Złamanie to przerwanie ciągłości nie zmienionej patologicznie kości, powstające w wyniku działania dużych sił (masy i przyspieszenia).
Podział złamań ze względu na charakter:
n Bez przemieszczenia,
n Przez staw,
n Z przemieszczeniem
Mechanizm powstawania złamań: a,b – uraz bezpośredni, c – uraz pośredni przy działaniu dźwigni jednoramiennej, d – uraz pośredni przy działaniu dźwigni dwuramiennej, e – złamanie z mechanizmu skrętnego, f – złamanie z przeprostu, g – złamanie z odwiedzenia, h – uraz działający wzdłuż osi kości, i – złamanie z oderwania
Niektóre typy złamań kości i przemieszczeń odłamów:
W złamaniach podokostnowych i zaklinowanych często nie dochodzi do przemieszczenia odłamów. W innych złamaniach odłamy przemieszczają się i ustawiają do boku, pod kątem, ze skróceniem kości lub z wydłużeniem kości.
Powikłania złamań
n Pierwotne: uszkodzenie mięśni, nerwów lub naczyń.
n Wtórne, wczesne: zakażenie otwartych ran lub złamań.
n Wtórne, późne: zrost opóźniony, staw rzekomy (brak zrostu), zrost w wadliwym ustawieniu odłamów, martwica kości, odleżyny, zaniki mięśniowe i przykurcze stawów, przykurcz z niedokrwienia Volkmanna oraz choroba Sudecka – plamisty zanik kości.
Złamanie bez przemieszczenia:
n Dobre rokowanie – brak przemieszczenia odłamów kostnych.
n Leczenia zachowawcze – opatrunek gipsowy.
n Konsekwencje unieruchomienia – atrofia mięśniowa, osłabienie siły mięśni, zmniejszenie ruchomości stawów.
n W czasie unieruchomienia – ćwiczenia izometryczne, ćwiczenia synergistyczne głównych mięśni.
n Rehabilitacja po zdjęciu gipsu ma na celu:
• Zwiększenie ruchomości stawów,
• Wzmocnienie siły mięśniowej i jednocześnie rozciągnięcie mięśni,
• Poprawę propriorecepcji i koordynacji ruchowej.
v Fizykoterapia:
• ciepłolecznictwo (działanie przeciwbólowe, rozluźniające),
• Zimnolecznictwo (hamowanie motoneuronów gamma w rogach przednich rdzenie kręgowego, które są odpowiedzialne za tonus mięśniowy),
• Elektroterapia (elektrostymulacja osłabionych mięśni).
Złamanie przez staw
n Złamaniu ulegają końce stawowe:
§ Szpara złamania przebiega tylko częściowo w obrębie torebki stawowej,
§ Szpara złamania znajduje się w całości w torebce.
v Często dochodzi do przemieszczenia odłamów, np. obniżenie jednego z kłykci kości piszczelowej – niezborność stawu.
v Blizna na powierzchni chrząstki stawowej zaburza geometrię stawu – zjawisko inkongurencji powierzchni stawowych.
Złamanie z przemieszczeniem
n Leczenie chirurgiczne – konieczność nastawienia odłamów i zespolenia (repozycja krwawa):
• Zespolenie wewnętrzne – druty, blachy, gwoździe,
• Zespolenie zewnętrzne – aparat Ilizarowa.
v Obciążanie kończyny:
• Po zastosowaniu implantów wewnętrznych – 10-14 dni po zabiegu,
• Po zastosowaniu implantów zewnętrznych – 48 godzin po zabiegu.
Głównym problemem przy złamaniach są urazy tkanek miękkich:
Ø Opóźnienia zrostu kostnego lub stawy rzekome,
Ø Uszkodzenie korzeni nerwowych, naczyń krwionośnych,
Ø Zaburzenia wegetatywne (zespół Sudecka)
Uszkodzenia mięśni i ścięgien:
n Przyczyny:
Ø Uraz zewnętrzny,
Ø Gwałtowny, przedłużony skurcz w czasie jednoczesnego kurczu przeciwstawnie działających grup mięśniowych,
Ø Niedokrwienie i obrzęk.
• Rodzaje uszkodzeń:
Ø Stłuczenie mięśnia przez uraz bezpośredni – wylew krwi do mięśnia.
Efekt: powstanie tkanki bliznowatej, ograniczenie kurczliwości i wydolności mięśnia.
Ø Zmiażdżenie i rozerwanie brzuśców mięśniowych oraz ścięgien przez uraz bezpośredni, np. przerwanie ścięgna piętowego lub ścięgna m. dwugłowego ramienia.
Ø Oderwanie ścięgna z miejsca przyczepu do kości.
Ø Niedokrwienie mięśnia – powoduje zwyrodnienie mięśnia, którego postacią jest powysiłkowa martwica mięśnia.
Np. martwica przedniej części goleni (zespół mięśnia piszczelowego przedniego).
§ Objawy: ostry obrzęk, bolesność, uczucie porażenia mięśni przedniego przedziału goleni.
n Uszkodzenia mięśni dzielą się na trzy stopnie:
Ø Uszkodzenia lekkie – naciągnięcie,
Ø Uszkodzenia umiarkowane – naderwanie,
Ø Uszkodzenia ciężkie – rozerwanie.
Ø Celem leczenia jest przede wszystkim przywrócenie funkcji uszkodzonego mięśnia.
Usprawnianie po uszkodzeniach mięśni:
n Naciągnięcie mięśnia to uszkodzenie małej ilości włókien mięśnia lub ścięgna.
n Leczenia:
• 2-3 dni po urazie - unieruchomienie kończyny w opatrunku uciskowym.
• Okłady z lodu co dwie godziny,
• Po około tygodniu – ćwiczenia izometryczne, ćwiczenia kontrlateralne (ćwiczenia z maksymalnym oporem symetrycznej kończyny zdrowej), ćwiczenia ipsilateralne (z maksymalnym oporem dla stawów chorej kończyny wolnych od unieruchomienia).
• Pełne unieruchomienie kończyny powinno trwać od 7-10 dni.
• Po 10 dniach - kończyna jest w łusce gipsowej.
• Ćwiczenia czynne w odciążeniu stawów chorej kończyny, czynne wolne.
• Po około trzech tygodniach – ćwiczenia czynne z oporem i pełne obciążanie kończyny.
n Naderwanie mięśnia – uszkodzenie większej liczby włókien mięśniowych.
n Usprawnianie przebiega podobnie jak przy naciągnięciu, ale faza unieruchomienia trwa 6 tygodni.
n Bardzo ważne są tu ćwiczenia izometryczne, synergistyczne (kontrlateralne i ipsilateralne).
n Rozerwanie mięśnia – konieczność zeszycia rozerwanego mięśnia.
n Usprawnianie jak po naderwaniu mięśnia.
Uszkodzenia stawów
n Stłuczenie stawu – ograniczone uszkodzenie spowodowane urazem bezpośrednim.
• Objawy – ograniczona bolesność, wylew krwi.
v Skręcenie – lekkiego stopnia naderwanie więzadeł i torebek stawowych bez przerwania ich ciągłości.
• Objawy – krwiak, wysięk stawowy.
• Skręcenia dzielą się na trzy stopnie:
Ø Skręcenia lekkie – uszkodzenie niewielkiej liczby włókien, więzadeł i torebki stawowej,
Ø Skręcenie średnie – uszkodzenie znacznej liczby włókien więzadłowych,
Ø Skręcenie ciężkie – całkowite przerwanie więzadeł.
n Zwichnięcie stawu – całkowite przemieszczenie względem siebie powierzchni stawowych.
n Częściowe przemieszczenie powierzchni stawowych – nadwichnięcie.
n Wiąże się z uszkodzeniem więzadeł i torebek stawowych.
n Możliwość uszkodzenia nerwów i naczyń krwionośnych.
n Leczenie – nastawienie, a niekiedy operacyjne zszycie uszkodzonych więzadeł i torebki.
n Złamania stawowe i śródstawowe.
n Usprawnianie po skręceniach lekkich:
ü 2-3 dni po urazie – oziębianie chorego miejsca, unieruchomienie w opatrunku uciskowym,
ü Po trzech dniach – naprzemienne ciepłe i zimne kąpiele chorego stawu,
ü Do 7 dni po urazie – ćwiczenia izometryczne, synergistyczne (kontrlateralne i ipsilateralne),
ü Po 2 tygodniach od skręcenia – ćwiczenia czynne i delikatnie oporowe (do granicy bólu)
ü Pełne obciążanie i trening siłowy – po 3-4 tygodniach,
ü Ćwiczenia równoważne i propriocepcji uszkodzonego stawu (przywrócenie prawidłowej stabilności stawu).
n Usprawnianie po skręceniach średnich:
ü Unieruchomienie w opatrunku gipsowym - 2-6 tygodni,
ü W czasie opatrunku gipsowego – ćwiczenia izometryczne, synergistyczne (kontrlateralne i ipsilateralne) wykonywane 4-5 razy dziennie,
ü Dalsze ćwiczenia jak w uszkodzeniach lekkich.
n Usprawnianie po skręceniach ciężkich:
ü Konieczność operacyjnego zeszycia więzadeł i torebki stawowej,
ü Unieruchomienie w opatrunku gipsowym – 4-6 tygodni,
ü Usprawnianie jak w uszkodzeniach średnich.
n Usprawnianie po zwichnięciach stawów:
• Przez pierwsze kilka tygodni od nastawienia stawu – unieruchomienie w opatrunku gipsowym,
• Usprawnianie po zdjęciu gipsu przebiega jak po skręceniach stawów.
Uszkodzenie kaletek maziowych
n Znaczenie kaletek maziowych – zmniejszenie tarcia i ochrona delikatnych struktur od nacisku.
n Zawierają maź stawową – ułatwienie poślizgu powierzchni stawowych względem siebie.
n Przyczyny zapalenia kaletek maziowych:
§ Pourazowe (głównie kaletki powierzchowne): zapalenia ostre (występuje zaraz po urazie lub po nadmiernym wysiłku) oraz zapalenie przewlekłe (z powodu sumowania się podrażnień czy nadmiernego przeciążenia).
§ Pochodzenia bakteryjnego (głównie kaletki głębokie): zapalenie ostre ropiejące (drążące rany) oraz zapalenie przewlekłe (kiła, gruźlica).
n Leczenie:
§ Unieruchomienie kończyny w opatrunku gipsowym,
§ Okłady przeciwzapalne,
§ Antybiotykoterapia w zakażeniu bakteryjnym.
§ Leki przeciwzapalne w każdym przypadku.
Uszkodzenia nerwów obwodowych:
n Rodzaje uszkodzenia:
• Stłuczenie,
• Uciśnięcie,
• Rozciągnięcie nerwu,
• Przerwanie,
• Przecięcie.
v Najczęściej dochodzi do uszkodzeń nerwów przebiegających w bezpośrednim sąsiedztwie kości przez przemieszczające się końce złamanej kości.
n Najczęściej obrażeniom ulegają:
• Nerw promieniowy (złamanie trzonu kości ramiennej), nerw strzałkowy (złamanie głowy strzałki), nerw kulszowy (tylne zwichnięcie stawu biodrowego), splot ramienny (zwichnięcie stawu ramiennego)
n Włókno osiowe nerwu wzrasta od 1-1,5 mm na dobę, przy czym regeneracja rozpoczyna się po około 40 dniach od uszkodzenia.
n Podstawowym zadaniem usprawniania jest zapobieganie degeneracji i zanikowi mięśniowemu.
n Codziennie powinno się wykonywać zabieg elektrostymulacji.
n Dwa razy dziennie – ćwiczenia bierne porażonej kończyny i czynne z oporem nie porażonych grup mięśniowych.
n W czasie wolnym od ćwiczeń – unieruchomienie kończyny w stabilizatorze, aby zapobiec zniekształceniom stawów.
n Utrzymywać kończynę w cieple.
n Po regeneracji nerwu – ćwiczenia mające na celu zwiększenie masy, siły i wytrzymałości mięśni.
Zespół bolesnego barku
n Specyficzna budowa stawu ramiennego, niezwykle rozległy zakres ruchomości oraz stałe przeciążanie - szczególnie zaznaczone w sporcie i niektórych zawodach, są przyczyną występowania zapaleń, przeciążeń i konfliktów, w które zaangażowane są:
n...
piter.sz84