KRYMINOLOGIA.doc

1. Kryminalistyka – opracowuje metody wykrywania przestępstw i ich sprawców oraz dowodzenia ich winy w sądzie

Kryminologia – bada i gromadzi wiedzę na temat przestępstwa jako szczególnej formy zachowania dewiacyjnego, przestępczości jako zjawiska społecznego oraz osoby sprawcy, ofiary a także instytucji tworzonych przez społeczeństwa celem zapobiegania przestępczości.

Nie posiada własnej metodologii bazuje na metodach innych nauk: biologii, antropologii, medycyny, psychologii, socjologii. Jest nauką interdyscyplinarną.

·         Kryminologia a nauki medyczne – koncentracja na osobie sprawcy, na jego cechach biologicznych mających związek z zachowaniami przestępczymi

·         Kryminologia a psychologia – badanie psychicznego podłoża przestępstwa, indywidualnych cech osobowości jak emocjonalność, osobowość, poziom rozwoju umysłowego.

·         Kryminologia a pedagogika – stosowana głównie w resocjalizacji

·         Kryminologia a statystyka – gromadzenie danych na temat przestępczości stanowiących źródło informacji o nasileniu czy dynamice przestępczości.

·         Kryminologia a socjologia – traktuje przestępczość jako zjawisko społeczne, patologię społeczną. Szkodliwe zjawiska społeczne zakłócające prawidłowe funkcjonowanie społeczeństwa, oprócz przestępczości to np. alkoholizm, narkomania czy prostytucja.

Kryminologia interesuje się społecznymi uwarunkowaniami przestępczości znajdującymi się w otoczeniu jednostki:

1.       Struktury I stopnia – rodzina, grupa rówieśnicza, inne grupy pierwotne

2.       Struktury II – sąsiedztwo, społeczność lokalna

3.       Społeczeństwo globalne - państwo

              Nie każda dewiacja jest patologią, choć zazwyczaj patologie są dewiacjami.

Problem społeczny - zjawiska niepożądane, do których eliminacji społeczeństwo dąży takie jak ubóstwo czy dyskryminacja.

Socjologia prawna – bada genezę, mechanizmy działania i postrzeganie norm prawnych przez społeczeństwo

·         Kryminologia a ekonomia – bada związki pomiędzy zjawiskami ekonomicznymi a przestępczością

·         Kryminologia a historia – bada historię przestępczości i historię prawa, co pozwala na wybieranie efektywniejszych rozwiązań dziś

·         Kryminologia a prawo karne – empirycznie zajmuje się przestępstwem, sprawcą, i społeczną reakcją na czyn zabroniony. Prawo karne – ten sam zakres, ale normatywnie i odpowiadając na pytanie jak jest a nie jak być powinno. Miejscem połączenia obu dziedzin jest nauka i polityka kryminalna. Kryminologia nie jest jeszcze niezależną dziedziną wiedzy (powinna być – analiza instytucji prawa karnego i kontroli społecznej) jest pomocnicza do prawa karnego.

Wartościowanie i system ocen kryminologii

1.       Aspekt ontologiczny – wartościowanie charakteru przedmiotu a tym samym badań i ich wyników

2.       Aspekt epistemologiczny – problem relacji między badaczem a przedmiotem badań

3.       Aspekt aksjologiczny – pytanie o naturę standardu, według którego wartościujemy

Zdaniem Maxa Webbera badania powinny być wolne od znamion wartościujących, wartościujących ideałem jest osiągnięcie neutralności w ocenie wyników badań – taka powinna być kryminologia.

Kryminologia klasyczna – Jeremy Bentham, Immanuel Kant, Anzelm Feuerbach

Człowiek – jednostka racjonalna, posiadająca wolną wolę i wybór pomiędzy zachowaniem prawnym a bezprawnym. Indeterministyczna koncepcja człowieka – przestępca to jednostka normalna, świadomie i racjonalnie wybierająca zachowanie nieprawne. Każdy z nas może być przestępcą.

Absolutna koncepcja kary – ma wymiar etyczny i funkcję sprawiedliwościową za wyrządzone zło – kara jako odpłata za czyny.

Koncepcja prawa karnego czynu – podstawa kary to czyn sprawcy, kara to odpłata za wyrządzone zło

Pesymistyczna wizja natury ludzkiej – człowiek jest zły z natury

Wymiar pragmatyczny kary – zachowania człowieka mogą być sterowane jedynie za pomocą obawy przed karą, koncepcja kary służąca prewencji generalnej.

Kryminologia Pozytywistyczna – Cesare Lombroso, Rafaele Garofalo

Deterministyczna koncepcja człowieka – zachowanie ludzi rodzą czynniki, nad którymi nie ma kontroli, przestępca nie może panować nad swoimi czynami. Kryminologia ma odszukać czynniki determinujące określone jednostki do zachowań nieprawnych – etnologia przestępstwa

Kierunek biopsychologiczny

Decydujący wpływ na popełnianie przestępstw mają wewnętrzne cechy pozwalające traktować jednostkę indywidualnie. Cechy te mogą być dziedziczne lub powstałe w wyniku nabycia (uraz, choroba). Cechy te można ustalić, co oznacza ustalenie przyczyn przestępstw.

Kierunek socjologiczny

Na zachowanie człowieka mają wpływ czynniki społeczne. Jeżeli są niekorzystne generują zachowania przestępne. Można ustalić, jakie czynniki generują takie zachowania a ich usunięcie zaowocuje zapobieganiu przestępczości.

Biopsychologiczne teorie pozytywistyczne

1) Antropologiczne- Lombroso, teoria przestępcy z urodzenia, tendencje do popełniania przestępstw można określić po budowie ciała. Przestępca z urodzenia musiał mieć 6 szczególnych cech najczęściej w obrębie głowy, determinowało to o skłonności do konkretnego rodzaju przestępstw.

2) Koncepcja dziedziczenia skłonności do zachowań antyspołecznych – wnioskiem z badań była niemożliwość ustalenia wpływu wywieranego przez dziedziczenia na skłonności do zachowań antyspołecznych. Wykryto jednak związek między zachowaniami przestępnymi naturalnych rodziców a ich dzieci, jednak nie dowiedziono czy decydują czynniki genetyczne czy środowiskowe.

3) Zaburzenia struktury chromosomów – niewykluczone, że u osób posiadających dodatkowy chromosom powoduje to zachowania przestępcze o charakterze agresywnym. Istnieje jednak związek między posiadaniem dodatkowego chromosomu a zaburzeniami w funkcjonowaniu organizmu. Nie ma jednak dowodów na związek pomiędzy zaburzeniami ilości chromosomów a zachowaniami przestępnymi.

4) Koncepcje zaburzeń ośrodkowego układu nerwowego – zmiany organiczne w OUN mogą przyczynić się do powstawania zachowań kryminalnych, jednakże taki związek może mieć wpływ na wyjaśnienie niewielkiej części przestępczych zachowań. Uszkodzenia OUN prowadzą do zaburzeń funkcjonowania mózgu, co może prowadzić do zakłóceń rozwoju psychicznego. Powoduje to trudności z adaptacją warunków społecznych, co może mieć wpływ na prawdopodobieństwo zachowań przestępnych w tej grupie. Wpływ społeczeństwa może te tendencje wywołać, wzmocnić lub też zneutralizować.

5) Pozostałe koncepcje somatyczne

1.       Niedoboru witamin

2.       Nieprawidłowego poziomu cukru

3.       Reakcje alergiczne

4.       Nadmiar lub niedobór określonych hormonów

Każdy czynnik powodujący zaburzenia pracy ludzkiego organizmu może mieć wpływ na zachowanie człowieka. Nie można jednak tym czynnikom przypisać podstawowego znaczenia, nie można ignorować znaczenia wpływów społecznych.

Oligofrenia – niski poziom sprawności umysłowej może utrudniać społeczną adaptację i tak przyczynić się do zachowań przestępczych. Nie bez znaczenia pozostaje tu jednak pozytywny lub negatywny wpływ środowiska.

·         IQ 90 i więcej – norma

·         IQ 80-89 – ociężałość umysłowa

·         IQ 50-79 – debilizm

·         IQ 26-49 – imbecylizm

·         IQ do 25 – idiotyzm

Koncepcje typów psychosomatycznych typy psychosomatyczne:

·         Sangwinik – silnie reaguje, niewytrwały w działaniu

·         Choleryk – silnie reaguje, wytrwały w działaniu

·         Melancholik – słabo reaguje, wytrwały w działaniu

·         Flegmatyk – słabo reaguje, niewytrwały w działaniu

Typy Psychosomatyczne Kretschmera z którymi łączył on skłonności do zapadania na choroby psychiczne i temperament, w praktyce spotykamy głównie typy mieszane

·         Typ asteniczny – wysoki, szczupły, ostre rysy twarzy – typ schizofreniczny

·         Typ atletyczny – średni lub wysoki, szczupły, dobrze umięśniony, koścista twarz, szerokie ramiona

·         Typ pykniczny – średni lub mały, tęgi, grube rysy twarzy, słabo umięśniony, duży brzuch

·         Typ dysplastyczny – nieregularna budowa ciała, często tęgi, mężczyźni mają cechy kobiet a kobiety mężczyzn

Teoria Hansa Eysencka – podział jednostek na:

·         Ekstrawertycy – łatwi do pobudzenie, łatwo tracący pobudzenia, poszukujący stymulacji, aktywni i impulsywni, spontaniczni i optymistyczni aż do braku krytycyzmu, nieopanowani, co może prowadzić do agresji. Trudniejsi do asocjalizacji.

·         Introwertycy – trudni do pobudzenia, z trudnością się wygaszają, nietowarzyscy, powściągliwi raczej nieśmiali, systematyczni i sumienni raczej pesymistyczni skoncentrowani na życiu wewnętrznym.

Pozytywistyczne koncepcje socjologiczne

1) Ekologiczne – szkoła chicagowska, przestrzenny rozkład przestępczości w miastach, w zależności od ukształtowania środowiska w obrębie otoczenia zmienia się skala przestępczości. Koncepcja stref:

·         Centralna – instytucje handlowe, finansowe i kulturalne, pojawianie się tysięcy interesantów. Duża przestępczość nieletnich słabnąca wraz z oddalaniem się od strefy I.

·         Przejściowa – część instytucji ze strefy I oraz po części przemysł

·         Willowa – zajmowana przez zamożniejszą część obywateli pracujących w strefie II

·         Podmiejska – obejmująca tereny poza granicami miasta.

Istotny wpływ czynników kulturowych, demograficznych a także architektonicznych i urbanistycznych na poziom przestępczości. Niestabilność warunków życia, niedostatek regulacji oraz słabość kontroli społecznej mają wpływ na wzrost przestępczości w dużych skupiskach ludzkich.

2) Strukturalne – zróżnicowanie społeczne, uplasowanie w grupie społecznej determinuje ilość możliwych do podjęcia działań. Merton stwierdził, że wszyscy członkowie społeczeństwa podlegają naciskowi społecznemu celem skłonienia ich do osiągania cenionych w tym społeczeństwie wartości. Cena roli czynników biopsychologicznych – pozwala dzielić ludzi na lepszych i gorszych dając tym lepszym przeświadczenia o własnej wyższości i poczucie słuszności przy wyrządzaniu krzywdy gorszym. Może to być wykorzystane do manipulacji nastrojami społecznymi, mogą powodować zachowania przestępcze w połączeniu z dodatkowymi czynnikami. Osiągnięcie społecznie określanych celów jako miernik sukcesu życiowego i stopień społecznego szacunku. Merton zróżnicował środki osiągania tych celów.

·         Konformizm – jednostka przyjmuje, co najmniej niektóre cele kulturowe akceptuje środki, ma dostęp do społecznie określonych środków osiągania celów i potrafi je wykorzystać

·         Innowacja – jednostka przyjmuje, co najmniej niektóre cele kulturowe, lecz niekoniecznie uzależnia ich osiągnięcie od społecznie określonych środków – skłonność do podejrzanych działań

·         Rytualizm – odrzucenie celów przy jednoczesnej akceptacji środków ich osiągania, redukcja aspiracji, zadowolenie z ścisłego przestrzegania norm

·         Wycofanie – co najmniej niektóre cele i środki są zaakceptowane, środki te jednak zawiodły lub istnieje niemożność osiągnięcia celów. Podejmowanie działalności zastępczej – alkoholizm, narkomania

·         Bunt – odrzucenie celów i środków, próba określenia nowych celów i środków.

Człowiek podlega dwojakim naciskom – wewnętrznym (wynika z akceptacji celów i środków) i zewnętrznym (oparty na oczekiwaniach innych odnośnie osiągania sukcesów)

Neurotyzm – wrażliwość emocjonalna niski oznacza zrównoważenie i odporność na stres, wysoki – przeciwnie.

3) Psychopatia – nieprawidłowe ukształtowanie osobowości:

·         Niezdolność do trwałych związków uczuciowych

·         Przewaga sfery popędów na wyższymi poziomami regulacji zachowania

·         Zachowanie impulsywne

·         Brak poczucia winy przy naruszaniu dóbr innych

·         Skłonność do agresji

Osoby o nieprawidłowo ukształtowanej psychice będącej następstwem negatywnych doświadczeń społecznych.

4) Teorie zróżnicowania kulturowego- przyczyny zachowań kryminalnych w zróżnicowaniu kulturowym. Albert Cohen – w środowisku amerykańskim to warstwa średnia dominuje i narzuca standardy zachowania i miary sukcesu.

1.       Ambicja – wysoki poziom aspiracji

2.       Osobista odpowiedzialność – poleganie na sobie

3.       Szacunek dla osiągnięć – miernik zdolności – wykształcenie lub sukcesy zawodowe

4.       Świecki ascetyzm – gotowość do oparcia się pokusie natychmiastowej realizacji życzeń w imię dalszych celów

5.       Racjonalność – zdolność przewidywania wydarzeń i wyciągania wniosków

6.       Dbałość o wygląd i maniery – przestrzegania norm kulturowych jako warunku sukcesu

7.       Eliminacja przemocy i agresji – zapewnia możliwość dobrych układów z ludźmi

8.       Rozsądny wypoczynek – nie marnowanie czasu a dokształcanie się, rozsądne spożytkowanie czasu

9.       Szacunek dla własności – docenienie i szanowanie prawa własności

Przestrzeganie tych zasada daje możliwość przesunięcia się w górę hierarchii społecznej. Dla większości warstwy niższej – możliwość ta jest zablokowana z racji niemożliwości sprostowania wymaganiom. Zatem młodzież klasy niższej ma problemy z przystosowaniem się, prowadzi to do odrzucenia norm i tworzenia subkultur. Negatywizm tych subkultur przejawia się w działaniu nie dla korzyści a dla samego działania lub jest przejawem chęci szkodzenia innym. Taka grupa tworzy negatywny biegun kulturowy warstw średnich.

Teoria Millera...