REHABILITACJA MAŁEGO DZIECKA BLOK I ĆW. 3
GRAŻYNA WALCZAK
DIAGNOZA FUNKCJONALNA, CZYLI KTO, KIEDY I NA PODSTAWIE CZEGO MOŻE STWIERDZIĆ, ŻE DZIECKO ŹLE WIDZI
1. Na co rodzice powinni zwrócić uwagę obserwując zachowanie dzieci?
Sygnałem trudności wzrokowych mogą być np.: kłopoty z precyzyjnym wykonaniem czynności typowych dla danego okresu rozwoju bądź brak umiejętności wykonania tych czynności. Inne sygnały świadczące o zaburzeniach wzrokowych w późniejszych miesiącach życia dziecka to: brak reakcji na własne odbicie w lustrze, dziecko nie bawi się własnym rączkami, nie przemieszcza się w kierunku atrakcyjnej zabawki, Ne zwraca uwagi na drobne przedmioty napotkane na drodze, nie ogląda i „nie bada” przedmiotów.
Ważna jest również obserwacja następujących zachowań:
Sposób trzymania głowy przez dziecko(przechylanie głowy może oznaczać uszkodzenie części pola widzenia)
Reakcji dziecka na światło( Dziecko może nie widzieć jeżeli nie mruży oczu na słonecznym spacerze)
Odległości i strony z jakiej dziecko obserwuje jakiś przedmiot( sięganie po przedmioty tylko z prawej strony może świadczyć o problemach z odcinkami pola widzenia)
2. Wizyta u okulisty
Ważne aby rodzice nie bali zadawać się pytań. Lekarz nie zawsze będzie mógł udzielić odpowiedzi na wszystkie pytania podczas jednej wizyty. Im więcej rodzice wiedza o zaburzeniach układu wzorkowego tym łatwiej będzie im zrozumieć problemy dziecka.
Widzenie prawidłowe i odbiegające od normy przy różnych wadach i schorzeniach oczu
3. Czynniki wpływające na funkcjonowanie wzrokowe
Osoba odbierająca choć w minimalnym stopniu bodźce wzrokowe jest osoba słabowidzacą, osoba która nie odbiera bodźców wzrokowych jest osoba niewidomą.
Na to czy widzimy wpływ maja różne czynniki.
Czynniki zewnętrzne to: oświetlenie, przestrzeń, czas, kontrast i barwa.
OŚWIETLENIE- najkorzystniejsze jest światło naturalne, jeżeli korzystamy ze światła sztucznego to dobrze aby było to kilka świateł punktowych, najlepiej z możliwością regulacji kierunku światła.
BARWA- bogactwo kolorów możemy różnicować głównie dzięki siatkówce. Achromatopsja to całkowita ślepota na barwy; zaburzenia w zakresie widzenia niektórych barw to di chromatopsja. W pierwszym okresie życia dziecko najlepiej widzi barwy czarno-białe oraz kształty prostych figur geometrycznych. Po pewnym czasie, gdy zauważymy że dziecko reaguje na czarno-białe elementy na ich miejsce wprowadzamy elementy barwne.
KONTRAST- kontrast może bardzo poprawić funkcjonowanie osób słabo widzących dlatego powinnyśmy go stosować bardzo świadomie, wprowadzając elementy kontrastowe w całym mieszkaniu lub danych punktach np. drzwiach powinnyśmy również pamiętać o pozostałych domownikach.
PRZESTRZEŃ- to kolejny czynnik mający duży wpływ na to, co i jak widzimy. Zmiana przestrzeni jest możliwa przez zmianę dystansu od oglądanych obiektów, odległość możemy zmienić przez przybliżenie przedmiotu do oka, dużym ułatwieniem mogą tutaj być statywy czy podstawki
CZAS- należy pozwolić dziecku oglądać zabawkę czy przedmiot tak długo jak tego chce.
4.Warunki sprzyjające ćwiczeniu wzroku
Każde dziecko bez względu na predyspozycje (możliwości) psychofizyczne potrzebują przede wszystkim poczucia bezpieczeństwa. Pozytywny kontakt z dzieckiem jest podstawą do rozwijania aktywności dziecka. Rodzice i opiekunowie dziecka powinni tak stwarzać warunki otoczenia by choć minimalnie wzbudzać aktywność dziecka.
V. Wczesna stymulacja umiejętności widzenia od 0 do 3. Roku życia
I. Od urodzenia do 6. Miesiąca życia
Do 4. miesiąca życia dominują czynności pielęgnacyjne, rodzice powinni zapewnić dziecku dużo bliskiego kontaktu. Słabo widzące niemowlęta powinny mieć nad łóżeczkiem wiszące kontrastowe, barwne zabawki, zachęcające do patrzenia. Innym sposobem zachęcenia dziecka do patrzenia jest zawieszenie w polu widzenia kolorowych baloników. Zabawki musza być bezpieczne. Kolorowa zabawka będzie bardziej atrakcyjna jeżeli będzie wydawała miły dźwięk. Ważne jest aby zabawka miała zróżnicowaną fakturę. Kolejnym ważnym aspektem jest odpowiednie oświetlenie zabawki.
II. Dziecko w wieku 7-12miesięcy
W 7. miesiącu prawidłowo widzące dziecko obraca zabawkę w rękach, szuka wzrokowego kontaktu z osoba dorosłą, śledzi wzrokiem upadający przedmiot. Dziecko słabo widzące bez pomocy może mieć trudności w opanowaniu tych umiejętności. Rodzice słabo widzącego dziecko powinni często zmieniać obiekty znajdujące się w polu widzenia dziecka, każda pokazywana rzecz powinna być nazywana. Wspomagane powinno też być koordynacja oko-ręka, przez zabawki wydające dźwięki np. piłki z dzwoneczkami, misie z pozytywką. Zadaniem rodziców jest stwarzanie nowych sytuacji w życiu codziennym umożliwiających doskonalenie umiejętności dziecka. Ważną okazja do stymulowania rozwoju funkcji wzrokowych są spacery. W wieku około 10miesięcy dziecko powinno opanować chwyt pęsetkowy a około 11.miesiaca chwyt szczypcowy. Opiekunowie powinni kontrastować małe elementy większych całości( najlepiej użyć do tego kontrastowego tła).
III. Dziecko ma już rok
Dziecko uczy się chodzić, opiekunowie musza zwrócić uwagę na zapewnienie dziecku bezpieczeństwa. Opanowanie umiejętności chodzenia może pochłonąć dziecko bez reszty. Zachęcamy dziecko do chodzenia pokazując mu atrakcyjna zabawkę, kolejna dobrą okazją ćwiczenia funkcji wzrokowych jest wspólne oglądanie obrazków. Koordynację wzrokowo-ruchową bardzo dobrze rozwijają zabawki manipulacyjne(korale do nawlekania, drewniane klocki różnej wielkości).
4.Dziecko ma 2lata
Teraz czynnością ćwiczącą koordynacje wzrokowo-ruchową jest teraz ryzowanie. Podczas tej czynności musimy zapewnić dziecku prawidłowe oświetlenie. Jednak najbardziej absorbujące będą teraz dla dziecka i rodziców czynności samoobsługowe( od picia z kubka, zdjęcia czapki do załatwiania się na nocnik). Zadaniem dorosłych jest zapewnienie bezpiecznych warunków dziecku do samodzielnej aktywności a nie wyręczanie dziecka. Maluch uczy sie głównie przez obserwację, dlatego musimy zapewnić dziecku dobre oświetlenie, wkładanie nakrycia głowy łatwiej ćwiczyć początkowo z użyciem kapelusza. Sytuacjami korzystnymi do stymulacji wzroku dziecka nadal są zabawy manipulacyjne i konstrukcyjne.
V. Dziecko ma 3lata
O d 3. roku życia dziecko wykorzystuje opanowane już umiejętności do poznania otoczenia. Teraz oprócz oglądania obrazków możemy ćwiczyć z dzieckiem spostrzeganie przez układanie pociętych obrazków z 3-4 elementów. Koordynację wzorokowo-ruchową możemy rozwijać przez rysowanie, malowanie czy też lepienie z plasteliny oraz czynności samoobsługowe.
Paczuczek