7.rtf

Rozdział 3

Skutki dezorientacji

tam tworzą się dwa różne obrazy. Właściwy „ekran" znajduje się w mózgu. Ludzie odnoszą wrażenie, że miejsce, z którego spoglądają na świat, znajduje się gdzieś w głębi głowy, z tyłu oczu.

Oko umysłu

Orientacja oznacza, świadomość tego, gdzie dana osoba znajduje się w stosunku do otoczenia. W kategoriach percepcji znaczy to, że człowiek poprawnie odczytuje zdarzenia i warunki kształtujące zewnętrzną rzeczywis­tość i potrafi dobrze się do nich przystosować. Gdy widzisz, słyszysz i odczuwasz otaczający cię świat tak, że znajdujesz w nim sens, jesteś zorientowany. Zada­niem nawigatora w samolocie lub na statku jest określanie położenia swojego środka lokomocji (orien­towanie go) w przestrzeni.

Ludzie orientują się w otoczeniu za pomocą pary oczu. Mózg porównuje dwa obrazy odbierane oczami (każde oko dostarcza jednego obrazu), rejestruje różnice pomiędzy nimi i w ten sposób buduje w umyśle trójwymiarowy obraz odzwierciedlający odległości otaczających nas rzeczy. Uszy spełniają podobną funkcję i określają kierunek, z którego dochodzą dźwięki. Technika ta nosi nazwę triangulacji. W procesie percepcji i w nawigacji obowiązuje taka sama zasada.

Obraz określonego punktu spostrzeganego za pomocą zmysłu wzroku nie powstaje na soczewce oka, ponieważ

34

Istnieje także w wewnętrznej percepcji umysłowej punkt, z którego człowiek widzi obrazy mentalne i myśli. Kiedy zamykasz oczy i widzisz wyobrażony w twoim umyśle obraz, punkt percepcji znajduje się tam, skąd spoglądasz, bądź jest tym, z czego patrzysz. Nie jest on tożsamy z punktem percepcji wzrokowej, ale funkcjonuje na tej samej zasadzie co wzrok: coś patrzy na coś. Takie epicentrum percepcji nazwałem „okiem umysłu". Zmiana jego położenia wprowadza dezorientację w sferze percepcji zmysłowej. Szcze­gółowe wyjaśnienie znajduje się w rozdziale 23 i 24. Teraz zatrzymajmy się na tym, czym jest dezorientacja i jak człowiek ją odczuwa.

Dezorientacja to zjawisko występujące powszechnie. Wszyscy, z nielicznymi wyjątkami, od czasu do czasu jej ulegają. Dezorientacja jest naturalnym stanem umysłu. Pojawia się w sytuacji przeciążenia bodźcami lub myślami. Występuje także wtedy, gdy mózg otrzymuje sprzeczne informacje z różnych zmysłów i próbuje je dopasować do siebie.

35