czytaniem.

Jaki jest związek logopedii z innymi dziedzinami wiedzy?

Logopedia interesuje się komunikacja językowa w całości, integruje wyniki badań wielu dyscyplin, które zajmują się tylko niektórymi aspektami tych zjawisk..

Z nauk pedagogicznych logopedia czerpie wiedzę na temat sposobów postępowania i pracy z dzieckiem.

Spośród nauk medycznych:

·         foniatria, dostarcza wiedzy o fizjologii i patologii mowy, głosu i słuchu;

·         audiologia, diagnozowanie i leczenie zaburzeń słuchu;

·         ortodoncja, wady wymowy, spowodowane nieprawidłowym zgryzem bądź uzębieniem;

·         neurologia i fizjologia, zrozumienie mechanizmów kierujących procesem nadawania i odbioru mowy, wyjaśniają też patogenezę zaburzeń mowy.

Językoznawstwo dostarcza logopedii wiedzy na temat budowy języka.

Psychologia, a zwłaszcza:

·         psychologia rozwojowa dostarcza wiedzy na temat rozwoju psychomotorycznego dziecka, etapów kształtowania i rozwoju mowy,

·         Psychologia kliniczna ułatwia zrozumienie psychologicznych skutków zaburzeń mowy, wyjaśnia także związek zaburzeń mowy z innymi zaburzeniami rozwoju.

Psycholingwistyka i socjolingwistyka rozwojowa wyjaśniają mechanizm opanowywania przez dziecko umiejętności językowych oraz przebieg procesu kształtowania i rozwoju mowy. Psychologia mowy oraz cybernetyka, neurobiologia i neuropsychologia zajmują się procesami zachodzącymi w mózgu i systemie nerwowym, tłumaczą mózgową organizację języka oraz zaburzenia tego procesu.

Akustyka oraz fonetyka akustyczna badają strukturę fal głosowych oraz ich przebieg od nadawcy do odbiorcy.

Tekstem zajmuje się:

— filologia, która jest teorią dotyczącą ustalania i wyjaśniania tekstów;

— stylistyka, badająca strukturę językową tekstu;

— paleografia, zajmująca się formami pisma, ich rozmieszczeniem w czasie i przestrzeni, historią oraz ewolucją pisma;

— grafologia, analizująca indywidualne cechy pisma, wiążąca je z właściwościami psychicznymi osób piszących.

Kultura żywego słowa zajmuje się ekspresją słowną: potoczną, publicystyczną i artystyczną.

Lingwistyczne, biomedyczne i psychologiczne ujęcie mowy

***************************************************************************

Czym jest i co warunkuje porozumienie?

Porozumienie jest wynikiem wymiany informacji między nadawcą a odbiorcą i jest możliwe tylko wtedy, gdy nadawca i odbiorca znają ten sam język, gdy wykazują wolę porozumienia i mają odpowiednie warunki psychofizyczne, umożliwiające im prawidłowy przebieg tego procesu.

Schemat sposobów porozumiewania się:

Porozumiewanie się językowe stanowi określony typ zachowania, którym jest każdy akt użycia języka.

Można je podzielić na:

— zachowania dokonujące się w tzw. mowie wewnętrznej (cerebracja) – ich wynikiem jest pozbawiony postaci dźwiękowej tekst pomyślany.

— zachowania dokonujące się w mowie zewnętrznej (komunikacja) – tekst zorganizowany w postać dźwiękową, umożliwiający porozumiewanie się w grupie społecznej.

Mówienie, pisanie i sygnalizowanie stanowią substancjalizację (nośnik) myśli, czyli sposób przekazywania jej odbiorcy.

Dyskurs jest rodzajem interakcji społecznej dokonującej się przy udziale języka. Kształt interakcji językowej określają:

·         psychofizyczne możliwości nadawcy i odbiorcy oraz rodzaj i stopień ich uczestnictwa w życiu społecznym,

·         sytuacja, w jakiej językowa interakcja zachodzi,

·         intencja, jaką nadawca chce realizować i realizuje.

Co oznacza termin mowa i jakie są składniki mowy?

Mowa stanowi zespół czynności, jakie przy udziale języka wykonuje człowiek, poznając rzeczywistość i przekazując jej interpretację innym uczestnikom życia społecznego.

Mowa jest bytem złożonym z kompetencji językowej, kompetencji komunikacyjnej oraz procesu realizacji tych kompetencji. Pojęcie to należy utożsamiać z komunikacją językową.

...