W7 - Teoria produkcji (podaży)

– koszty a produkcja

PLAN:

1.   Przedsiębiorstwo i jego funkcje

2.   Przychód, koszty, zysk - wprowadzenie

3.   Decyzje produkcyjne przedsiębiorstwa

4.   Krzywe kosztów krańcowych i utargu krańcowego a optymalny poziom produkcji – rozwinięcie teorii podaży

5.   Decyzje produkcyjne przedsiębiorstwa uwzględniające wartości krańcowe utargu i kosztów - podsumowanie

1.  
Przedsiębiorstwo i jego funkcje

PRZEDSIĘBIORSTWO – wyodrębniona pod względem ekonomicznym jednostka prowadząca działalność produkcyjną, handlową lub usługową.

PROCES PRODUKCJI – proces transformacji czynników wytwórczych na produkty gotowe, przy czym uzyskane efekty produkcji mogą być albo dobrem konsumpcyjnym, albo stać się czynnikiem wytwórczym w następnym procesie produkcji

Do najważniejszych funkcji przedsiębiorcy należy:

1)     inicjowanie i uruchamianie działalności gospodarczej oraz różnego typu innowacji techniczno-organizacyjnych;

2)     podejmowanie kluczowych decyzji związanych z funkcjonowaniem przedsiębiorstwa;

3)     podejmowanie ryzyka związanego z prowadzeniem działalności gospodarczej oraz wprowadzaniem innowacji.

Pod względem własności wyróżniamy przedsiębiorstwa:

1)     prywatne

2)     spółdzielcze

3)     państwowe

4)     komunalne

5)     przedsiębiorstwa będące własnością pracowników (spółki pracownicze)

FIRMA JEDNOOSOBOWA – występuje najczęściej w sektorze MSP. Łatwa do założenia, dla dowolnych pomysłów. Wady: mała wiarygodność kredytowa, niski kapitał ograniczający możliwości wzrostu firmy, posiada wszystkie zalety i wady właściciela, właściciel otrzymuje cały zysk, ale i ponosi sam całe ryzyko, w świetle prawa działalność firmy wygasa wraz ze śmiercią przedsiębiorcy.

SPÓŁKA CYWILNA – unormowana przepisami kodeksu cywilnego, nie posiada osobowości prawnej, więc przedmiotem praw i obowiązków są wspólnicy odpowiadający solidarnie za jej zobowiązania. Pozwala na rozłożenie ryzyka i podzielenie się pracą. Łatwa do założenia, kapitał łączony. Po przekroczeniu odpowiedniego progu przychodów netto (400 tys. euro)  w dwóch kolejnych latach, spółka cywilna zostaje wpisana do rejestru i staje się spółką jawną. Ustawodawca chciał w ten sposób lepiej zabezpieczyć interes osób trzecich oraz zapewnić zwiększenie nadzoru prawnego nad spółką, która powiększa swoje rozmiary.

SPÓŁKA JAWNA – nie ma osobowości prawnej, ale posiada zdolność do czynności prawnych, jest więc samodzielnym podmiotem prawa. Powstaje w wyniku zawarcia umowy i wpisania do rejestru handlowego. Za zobowiązania spółki każdy wspólnik odpowiada solidarnie całym swoim majątkiem osobistym wraz z pozostałymi wspólnikami spółką. Wygodniejsza od spółki cywilnej, celem jej jest prowadzenie we wspólnym imieniu przedsiębiorstwa zarobkowego o większym rozmiarze. W przeciwieństwie do spółki cywilnej występuje tu wyodrębniony majątek (wkłady wspólników i majątek nabyty na rzecz spółki w trakcie jej istnienia). Prostota założenia, możliwość prowadzenia uproszczonej rachunkowości. Odpowiednia dla niewielkich organizacji, zarządzanych przez małą liczbę wspólników (np. powiązanych więzami osobistymi), którzy oddzielnie nie dysponują dużym kapitałem. Lepsza wiarygodność kredytowa, większy kapitał finansowy i intelektualny.

SPÓŁKA PARTNERSKA – tworzona przez wspólników w celu wykonywania wolnego zawodu. Partnerami w spółce mogą być  wyłącznie osoby fizyczne wykonujące takie zawody, jak: adwokat, aptekarz, lekarz, architekt, notariusz, księgowy, biegły rewident, itp.. Nie może być prowadzona jednoosobowo, ani też w wypadku gdy tylko jeden ze wspólników wykonuje wolny zawód związany z przedmiotem działania spółki. Brak odpowiedzialności osobistej partnera za zobowiązania spółki, o ile powstały one w związku z wykonywaniem wolnego zawodu przez innych partnerów w spółce (w umowie, zawieranej aktem notarialnym,  może wystąpić klauzula odpowiedzialności solidarnej).

SPÓŁKA KOMANDYTOWA – odmiana spółki jawnej. Podstawą działalności akt notarialny i wpis do rejestru handlowego. Na zewnątrz reprezentują spółkę tylko komplementariusze (odpowiadający całym majątkiem), oni też pełnia funkcje zarządzające. Komandytariusze (udziałowcy podzielonego na akcje kapitału zakładowego, odpowiadają jedynie do wysokości wniesionych wkładów) mogą reprezentować spółkę tylko jako pełnomocnicy. Występuje podział odpowiedzialności i uprawnień, łatwość pozyskiwania kapitalu.

SPÓŁKA KOMANDYTOWO-AKCYJNA – celem  spółki jest prowadzenie przedsiębiorstwa pod własna firmą. Za zobowiązania spółki wobec wierzycieli przynajmniej jeden wspólnik odpowiada bez ograniczeń (komplementariusz), a co najmniej jeden wspólnik jest akcjonariuszem. Kapitał zakładowy min. 50 tys zł.

SPÓŁKA Z OGRANICZONA ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ – posiada osobowość prawną, działa wg. Przepisów kodeksu handlowego. Kapitał zakładowy w wys. Min. 4 tys. zł. Przydatna zwłaszcza do prowadzenia działalności średnich rozmiarów ze stosunkowo niewielką liczba wspólników. Może być tworzona tylko do celów gospodarczych (akcyjna np. może być tworzona w dowolnym celu). Właścicielem może być pojedyncza osoba. Wyraźne oddzielenie majątku osobistego od majątku spółki. Obowiązek prowadzenia pełnej księgowości. Wspólnicy odpowiadają przed wierzycielami do wysokości wniesionych udziałów (spółka odpowiada swoim majątkiem).  Władze spółki: zgromadzenie wspólników, zarząd, rada nadzorcza i komisja rewizyjna. W MSP rzadko powoływana jest rada nadzorcza, brak też komisji rewizyjnej.

SPÓŁKA AKCYJNA – w przypadku  firm małych występuje niezmiernie rzadko. Własność rozproszona, kapitał założycielski min. 500tys. zł.

Własność - zbiór efektywnie wykorzystywanych (a nie tylko zapisanych w kodeksie lub w konstytucji) uprawnień czy praw własności, jakimi dany właściciel dysponuje w odniesieniu do określonego obiektu własności.

Wyróżnia się dwa zasadnicze rodzaje własności:

1)         własność prywatna - wyłączne uprawnienia własnościowe jednostek, które mogą dobrowolnie być przekazywane

2)         własność publiczna - uprawnienia własnościowe nie są wyłączne i dobrowolnie przekazywane przez jednostki

Odrębnym rodzajem własności, nie dającym się jednoznacznie zakwalifikować ani do własności prywatnej, ani do własności publicznej, jest własność spółdzielcza.

Własność jest zjawiskiem stopniowalnym.  Własność może występować w różnych formach instytucjonalno-prawnych (z punktu widzenia odpowiedzialności majątkowej):

              1) spółki z nieograniczoną odpowiedzialnością (spółki cywilne)

              2) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (spółki z o.o.)

              3) spółki komandytowe - (odpowiedzialność mieszana)

Podstawowa teza wynikająca z badań teoretyków praw własności głosi, że system społeczno-gospodarczy oparty na własności prywatnej i zapewniający swobodny transfer praw własności prowadzi do relatywnie (w porównaniu z innymi systemami) najlepszej alokacji zasobów gospodarczych.

Dla każdego przedsiębiorstwa istotna jest odpowiedz na dwa PYTANIA:

1)    Jak przy danym poziomie produkcji, kształtują się koszty wytwarzania?

2)    Ile wyniosą przychody (utarg) ze sprzedaży tej produkcji?

2.    Przychód, koszty, zysk - wprowadzenie

Teoria podaży – decyzje przedsiębiorstwa dotyczące wielkości produkcji i podaży zależą zarówno od kosztów produkcji, jak i przychodów ze sprzedaży.

Wprowadzenie do teorii podaży:

Przychód (utarg) przedsiębiorstwa – ilość pieniędzy uzyskana ze sprzedaży dóbr i usług w jakimś okresie, na ogół jednego roku.

Koszty przedsiębiorstwa – wydatki poniesione na wytworzenie dóbr i usług w jakimś okresie.

ZYSKI – stanowią nadwyżkę przychodów nad kosztami.

ZYSK = przychody – koszty

Koszty wytwarzania przy każdym poziomie produkcji zależą od:

1)     zastosowanej technologii – określającej wielkość nakładów inwestycyjnych na tzw. czynniki produkcji niezbędne do wytworzenia danej produkcji;

2)     cen poszczególnych czynników – określają sumę wydatków na inwestycje.

Przychody uzyskane ze sprzedaży zależą od: kształtowania się krzywej popytu na wyroby danego przedsiębiorstwa.

Przepływ gotówki – jest to ilość pieniędzy netto faktycznie uzyskana w danym okresie.

Kapitał fizyczny – maszyny, wyposażenie i budynki wykorzystywane w produkcji.

Amortyzacja – utrata wartości dobra kapitałowego w ciągu roku będąca rezultatem wykorzystania tego dobra w procesie produkcji.

Zapasy – dobra przechowywane przez przedsiębiorstwo na potrzeby przyszłej sprzedaży.

Kredyty – pożyczki środków finansowych w celu realizacji inwestycji, produkcji dóbr, kosztów prowadzenia działalności. Od wszystkich pożyczanych sum przedsiębiorstwo musi płacić odsetki, które to z kolei mogą być wliczone do kosztów bieżących przedsiębiorstwa.

Bilans – zestawienie wszystkich posiadanych przez firmę aktywów – to, co firma posiada; oraz wszystkich jej zobowiązań (pasywów) – to, co firma jest winna innym.

Zyski nie podzielone – stanowią tę część zysków po opodatkowaniu, która zostaje zainwestowana w przedsiębiorstwie, a nie przeznaczona na wypłatę dywidend dla akcjonariuszy.

Koszt alternatywny – suma dochodów utraconych (potencjalnych) w wyniku niewykorzystania posiadanych zasobów (pracy i kapitału) w najlepszym z istniejących, alternatywnych zastosowań.  (inaczej: koszt utraconych możliwości).

Zysk EKONOMICZNY (nadzwyczajny) – zysk przekraczający dochód, który właściciel przedsiębiorstwa mógłby otrzymać w postaci odsetek, wypożyczając swój kapitał według rynkowej stopy procentowej.

Koszt księgowy a koszt alternatywny – dwie istotne różnice:

Koszt księgowy – zawiera większość pozycji wchodzących do kosztów ekonomicznych, ale na ogół pomijają koszt wynagrodzenia czasu pracy właściciela przedsiębiorstwa (jeżeli tam etatowo pracuje) oraz koszt kapitału finansowego zaangażowanego w przedsiębiorstwie.

Koszt ekonomiczny – koszty alternatywne wykorzystania zasobów.