POLSKA DROGA FIATA 1.pdf

Spis treæci

1. szansa przerwana wojn

2. nowy pocztek

3. auto dla kaýdego

4. otwarcie na æwiat

1 . szansa przerwana wojn

Panorama Turynu

wtedy jeszcze Turynem, ale obozem warownym -

ãAugusta TaurinorumÓ. Taurus oznacza w j«zyku ¸aciÄ-

skim byka. Std wzi¸ si« herb miasta - rwcy si« do

skoku byczek wsparty na zadnich nogach. Ten motyw

znajdziemy jeszcze gdzie indziej. Tylko byczka zastpi

na samochodowej karoserii Ferrari - konik. Up¸ynie

jednak sporo czasu.

Idc g¸wn alej Turynu, noszc imi« krla Vitto-

rio Emanuele II, odnosi si« wraýenie, ýe gry wyrastaj

nad miastem. Alpy otaczaj miasto wspania¸ym ¸ukiem,

ale ich bliskoæ sprawia, ýe zim klimat jest tutaj surowy,

miasto tonie we mgle, a po¸oýone po prawej stronie Padu

malownicze wzgrza pokrywa ænieg. Zaprojektowane

z rozmachem szerokie aleje, o szeæciu, nawet oæmiu pa-

smach ruchu, przecinaj Turyn wzd¸uý i wszerz jak

w amerykaÄskich metropoliach. Czy urbaniæci dziewi«t-

nastego wieku przewidywali, ýe b«dzie tutaj jeden z naj-

bardziej zat¸oczonych zakamarkw Europy?

Miasto s¸yn«¸o kiedyæ wy¸cznie jako miejsce prze-

chowywania Ca¸unu - najbardziej æwi«tej ze æwi«tych re-

likwii chrzeæcijaÄstwa. Nikt nie przypuszcza¸, ýe w przy-

sz¸oæci okaýe si« rwnieý europejsk Mekk dla wszyst-

kich, ktrzy w XX stali si« wyznawcami kultu samocho-

du. ãTuryn jest miastem troch« staroæwieckim, troch«

prowincjonalnym, ale wydaje z siebie nowatorskie idee

oraz ludzi, ktrzy zawsze potrafili przeciwstawi si«

przyj«temu porzdkowi rzeczy. I te nowoczesne idee

mieszaj si« zawsze z dawno ugruntowanymi pogldami

i konserwatywnymi przyzwyczajeniami, gdyý tylko na

ich tle postrzega si« nonkonformizm.Ò Tak pisa¸ o tym

mieæcie w¸oski pisarz Guido Piovene zbierajc w latach

50-tych materia¸y o poszczeglnych regionach Italii.

Turyn to stolica Piemontu, a Piemont zjednoczy¸

W¸ochy. Na pocztku odgrywa¸ rol« nauczyciela ca¸ego

narodu w¸oskiego, ktremu dostarcza¸ wzorw biurokra-

cji paÄstwowej. W Piemoncie odnale moýna by¸o cnoty

dobrego urz«dnika, wojskowego, cywila, seniora, nauczy-

ciela. Fachowoæ, uczciwoæ, poczucie obowizku - rozu-

miane jako s¸uýba publiczna niezaleýna od osobistych za-

patrywaÄ, upodobaÄ czy ch«ci zysku. W ýadnym kraju

wyraýenie ãprze¸oýonyÓ nie brzmia¸o tak uroczyæcie, jak

w wczesnej Italii. Wojsko piemonckie by¸o zdyscyplino-

wane bardziej od niemieckiego. W ýadnej armii nie k¸a-

d¸o si« takiego nacisku na æwi«ty, nie podlegajcy dysku-

sji charakter rozkazw i na przeæwiadczenie, ýe s¸uýba

wojskowa jest podstawowym ærodkiem wychowania naro-

du. Te cechy znalaz¸y swj wyraz w nowej, uprzemys¸o-

wionej epoce. Konformizm i jego przeciwstawienie zna-

laz¸y odbicie rwnieý w przemyæle, ktry powsta¸ w Tury-

nie dopiero w drugiej po¸owie ubieg¸ego stulecia. Gdyby

o rozwoju myæli technicznej decydowa¸y przyzwyczaje-

nia, do tej pory jedzilibyæmy konn doroýk.

Kawaleryjska fantazja

na Corso Dante

Kiedy w ostatnim roku ubieg¸ego stulecia wyprodu-

kowano w Turynie pierwszy samochd, nikt nie przy-

puszcza¸, ýe ma¸y zak¸ad rzemieælniczy przy Corso Dan-

te, stanie si« zalýkiem wielkiej pot«gi przemys¸owej.

Raz jeszcze dawna stolica Piemontu mia¸a jednoczy

W¸ochy, wskazujc jednoczeænie kierunek przemys¸owej

S td Rzymianie wyruszali na podbj Galii. Nie by¸

Pierwszy znak firmy Fiat

Ca¸un turyÄski

ca¸kiem odpowiada prawdzie, faktem jest, ýe Fiat pozo-

sta¸ niezamierzonym monopolist w tej jedynej na æwie-

cie formie public relations, ¸czcej ducha z materi.

Agnelli by¸ wizjonerem, ktry zdawa¸ sobie spraw«,

czym stanie si« samochd w przysz¸oæci. Jego ýycie

i dzia¸alnoæ splot¸y si« z histori Fiata. Nawet wtedy,

gdy w 1923 roku zostanie senatorem, nigdy nie b«dzie

cz¸owiekiem polityki - na zawsze pozostanie przedsi«-

biorc. Juý jako prezes doprowadzi Fiata do najwi«k-

szych pot«g przemys¸owych æwiata. Wierzy¸, ýe dost«p-

ny pocztkowo tylko nielicznym produkt jego fabryki,

zdob«dzie masowego klienta. Zarwno na rynku w¸o-

skim, jak i w innych krajach, gdzie turyÄska fabryka za-

cz«¸a sprzedawa swoje auta, konkurujc z innymi po-

tentatami przemys¸u samochodowego.

ekspansji. Tym razem chodzi¸o o samochd.

11 lipca 1899 roku dziewi«ciu udzia¸owcw podpisa-

¸o akt za¸oýycielski firmy. Sekretarzem zarzdu nowo

powsta¸ej sp¸ki zosta¸ 33-letni Giovanni Agnelli, oficer

w¸oskiej kawalerii, ktry zdecydowa¸ si« porzuci s¸uýb«

wojskow, aby poæwi«ci si« swej wielkiej pasji - silni-

kom. Postanowi¸ uczyni z samochodu ærodek lokomocji

dost«pny dla wszystkich. Sw siln osobowoæci i kawa-

leryjsk fantazj od samego pocztku naznaczy¸ Fabbri-

ca Italiana Automobili Torino - tak bowiem nazw«

przyj«¸a firma przy Corso Dante. Siedem lat wczeæniej

Henry Ford, skonstruowa¸ swj pierwszy samochd,

a w 1903 roku, wsp¸tworzc w Detroit Ford Motor

Company, zbudowa¸ podwaliny amerykaÄskiego impe-

rium samochodowego. Zalýki podobnego imperium

tworzy¸y si« rwnieý w Turynie. Podobno Ford dowie-

dziawszy si«, ýe nazwa FIAT znalaz¸a si« w ¸aciÄskim

tekæcie pacierza, prbowa¸ w Watykanie uzyska zgod«

na wprowadzenie swojego nazwiska do ktrejæ z popu-

larnych modlitw. Miliony wiernych recytowa¸o przecieý

w skupieniu: ãFiat voluntas TuaÓ - bd wola Twoja. Sta-

rania Forda nie powiod¸y si«. Jeæli nawet ta anegdota nie

Giovanni Agnelli

Podpisanie aktu za¸oýycielskiego F.I.A.T.

Fiat na Corso Dante

Gdyby nie pracowitoæ i wytrwa¸oæ Agnelliego,

charakteryzujca zreszt TuryÄczykw, nie wiadomo jak

dalej potoczy¸yby si« losy firmy, ktrej by¸ wsp¸twrc.

Pionierska dzia¸alnoæ natrafia¸a na przeszkody, gdyý by-

¸y to pierwsze kroki na obszarze ãnieznanegoÓ. Mimo

pi«trzcych si« problemw, w pierwszym roku przez bra-

m« fabryki przy Corso Dante wyjecha¸o osiem samocho-

dw - legendarnych juý 4 HP. W 1906 roku liczba ta uro-

s¸a do ponad tysica aut z silnikami o mocy od 8 do 110

KM. Dwie trzecie produkcji sz¸o na eksport. Liczba pra-

cownikw wzros¸a do 2500. W kraju, w ktrym nie bra-

kowa¸o bezrobotnych, FIAT dawa¸ ludziom to, co jest naj-

niezb«dniejsze w ýyciu - prac«. W tym czasie powsta¸y

rwnieý pierwsze autobusy, ci«ýarwki i tramwaje z silni-

kiem benzynowym. Takswki Fiata pojawi¸y si« na uli-

cach Nowego Jorku, Londynu i Paryýa.

Centralne Warsztaty Samochodowe - CWS. W tym sa-

mym roku rozpocz«to produkcj« rodzimego samochodu

osobowego. CWS 1 i CWS 2, opracowane przez pierw-

szego polskiego konstruktora samochodw, Tadeusza

TaÄskiego, wyposaýono w czterocylindrowy, grnoza-

worowy silnik z korpusem ze stopw lekkich. Produko-

wane by¸y przez cztery lata.

W archiwach fiatowskich w Turynie znajduje si«

nies¸ychanie interesujcy r«kopis. Nosi dat« 10 stycznia

1921 roku. Sporzdzono go z okazji po¸oýenia kamie-

nia w«gielnego ãpod budow« pierwszej w kraju fabryki

samochodw na chwa¸« i poýytek przemys¸u polskie-

goÓ. Warto przytoczy niektre fragmenty tego doku-

mentu, niezwykle waýnego dla historii polskiego prze-

mys¸u motoryzacyjnego.

ãW¸aæciciele przyst«puj do wielkiego i kosztownego

dzie¸a, nie baczc na nader ci«ýkie warunki ekonomiczne,

a zw¸aszcza niepewn sytuacj« polityczn w jakiej odro-

dzona Polska si« znajduje, z g¸«bok wiar, ýe si¸y twr-

Pierwsze polskie kroki

Samochody Fiata trafi¸y rwnieý na ziemie polskie.

Zas¸uga w tym przedstawiciela turyÄskiej firmy, Herma-

na Meyera, b«dcego rwnieý przedstawicielem Fiata na

Rosj«. W 1912 roku mieliæmy juý pierwszy model produ-

kowany seryjnie - Zero. Rynek stawa¸ si« coraz bardziej

ch¸onny. W lutym 1920 roku kontrakt z firm Herman

Meyer da¸ pocztek sp¸ce ãPolski FiatÓ. Kapita¸ zak¸ado-

wy wynosi¸ milion polskich marek, turyÄska firma posia-

da¸a w nim 51% udzia¸w, pozosta¸e - udzia¸owiec polski,

ktremu powierzono prowadzenie sp¸ki. Polska ãterra

incognitaÓ zosta¸a odkryta dla samochodu.

W Polsce przemys¸ automobilowy zacz¸ si« two-

rzy dopiero po odzyskaniu niepodleg¸oæci w 1918 roku.

Rok pniej zorganizowano wojskowe warsztaty remon-

towe samochodw, z ktrych w 1921 roku, powsta¸y

Polski Fiat w Warszawie

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: