Głowacki Ryszard - Wszystka trawa zielona.pdf - Głowacki Ryszard - science-fiction

R YSZARD G ŁOWACKI,

L ILIANNA W ITKOWSKA- W AWER

Wszystka trawa zielona

Blade zamglone słońce z uporem usiłowało przebić się przez zwały porannej mgły,

zmieszanej z dymami okolicznych fabryk i hut. Gdzieś w oddali zazgrzytał tramwaj na

zakręcie wybitych szyn, zapiszczały hamulce rozpędzonego auta i znowu cisza zaległa pośród

pamiętających jeszcze dziewiętnasty wiek ceglanych familoków, pomiędzy szykownymi

niegdyś przedwojennymi kamienicami i peerelowskimi blokami z wielkiej płyty – wszystkimi

pokrytymi grubą warstwą sadzy i zwykłego brudu.

Od czasu do czasu z głębi ziemi wydrążonej na podobieństwo szwajcarskiego sera

przez górników eksploatujących węgiel i rudy cynku dochodził ni to jęk ni stęknięcie jakiegoś

olbrzyma, usiłującego wydostać się z potrzasku między skałami, i wtedy leciuteńko drżały

ściany domów, liczne spękania zarysowywałły się jeszcze bardziej siejąc drobnymi

okruchami tynku i cegły.

Pełzająca plama słonecznego blasku dotarta do okna i ponure do tej chwili mieszkanie

nagle stało się przytulnym wesołym miejscem. Szczególnie dawały się cieszyć egzotyczne

rośliny w domowym ogródku, bo światło ma dla nich życie. Śpiąca w dziecinnym łóżeczku

dziewczynka otwarła oczy i cichutko zapytała:

– Mamusiu, czy mogę iść do ciebie?

Anna czekała na ten moment. W każdy świąteczny dzień, kiedy nie musiała iść do

pracy, a córki odprowadzić do przedszkola, spędzały poranki na rozmowach, pieszczotach i

przekomarzaniach, czytaniu bajek o kurce–złotopiórce, co to samolotem fruwała, o

lokomotywie ciągnącej z mozołem, a nade wszystko o ulubionym Byczku Fernando. Nic to,

że dziecko znało jego dzieje już na pamięć, matka również nie potrzebowała książki, dlatego

też zaraz zaczęła: „Otóż moi kochani, dawno temu, w Hiszpanii, był sobie młody byczek…”

– Nie „był sobie”, tylko „żył sobie” – sprostowała mądrala.

– Dlaczego każesz mi opowiadać, skoro sama znasz lepiej?

– Bo jest tak fajnie pilnować, żebyś się nie pomyliła – w tym momencie mała

pogładziła jej włosy takim samym ruchem, jak zwykł był czynić Krzysztof, zanim wyjechał

na tę swoją ostatnią wyprawę w Himalaje – gdzie pozostał na zawsze. Mieli się pobrać, już

nawet wyznaczony był termin ślubu, gdy któryś z członków ekspedycji zachorował i

zaproponowano jemu. Mając na uwadze wszystkie problemy związane ze zmianą stanu

cywilnego gotów był nie skorzystać z nęcącej propozycji Klubu, lecz ona, znając jego

umiłowanie gór, wręcz namówiła go do tego wyjazdu. To przez nią nigdy nie ujrzał ich

dziecka i leży gdzieś tam, zamarznięty, w szczelinie lodowca.

– O czym myślisz, mamusiu?

– Nieważne… Co to ja mówiłam?

– Może lepiej wstańmy i chodźmy do wesołego miasteczka. Obiecałaś mi lody.

Po śniadaniu pojechały tramwajem do Chorzowa, gdzie Monika wyszalała się jak

nigdy na karuzeli, potem obydwie jeździły elektrycznym wózkiem, zderzając się co chwilę z

innymi, poszły na lody i zjadły po dwie porcje. Widząc rozradowane oczy córki Anna

pomyślała, że właśnie tak objawia się szczęście.

Aby odetchnąć po męczących hałasach lunaparku, postanowiły obejrzeć wystawę

kwiatów, gdzie dziewczynka zaczęła przyglądać się z bliska kolorowym różom rozmaitych

odmian.

– Mamusiu, one mają robaki! Takie małe, zielone i tak dużo.

Anna zbliżyła się do najbliższego krzewu – rzeczywiście, całe łodygi pokryte były

ogromną ilością mszyc. Częściowo zaatakowane były i kwiaty. Nie mogła zrozumieć,

dlaczego służby odpowiedzialne za zieleń w parku nic nie robią, aby je zlikwidować. Przecież

zginie cała dotychczas tak wspaniała kolekcja róż.

– U babci w ogródku też są takie robaki na kwiatach. Na marchewce i kapuście, i

wszędzie. Babcia mówi, że one nie boją się żadnej trucizny.

Anna skojarzyła te fakty z przeczytanym kiedyś artykułem, mówiącym o rejonach

skażonych przemysłowo, gdzie giną wrażliwe gatunki owadów – motyle, pasikoniki, a

masowo rozwijają się mszyce, dobrze znoszące zaśmiecone chemikaliami środowisko.

Zniechęcona widokiem obumierających róż postanowiła wracać jak najszybciej do domu.

Przesuwające się w oknach tramwaju złowieszcze obrazy uschniętych drzew, poczerniałych

ogródków, również nie napawały optymizmem. Tutaj ludzie już się do tego przyzwyczaili, ale

nie uodpornili. Bardzo wysoka jest na Śląsku umieralność na choroby układu oddechowego i

nowotwory, zwłaszcza wśród dzieci. Sama jako biolog, była szczególnie uczulona na te

zjawiska, gdyż znała mechanizmy ich działania i potrafiła przewidzieć skutki. I to ją

przerażało jako matkę.

Z wielką czułością spojrzała na swoją pociechę, wzorem wszystkich dzieci siedzącą z

nosem przylepionym do szyby, aby nic nie uronić z ciekawości świata. Chciałaby za wszelką

cenę uchronić ją przed tym wszystkim, cóż jednak może zrobić? Zmienić miejsce

zamieszkania nie jest tak łatwo, nie stać jej również na drogie wczasy czy kolonie w innych,

w miarę czystych rejonach kraju. Częste nieżyty oskrzeli u córeczki były jednak

niepokojącymi sygnałami.

Kiedy po południu pełne wrażeń wróciły do domu, Anna spojrzała na wielkie zdjęcie

Krzysztofa w pełnym ekwipunku wspinaczkowym na tle jego ukochanej Alpamayo i chyba

po raz pierwszy w życiu pomyślała, że gdyby nie te góry, mógłby być tutaj razem z nimi,

dzielić ich smutki i radości, doradzić coś, pomóc…

W poniedziałek rozpoczął się kolejny korowód dni beznadziejnie podobnych do

siebie; znienawidzony terkot budzika o szóstej, codziennie ten sam rytuał porannych

czynności, odprowadzanie Moniki do przedszkola, jazda zatłoczonym autobusem do

Instytutu. Praca i wychowywanie córki były jedynymi jaśniejszymi punktami w

przytłaczającej monotonią codzienności.

Dzisiaj od rana zaczęła przeglądać wyniki badań składu powietrza podobnego w

Bobrku, jej własnej dzielnicy, a raczej tego, co kiedyś zasługiwało na nazwę powietrza.

Zawartość tlenu w dalszym ciągu wykazywała tendencje spadkową i była już poniżej

osiemnastu procent, dwutlenek siarki trzymał się na stałym poziomie, także amoniak,

siarkowodór i tlenki azotu. Ale, co to ma znaczyć – pokazał się nigdy jeszcze nie notowany tu

formaldehyd, a także trzykrotnie podskoczyła ilość ozonu!

Czekała na nią również seria badań nad zastosowaniem Florigenu, którego recepturę

starannie opracowywała przez ostatnie pięć lat. Był to środek przyśpieszający syntezę

chlorofilu, a tym samym powodujący przyśpieszenie asymilacji dwutlenku węgla i produkcji

tlenu, co nabierało szczególnego znaczenia w katastrofalnej sytuacji ekologicznej Śląska.

Ostatnie wyniki badań były coraz mniej zgodne z oczekiwaniami zespołu. Może

gdzieś w obliczeniach tkwił błąd, bo zamiast otrzymywać, jak na początku badań, zwiększoną

ilość chlorofilu, jego zawartość w jednostce objętości masy roślinnej zaczęła spadać. Zaraz po

wejściu do laboratorium Anna zauważyła, że w całej hodowli, mimo optymalnego

oświetlenia, wystąpiły objawy chlorozy. Czyżby została porażona jakąś chorobą? To

niemożliwe! Zostały zastosowane przecież wszystkie możliwe środki ostrożności,

zapobiegające bakteryjnemu czy też wirusowemu zakażeniu…

Przyjrzała się bliżej doświadczalnej plantacji – to nie rozpad chlorofilu był przyczyną

tego niepokojącego zjawiska, lecz zahamowanie jego syntezy. Starsze liście miały normalne

zabarwienie, natomiast młodsze były żółtozielone lub żółte, prawie półprzeźroczyste.

Pozbawione zdolności fotosyntezy fragmenty roślin zaczną wkrótce obumierać – po

wyczerpaniu się zapasów pokarmowych w starszych częściach.

Było to dla niej kompletnym zaskoczeniem i nie wiedziała, co sądzić o tym dziwnym

zjawisku. Może w składzie Florigenu nastąpiła jakaś samoczynna zmiana? Postanowiła

osobiście zająć się chorymi roślinami, a na dodatek wstrzymać stosowanie testowanego

środka.

Jeśli każdego dnia po wyjściu z Instytutu natychmiast zapominała o sprawach

związanych z pracą, dzisiaj nie potrafiła skorzystać z tego zbawiennego „przełącznika” w

głowie. Zdawało jej się, że za oknami autobusu przez cały czas widzi ginącą hodowlę.

Zamknięcie oczu nic nie pomagało – umierające rośliny egzystowały w jej mózgu! Pierwszy

raz przytrafiła jej się taka historia i dlatego była nieco przestraszona. Dopiero rozkrzyczana

zgraja brzdąców w przedszkolu odegnała od niej męczące myśli i pomogła wrócić w

bezpieczne, znajome koleiny codzienności.

Późnym popołudniem jej umorusane dziecko wbiegło trzymając w ręce jakąś zieleninę

i od progu zawołało:

– To dla ciebie, ale musisz powiedzieć, jak się nazywa.

– Ślicznie dziękuję za tę lucernę. A teraz szybko do łazienki, bo swoim wyglądem

wystraszysz wszystkie myszy i pająki.

Mała przez chwilę pokręciła łodyżkę w palcach, wreszcie położyła ją na biurku i w

podskokach wybiegła z pokoju. Była dumna z matki, że zna nazwy wszystkich roślin.

Tymczasem Anna wzięła przyniesioną lucernę, aby ją włożyć do wody, i dopiero teraz

zauważyła jej nienaturalną barwę pod warstwą ciemnobrunatnego nalotu – klasyczne objawy

chlorozy, podobne do tych zaobserwowanych w Instytucie. A więc to nie Florigen!

Wprawdzie tu, na Śląsku, odbarwienie liści było zjawiskiem częstym, powodowanym przez

duże stężenie w powietrzu dwutlenku siarki rozkładającego chlorofil, lecz objawy te raczej

widoczne były na liściach starszych, dłużej narażonych na toksycznych substancji. Dlaczego

jednak dzieje się tak równocześnie w warunkach laboratoryjnych?

Zaniepokojona wyszła przed dom, gdzie w miejscu udającym trawnik, pośród szarości

spieczonej, pokrytej mazistym nalotem zeschłej trawy, wyłaniała się zieleń walczących o

życie roślinek. Wszystkie miały identyczne odbarwienie! Sprawa zaczynała wyglądać

poważnie. Na dodatek po powrocie do mieszkania z włączonego radioodbiornika jak na

zamówienie rozległy się słowa komunikatu: „Ostatnio w okolicy Katowic stwierdzono

niespotykaną dotychczas ilość mszyc atakujących uprawy. Stosowane substancje

owadobójcze nie odnoszą skutków, gdyż nowa, nie znana do tej pory odmiana okazuje się

trudna do zwalczenia. Używane w walce biologiczne biedronki niestety, nie mogą być

wprowadzone na te tereny, gdyż są wrażliwe na skażenia przemysłowe i wyginęłyby w

krótkim czasie. Trwają intensywne badania nad środkami mogącymi znaleźć zastosowanie w

walce z mszycami. Podobne doniesienia otrzymaliśmy z Tarnobrzega i Puław. W zawrotnym

tempie niszczone są tam uprawy rolne, gdyż z ekologicznego punktu widzenia są to twory

sztuczne, mało stabilne i nieodporne na szkodliwe czynniki”.

Agata, najlepsza przyjaciółka jeszcze z czasów studenckich, po wielu latach trudnego

leczenia dopiero teraz zaszła w ciążę. Było to chyba najważniejsze wydarzenie w jej życiu.

Dotychczas zazdrościła po cichu Annie jej dziecka, a teraz sama dostąpi szczęścia

macierzyństwa. Wbrew powszechni panującym przesądom miała już przygotowaną prawie

całą wyprawkę, urządzony pokój dziecinny i kupiony wózek. Pozostały jeszcze cztery długie

miesiące oczekiwania…

Kiedyś spacerując w lipcowe popołudnie po sklepach, aby uzupełnić ewentualne braki

w dobytku mającego się pojawić maleństwa, postanowiła odwiedzić Annę. Idąc starała się

unikać głównych ulic, na których były spore trudności z oddychaniem, gdyż oprócz

normalnej dawki dymu, pyłu i smrodu dochodził ołowiany obłok ze spalin samochodowych.

Chociaż na ostatnim roku studiów wyszła za mąż i nigdy nie rozpoczęła kariery zawodowej,

mimo to zainteresowanie biologią pozostało i zawsze wypytywała się o wyniki jej pracy.

Razem z nią przeżyła śmierć Krzysztofa, będąc wtajemniczona w ich sekrety i plany życiowe.

W pewnym momencie zauważyła dziwne zamieszanie – ludzie w zdenerwowaniu

wymieniali jakieś informacje, po czym rozbiegali się w popłochu, sprzedawcy pośpiesznie

zamykali sklepy, matki porywały dzieci na ręce i uciekały do bram. Pobliskie skrzyżowanie

zablokował tramwaj porzucony przez motorniczego, a setki samochodów trąbiły bez przerwy,

starając się przepchać obok zawalidrogi. Przypominało to mrowisko, do którego ktoś „dla

kawału” wrzucił niedopałek papierosa.

– Co się stało? – zapytała jakiegoś przechodnia.

– Podobno nastąpiła awaria elektrowni atomowej w Czechosłowacji. Grozi nam nowy

Czarnobyl.

W pierwszym odruchu paniki Agata chwyciła się za brzuch. O Boże – pomyślała –

dlaczego teraz? Co będzie z moim dzieckiem? Znała już skutki wybuchu sprzed kilku lat na

Ukrainie. Ponieważ była zaledwie kilkadziesiąt metrów od domu swej przyjaciółki ze

studiów, nie szukała miejsca w zatłoczonych bramach. Wbiegła zdyszana po schodach i

nerwowo nacisnęła dzwonek.

– Aniu, szybko! Co my zrobimy? Gdzie Monika? Wiesz już… Co to będzie? Moje

maleństwo…

– Uspokój się, to jeszcze nic pewnego, wiadomości nie zostały potwierdzone, musimy

jeszcze poczekać. Radio jest włączone, ale nie było żadnego specjalnego komunikatu.

Wieczorem policyjne samochody krążyły po ulicach, uspokajając mieszkańców, że nie

zanotowano wzrostu radioaktywności, a powodem paniki były ćwiczenia wojskowe u naszych

południowych sąsiadów. Parę niezbyt zręcznie zredagowanych ulotek przedostało się na teren

Polski, ktoś nie doczytał lub nie potrafił przetłumaczyć do końca – i stąd niepotrzebna trwoga.

Mimo iż wyjaśnienia dotarły również do Agaty, w nocy chwyciły ją silne bóle. Nad

ranem poroniła w szpitalu, jak tysiące innych kobiet w tej okolicy od wielu lat.

Anna zrobiła ostatni ekstrakt i spojrzała na zegarek. Za chwilę musi wyjść z Instytutu i

pojechać do Łazisk po córkę. Na wakacje zawoziła Monikę do swojej matki, która tam miała

nieduży drewniany domek z ogródkiem i kawałek sadu. Później, za rok, kiedy dziecko będzie

już chodzić do szkoły, nastaną nowe obowiązki i problemy. Oby tylko nadal tak często nie

chorowała!

Mimo wszystko pobyt u babci umożliwiał córeczce choć przez parę dni pooddychanie

w miarę czystym powietrzem, podziwianie pielęgnowanych z wielką pieczołowitością

cherlawych kwiatów i drzewek. Tutaj, w dużym mieście, szarość murów, ulic, nieba i

wiecznie zeschniętej trawy przyprawić mogło dziecko o zanik zdolności rozróżniania barw.

Teraz już cieszyła się na myśl, że ten trzpiot wróci do domu i spod jasnej grzywki będzie

swoimi wielkimi brązowymi oczami patrzył na nią. Oczami Krzysztofa, bo przecież ten nigdy

nie roztrzaskał się o skały gdzieś w dalekim Nepalu, lecz żyje w spojrzeniu małej istotki…

Kiedy w kilka dni później odbierała małą z przedszkola, wychowawczyni zwróciła jej

uwagę na dziwne zachowanie córki – zwykle wesołe, rezolutne dziecko dzisiaj nie chciało

brać udziału w żadnych zabawach, nie odpowiadało na pytania, prawie nic nie zjadło, a cały

dzień przesiedziało cichutko zaszyte w kącie z ulubionym pluszowym misiem w ramionach.

W domu skarżyła się na bóle w klatce piersiowej i brzuszku. Nazajutrz Anna wzięła dzień

urlopu i pozostało tylko przekonać Monikę, aby bez oporów zechciała z nią pójść do lekarza.

W takich okolicznościach, jak zwykle przed wizytą, musiała wymyślić jakieś kłamstewko, bo

dziecko na widok białego kitla i stetoskopu dostawało ataków histerii. Dziewczynka

krzyczała, krztusiła się z płaczu, wyrywała matce nie mogącej zrozumieć, skąd u niej taka

reakcja. Ponoć dzieci wyczuwają dorosłych i orientują się dzięki jakimś niezbadanym

sygnałom co do złych lub dobrych zamiarów niektórych ludzi lub skutków spotkania z nimi.

Jakieś dwa lata temu przyszedł posłaniec z telegramem zawiadamiającym o śmierci ojca

Anny i ukochanego dziadka jej córki. Jeszcze przed poznaniem tragicznej treści rozbawione

dotychczas dziecko nagle zbladło, przerażone schowało się za matkę i zaczęło popłakiwać,

chociaż doręczyciel uśmiechał się do niej i starał się pogłaskać ją po głowie. Podobnie

zareagowała podczas pierwszej wizyty u lekarza, gdy zaczęły się jej problemy z oskrzelami.

Z tych powodów przy każdych kolejnych odwiedzinach w przychodni trzeba było

stosować najprzeróżniejsze fortele, aby zaciągnąć Monikę do badania. Ponieważ były

częstymi bywalczyniami gabinetu lekarskiego i Anna wiedziała, że za miesiąc czy też tydzień

będzie musiała wrócić tutaj z dzieckiem, przed każdą wizytą musiała udawać, że poprzednio

zostawiła tam jakiś drobiazg – a to parasolkę, a to rękawiczki czy szalik. Po którymś

kolejnym razie po wyjściu z gabinetu Monika nagle zaczęła ciągnąć matkę w kierunku drzwi.

– Mamusiu, idź zobacz, co dzisiaj zapomniałaś u pana doktora, bo ja już nie chcę tu

iść z tobą.

Teraz wymyśliła nowy powód do kolejnej wizyty.

– Skarbie, mamusia musi iść do pana doktora, bo bardzo mamusię boli głowa. Dzisiaj

pan doktor będzie badał mnie, a ty sobie posiedzisz. Będziesz się tylko przyglądała. Może

kiedyś, jak urośniesz duża, też zostaniesz panią doktor.

– Nie, nie będę panią doktor.

– A kim byś chciała być?

Dziewczynka pomyślała przez chwilkę i powiedziała bardzo poważnym głosem:

– Aniołkiem…

W poczekalni zaczęły się kłopoty, bo na widok matek oczekujących z dziećmi Monika

oświadczyła:

– Mamusiu, idź sama do pana doktora, ja tu poczekam, pobawię się. Przecież już

jestem duża i nie będę się bała tu zostać bez ciebie.

– Moniś, skoro już jesteś duża, to musisz pójść ze mną, żeby przypilnować abym

znowu nie zapomniała parasolki.

– To zostaw ją tutaj, ja ją potrzymam.

Annie zaczęło brakować argumentów.

– No to będziesz czuwać, żebym nie zapomniała butów; przecież nie zostawię ci ich

tutaj.

– A po co masz zdejmować buty, skoro boli cię głowa?

– Córuś, ja tak tylko mówię, bo trochę się boję iść sama…

Poskutkowało.

– Mamusiu, w takim razie potrzymaj mnie za rękę, ja cię zaprowadzę.

Gdy przyszła ich kolej, dziewczynka dumnie wprowadziła matkę do gabinetu.

– Panie doktorze, mamę boli głowa. Niech pan ją zbada, ja poczekam.

Lekarz uśmiechnął się, a ponieważ znał sytuację, usadowił Annę na stolcu i przyłożył

jej stetoskop do czoła.

– Ma pani taką kochającą córkę, tak się boi o panią. Jej małe serduszko bije tylko dla

pani, prawda Moniko?

Mała przytaknęła ruchem głowy.

– Może zechce pani posłuchać, jak ono pracuje – nałożył matce słuchawki na uszy i

zachęcił małą, aby się zbliżyła. Podeszła bez oporu i uniosła bluzeczkę.

Głowacki Ryszard - Wszystka trawa zielona.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: