A G R E S J A szkolna.doc

A G R E S J A   w szkole

Agresja to specyficzny rodzaj napastliwego, wrogiego zachowania wobec innych osób. Termin ten bywa stosowany zastępczo z terminem „przemoc”.

Większość psychologów przez agresję rozumie każde zamierzone działanie – w formie otwartej czy symbolicznej – mające na celu wyrządzenie komuś lub czemuś szkody, straty, bólu fizycznego lub cierpienia moralnego. Jest ona umyślnym działaniem na szkodę jednostki, którego nie da się społecznie usprawiedliwić. Prowadzi do krzywdzenia tych osób, na które jest ukierunkowana.

Agresja bezpośrednia w sensie ogólnym wyraża się często w formie złożonych zachowań napastliwych i przybiera wtedy postać bójek, zastraszania kogoś, niesprawiedliwego traktowania. Agresja pośrednia to napastliwe zachowania w rodzaju dokuczania, przeszkadzania, niszczenia i uszkadzania rzeczy stanowiących własność osoby, przeciw której skierowana jest agresja.

Światowe badania wskazują na to, że ok. 10% dzieci i młodzieży charakteryzuje się powtarzającymi się zachowaniami agresywnymi, w tym ok. 9% stanowią chłopcy. Według tychże badań rozmiar zjawiska wzrasta.

Najczęstszym aktem przemocy w szkole jest bójka lub pobicie dla okazania wyższości. Manifestując agresywne zachowania, dzieci szukają jak najskuteczniejszych sposobów grożenia czy też ranienia rówieśników, stosując jednak w zależności od płci odmienne metody. Chłopcy posługują się najczęściej agresją fizyczną (bicie, popychanie, szarpanie, szturchanie, kopanie...). Natomiast dziewczynki odwołują się częściej do różnych form krzywdzenia werbalnego (oszczerstwa, czyli rozpowszechnianie nieprawdziwych, krzywdzących informacji, izolowanie od grupy przyjaciół, obrażanie...).

Przyczyny agresji

Prawdopodobnie siła, częstość występowania agresji, rodzaj manifestowanych zachowań - zależą, tak jak kształtowanie osobowości człowieka, od zadatków wrodzonych, a także aktywności własnej, wpływów środowiska i od wychowania.

Agresja jako czynnik wrodzony

W teorii mówi się o agresji jako instynkcie, jako zadatku wrodzonym. Wg tej koncepcji człowiek rodzi się z gotowym instynktem nazywanym „instynktem walki”: jest on niezbędny do życia, tak jak instynkt głodu. Wiąże się z nim uczucie gniewu, które pobudza do zachowań umożliwiających zaspokojenie potrzeb człowieka. Mówi się też o tym, że pewne reakcje agresywne są społecznie uzasadnione i nawet w pewnych sytuacjach wskazane, np. takie działania, dzięki którym uczucia wrogie, agresywne mogą  wyrażać się w zwalczaniu trudności, w działaniu twórczym czy też w poświęceniu dla powszechnego dobra. Zakłada się, że instynkt ten różnicuje ludzi pod względem nasilenia ich agresji. Badania naukowe nie potwierdziły jednak koncepcji o istnieniu instynktu agresji, który jako jedyny pobudzałby organizm do działania agresywnego.

Bardziej prawdopodobne wydaje się więc powstawanie agresji w wyniku frustracji.

Agresja jajko następstwo frustracji

Frustracja powstaje, gdy jednostce dążącej do jakiegoś celu przeszkodzi się w tym. Wielokrotne powtórzenie się podobnej sytuacji lub długo utrzymujący się brak realizacji jakiejś potrzeby powodujący frustrację może wywołać agresję. Może ją spowodować więc każda nieprzyjemna lub przykra sytuacja, taka jak gniew, ból, zbyt wysoka temperatura, dokuczliwy, długo utrzymujący się hałas, a także dokuczliwa choroba itp.

Dziecko należy do różnych grup społecznych, w których pełni wyznaczone role. Odgrywanie tych ról stwarza mu pewne trudności. Jeżeli dziecko nie potrafi ich pokonać, jeśli nie umie zachowywać się zgodnie z oczekiwaniami grupy, spotyka je kara. Nie rozumiejąc wymagań społecznych i swoich niewłaściwych zachowań, nie może pojąć sensu kary. Takie doświadczenia i negatywne doznania emocjonalne towarzyszące niepowodzeniu w pokonywaniu trudności prowadzą do zakłócenia procesów psychicznych. Zaczyna ono reagować stanem frustracji ze wszystkimi jej negatywnymi objawami, które dezorganizują i hamują działanie, a czasami uniemożliwiają rozwój postaw społecznie pozytywnych. Mogą w efekcie doprowadzić do gniewu, a ten do zachowań agresywnych. W ten sposób rezultatem frustracji zawsze będzie agresja. Dlatego można być pewnym istnienia frustracji u człowieka, który ujawnia zachowania agresywne.

Agresja w celu zwrócenia uwagi społeczeństwa

         Coraz to nowe badania wskazują na to, że jedynym sposobem zredukowania przemocy jest eliminowanie niesprawiedliwości powodujących frustrację jednostki, które często prowadzą do wybuchów gwałtownej agresji. Poczucie niespełnienia w jednej dziedzinie, popycha dziecko do poszukiwania sposobów zaistnienia, jako jednostki społecznej w innej dziedzinie – zwrócenie na siebie uwagi społeczeństwa. Często sposoby te przyjmują formę aktów agresywnych wobec osób, które wcale nie mają związku z frustracją tego dziecka, a są akurat w zasięgu ręki lub w jakiś sposób zwróciły jego uwagę. Stąd biorą się nieuzasadnione, naszym zdaniem, zaczepki albo błahe powody, które w innym przypadku nie wywołałyby agresji, a tu stają się przyczyną ostrej reakcji czy przemocy.