Pomieszczenia pracy wymagania BHP.pdf

Wymagania bezpieczeństwa

i higieny pracy, jakie powinny

spełniać pomieszczenia pracy

J AKIE AKTY PRAWNE OKREŚLAJĄ

WYMAGANIA BEZPIECZEŃSTWA I HIGIENY

PRACY DLA POMIESZCZEŃ PRACY ?

Wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy wobec

budynków oraz znajdujących się w nich pomieszczeń

pracy są określone w wielu aktach prawnych oraz

Polskich Normach.

Podstawowe przepisy z tego zakresu są określo-

ne w Ustawie Kodeks pracy oraz Ustawie Prawo

budowlane. Szczegółowe wymagania określają

w szczególności:

• Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia

12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków tech-

nicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich

usytuowanie (Dz.U. nr 75, poz. 690 z późn. zm.),

• Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej

z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych

przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U.

z 2003 r. nr 169, poz. 1650 z późn. zm.),

• Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecz-

nej z dnia 29 listopada 2002 r. w sprawie najwyż-

szych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników

szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz.U.

nr 217, poz. 1833 z późn. zm.),

• Polskie Normy, w tym szczególnie:

– PN-EN 12464-1:2004 Światło i oświetlenie.

Oświetlenie miejsc pracy − Część 1: Miejsca

pracy we wnętrzach,

– PN-82/B-02402 Ogrzewnictwo. Temperatury

ogrzewanych pomieszczeń w budynkach,

– PN-68/M-78010 Transport wewnętrzny. Drogi

i otwory drzwiowe. Wytyczne projektowania,

– PN-78/B-03421 Wentylacja i klimatyzacja. Para-

metry obliczeniowe powietrza w pomieszczeniach

przeznaczonych do stałego przebywania ludzi.

Powyższe przepisy oraz normy określają minimal-

ne wymagania, jakim powinny odpowiadać budynki

i pomieszczenia zakładów pracy. W niektórych przy-

padkach ostrzejsze wymagania wobec pomieszczeń

pracy o szczególnym przeznaczeniu ustalone są

w przepisach bezpieczeństwa i higieny pracy doty-

czących prowadzenia określonych prac (procesów

technologicznych). Można tu wymienić:

• Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia

19 lutego 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i hi-

gieny pracy przy procesach galwanotechnicznych

(Dz.U. nr 19, poz. 192),

• Rozporządzenie Ministrów Pracy i Opieki Spo-

łecznej, Przemysłu Ciężkiego oraz Zdrowia z dnia

13 kwietnia 1951 r. w sprawie bezpieczeństwa

i higieny pracy przy sprężarkach powietrznych

(Dz.U. nr 22, poz. 174).

K TO POWINIEN ZNAĆ POSTANOWIENIA

TYCH AKTÓW PRAWNYCH ?

Przepisy ww. aktów prawnych dotyczące pomiesz-

czeń pracy nakładają obowiązki na pracodawców, ale

powinny być one znane również pracownikom, leka-

rzowi sprawującemu proﬁlaktyczną opiekę zdrowot-

ną nad pracownikami, a także pracownikom służby

BHP i organom nadzoru nad warunkami pracy.

J AKI JEST ZAKRES REGULACJI ?

Zgodnie z przepisami zawartymi w ww. aktach praw-

nych pomieszczenia pracy są to pomieszczenia

przeznaczone do pobytu pracowników, w których

wykonywana jest praca. Nie uważa się za prze-

znaczone do pobytu pracowników pomieszczeń,

w których:

• łączny czas przebywania tych samych pracowni-

ków w ciągu jednej zmiany roboczej jest krótszy

niż 2 godziny, a wykonywane czynności mają

charakter dorywczy, bądź praca polega na krót-

kotrwałym przebywaniu związanym z dozorem lub

konserwacją urządzeń albo utrzymaniem czystości

i porządku,

www.promotor.elamed.pl

• mają miejsce procesy technologiczne nie pozwa-

lające na zapewnienie odpowiednich warunków

przebywania pracowników w celu ich obsługi

− bez zastosowania środków ochrony indywidual-

nej i zachowania specjalnego reżimu organizacji

pracy,

• jest prowadzona hodowla zwierząt, niezależnie od

czasu przebywania w nich pracowników zajmują-

cych się ich obsługą.

Pomieszczenia pracy dzielą się na:

• pomieszczenia stałej pracy, jeżeli łączny czas

przebywania tego samego pracownika w po-

mieszczeniu w ciągu jednej doby trwa dłużej niż

4 godziny,

• pomieszczenia czasowej pracy, jeśli łączny czas

przebywania tego samego pracownika w pomiesz-

czeniu w ciągu jednej doby trwa od 2 godzin do

4 godzin.

Pracodawca jest obowiązany zapewnić pomiesz-

czenia pracy odpowiednie do rodzaju wykonywanych

prac i liczby zatrudnionych pracowników. Pomiesz-

czenia te i ich wyposażenie powinny zapewniać

bezpieczne oraz higieniczne warunki pracy.

W pomieszczeniach pracy (przeznaczonych do

pobytu pracowników) należy zapewnić:

• odpowiednie oświetlenie naturalne (dzienne)

i sztuczne (elektryczne),

• urządzenia utrzymujące odpowiednią temperaturę

wewnętrzną w okresie grzewczym,

• odpowiednią, do rodzaju prowadzonych prac,

wymianę powietrza,

• zabezpieczenie przed wilgocią,

• zabezpieczenie przed szkodliwymi wyziewami,

gazami, pyłami i promieniowaniem,

• zabezpieczenie przed uciążliwymi dźwiękami

i drganiami,

• zabezpieczenie przed nadmiernymi stratami i zy-

skami ciepła, szkodliwymi przewiewami itp.,

• właściwą odporność ogniową,

• warunki do prawidłowej (sprawnej) ewakuacji.

Pomieszczenia pracy, w których występują czynniki

szkodliwe dla zdrowia (np. wysoka temperatura,

hałas, drgania, promieniowanie, gazy, pyły), powinny

być szczelnie oddzielone od innych pomieszczeń hi-

gieniczno-sanitarnych albo powinny być zastosowane

inne rozwiązania zapobiegające przedostawaniu się

tych czynników do innych pomieszczeń.

Pomieszczenia stałej pracy nie mogą znajdować

się poniżej poziomu otaczającego terenu, chyba

że rodzaj produkcji tego wymaga, np. w rozlewniach

win, w chłodniach itp.

W pomieszczeniach przeznaczonych do pobytu

ludzi w budynkach zakładu opieki zdrowotnej,

opieki społecznej, oświaty, wychowania i nauki po-

ziom podłogi powinien znajdować się co najmniej

0,3 m powyżej przyległego terenu.

W pomieszczeniu produkcyjnym i usługowym

poziom podłogi może znajdować się na poziomie

terenu urządzonego przy budynku.

Dopuszczalne jest zlokalizowanie poniżej poziomu

otaczającego terenu:

• pomieszczeń pracy w garażu, kotłowni i warszta-

tach podręcznych,

• pomieszczeń handlowych, usługowych i gastro-

nomicznych w ulicznych przejściach podziem-

nych, w podziemnych stacjach komunikacyjnych

i tunelach, w domach handlowych i hotelach

oraz w obiektach zabytkowych, pod warunkiem

zachowania wymagań przepisów techniczno-bu-

dowlanych i po uzyskaniu zgody właściwego pań-

stwowego wojewódzkiego inspektora sanitarnego,

wydanej w porozumieniu z właściwym okręgowym

inspektorem pracy.

Powierzchnia i wysokość pomieszczeń pracy

powinny zapewniać spełnienie wymagań bezpie-

czeństwa i higieny pracy, z uwzględnieniem rodzaju

wykonywanej pracy, stosowanych technologii oraz

czasu przebywania pracowników w tych pomiesz-

czeniach.

Na każdego spośród pracowników jednocześnie

zatrudnionych w pomieszczeniu stałej pracy powin-

no przypadać co najmniej 13 m 3 wolnej objętości

pomieszczenia oraz 2 m 2 wolnej powierzchni podłogi

nie zajętej przez urządzenia techniczne, sprzęt itp.

Wysokość pomieszczeń stałej pracy, w których

nie występują czynniki szkodliwe dla zdrowia, nie

powinna być mniejsza niż:

• 3,0 m, jeżeli przebywają w nich więcej niż 4 osoby,

• 2,5 m:

– jeśli przebywa w nich nie więcej niż 4 pracowni-

ków i na każdego z nich przypada co najmniej

15 m 3 wolnej objętości pomieszczenia,

www.promotor.elamed.pl

– w pomieszczeniu usługowym lub produkcyjnym

drobnej wytwórczości mieszczącym się w budyn-

ku mieszkalnym, gdy przy wykonywanych pracach

nie występują pyły lub substancje szkodliwe dla

zdrowia, hałas nie przekracza dopuszczalnych

wartości poziomu dźwięku w budynkach miesz-

kalnych (określonych w Polskiej Normie), a na

każdego pracownika przypada co najmniej 15 m 3

wolnej objętości pomieszczenia,

• 2,2 m − w dyżurkach, portierniach, kantorach,

kioskach ulicznych oraz kioskach usytuowanych

w halach dworcowych, fabrycznych, wystawowych

i handlowych, a także w pomieszczeniu usytuowa-

nym na antresoli otwartej do większego pomiesz-

czenia.

Pomieszczenia stałej pracy, w których występują

czynniki szkodliwe dla zdrowia, powinny mieć wyso-

kość nie mniejszą niż 3,3 m.

Wysokość pomieszczeń, w których występują

czynniki uciążliwe lub szkodliwe dla zdrowia (3,3 m),

oraz pomieszczeń, gdzie nie występują takie czynniki

(3,0 m), może być obniżona w stosunku do wyma-

ganej, w przypadku zastosowania klimatyzacji oraz

po uzyskaniu zgody państwowego wojewódzkiego

inspektora sanitarnego.

Wysokość pomieszczenia czasowej pracy nie może

być mniejsza niż:

• 2,2 m w świetle, jeżeli w pomieszczeniu nie wystę-

pują czynniki szkodliwe dla zdrowia,

• 2,5 m w świetle, gdy w pomieszczeniu prowadzo-

ne są prace mogące powodować występowanie

czynników szkodliwych dla zdrowia.

Jeżeli względy technologiczne nie stoją na

przeszkodzie, każde pomieszczenie stałej pracy

powinno być oświetlone światłem dziennym. Na

stosowanie w takim pomieszczeniu pracy wyłącznie

oświetlenia elektrycznego pracodawca powinien uzy-

skać zgodę właściwego państwowego wojewódzkie-

go inspektora sanitarnego (wydaną w porozumieniu

z okręgowym inspektorem pracy).

W celu zapewnienia pracownikom dostatecznego

oświetlenia dziennego (a także należytego przewie-

trzania pomieszczeń) w pomieszczeniach pracy,

powinna znajdować się odpowiednia liczba okien,

stosownie do rodzaju wykonywanej pracy. Wielkość

powierzchni okien w stosunku do powierzchni podłogi

powinna być ustalona na podstawie szczegółowej ana-

lizy, uwzględniającej charakter pomieszczenia (jego

przeznaczenie), jego wysokość, głębokość, położenie

w stosunku do stron świata itp. Stosunek powierzchni

okien (liczonej w świetle ościeżnic) do powierzchni

podłogi nie może być mniejszy niż 1:8.

Jeśli względy produkcyjne nie stoją na przeszko-

dzie, to okna lub świetliki powinny być przystosowane

do całkowitego lub częściowego otwierania. Należy

wówczas zapewnić możliwość łatwego ich otwierania

z poziomu podłogi oraz ustawiania części otwiera-

nych w pożądanym położeniu.

Okna w budynku powyżej drugiej kondygnacji nad-

ziemnej, a także okna na niższych kondygnacjach

wychodzące na chodniki lub przejścia dla pieszych

powinny mieć skrzydła otwierane do wewnątrz (nie

dotyczy to budynków wpisanych do rejestru zabyt-

ków). Dopuszcza się stosowanie okien otwieranych

na zewnątrz o poziomej osi obrotu i maksymalnym

wychyleniu skrzydła do 0,6 m, mierząc od lica ściany

zewnętrznej, pod warunkiem zastosowania w nich

szyb zapewniających bezpieczeństwo użytkowania

oraz umożliwienia ich mycia, konserwacji i naprawy

od wewnątrz pomieszczeń lub z urządzeń technicz-

nych instalowanych na zewnątrz budynku.

Przeszklenie okien połaciowych, których krawędź

jest usytuowana na wysokości ponad 3 m nad pozio-

mem podłogi, świetlików oraz dachów w budynkach

użyteczności publicznej i zakładów pracy, powinno

być wykonane ze szkła lub innego materiału o pod-

wyższonej wytrzymałości na uderzenie.

Szyby w oknach i świetlikach powinny być utrzymy-

wane w czystości oraz winny przepuszczać dostatecz-

ną ilość światła. Do mycia okien oraz świetlików powi-

nien być zapewniony dogodny i bezpieczny dostęp.

Niezależnie od oświetlenia dziennego w po-

mieszczeniach pracy należy zapewnić oświetlenie

elektryczne.

Oświetlenie w pomieszczeniach pracy powinno

spełniać wymagania określone w Polskiej Nor-

mie PN-EN 12464-1:2004 Światło i oświetlenie.

Oświetlenie miejsc pracy − Część 1: Miejsca pracy

wewnątrz pomieszczeń.

Przykładowe wartości dotyczące oświetlenia

przedstawia tab. 1.

W pomieszczeniach i miejscach pracy, w których

− w razie awarii oświetlenia − mogą wystąpić za-

grożenia dla życia lub zdrowia pracowników, należy

www.promotor.elamed.pl

zapewnić oświetlenie awaryjne (bezpieczeństwa

i ewakuacyjne). Oświetlenie bezpieczeństwa należy

stosować w pomieszczeniach, w jakich nawet krótko-

trwałe wyłączenie oświetlenia podstawowego może

spowodować następstwa, o których mowa wyżej.

Przy czym czas działania tego oświetlenia powinien

być dostosowany do warunków występujących w po-

mieszczeniu i wynosić nie mniej niż 1 godzinę.

Oświetlenie ewakuacyjne powinno działać przez co

najmniej 2 godziny od zaniku oświetlenia podstawo-

wego i powinno być w szczególności stosowane:

• w pomieszczeniach:

– sal widowiskowych,

– sal konferencyjnych,

– wystawowych w muzeach,

– o powierzchni ponad 1000 m 2 w garażach

oświetlonych wyłącznie światłem sztucznym,

– o powierzchni ponad 2000 m 2 w budynkach

użyteczności publicznej,

• na drogach ewakuacyjnych:

– oświetlonych wyłącznie światłem sztucznym,

– w szpitalach i innych budynkach przeznaczonych

przede wszystkim do pobytu ludzi o ograniczonej

zdolności poruszania się.

W pomieszczeniu, które jest użytkowane przy

zgaszonym oświetleniu podstawowym, należy stoso-

wać oświetlenie przeszkodowe, zasilane napięciem

bezpiecznym, służące uwidocznieniu przeszkód wy-

nikających z układu budynku, drogi komunikacyjnej

lub sposobu jego użytkowania, a także podświetlane

znaki wskazujące kierunki ewakuacji.

• drzwi rozsuwane powinny być wyposażone

w urządzenia zapobiegające ich wypadnięciu

z prowadnic,

• wahadłowe drzwi i bramy powinny być przezroczy-

ste lub posiadać przezroczyste panele,

• drzwi oraz bramy otwierające się do góry powinny

być wyposażone w urządzenia zapobiegające ich

przypadkowemu opadaniu,

• drzwi oraz bramy otwierane i zamykane mecha-

nicznie powinny tak funkcjonować, aby nie stwa-

rzać zagrożenia urazem,

• skrzydła drzwiowe wykonane z przezroczystych

taﬂi powinny być oznakowane w sposób widoczny

i wykonane z materiału zapewniającego bezpie-

czeństwo użytkowników w razie stłuczenia,

• wrota bram powinny być wyposażone w urządzenia

zapobiegające ich przypadkowemu zamknięciu,

• drzwi w streﬁe zagrożenia wybuchem, przy otwiera-

niu i zamykaniu, nie mogą powodować iskrzenia.

Wartość E m (lx),

poniżej której

średnia luminancja

określonej po-

wierzchni nie może

spaść

Rodzaje czynności lub pomieszczeń

100

• Strefy komunikacyjne, korytarze

• Toalety

150

• Schody, windy, ruchome chodniki

• Urządzenia produkcyjne wymagające okazjo-

nalnej obsługi ręcznej w walcowniach stali

200

• Szatnie, łaźnie, łazienki

• Stołówki, spiżarnie

• Odlewanie mechaniczne

• Przygotowanie mas formierskich

• Półki na książki w księgarniach

• Pomieszczenie przygotowania i pieczenia

pieczywa w piekarni

• Galwanizacja

• Pranie i czyszczenie na sucho

• Prasowanie

• Spawanie

• Dołączanie do akt, kopiowanie

• Recepcja, portiernia

• Klasy, pokoje nauczycielskie

Wymiary otworów drzwiowych w każdym pomiesz-

czeniu powinny być odpowiednie do liczby pracow-

ników z nich korzystających, a także do rodzaju oraz

wielkości stosowanych urządzeń transportowych

i przemieszczanych ładunków. Drzwi do pomiesz-

czenia przeznaczonego do stałego pobytu ludzi po-

winny mieć co najmniej szerokość 0,8 m i wysokość

2 m w świetle ościeżnicy.

Drzwi powinny spełniać w szczególności następu-

jące wymagania:

• sposób otwierania drzwi z pomieszczeń pracy

i z pomieszczeń higieniczno-sanitarnych powinien

być zgodny z wymaganiami przepisów techniczno-

-budowlanych oraz dotyczących ochrony przeciw-

pożarowej,

300

500

• Produkcja farmaceutyczna

• Kontrola naczyń szklanych i butelek

• Produkcja butów i rękawiczek

• Prace rymarskie, szycie

• Pisanie, czytanie, wprowadzanie danych

• Kuchnia

750

• Polerowanie, malowanie, stolarstwo ozdobne

• Polerowanie szkła, formowanie drobnych

części, produkcja aparatury szklanej

1000

• Prace precyzyjne, np. grawerowanie ozdobne,

malowanie ręczne szkła

• Wyrób biżuterii

• Wyrób narzędzi, szablonów

• Mechanika precyzyjna, mikromechanika

1500

• Wyrób syntetycznych kamieni szlachetnych

• Warsztaty elektroniczne, testowanie,

dostrajanie

• Wyrób zegarków (ręczny)

Tab. 1

www.promotor.elamed.pl

Pomiędzy pomieszczeniami nie powinno być

progów, chyba że warunki techniczne wymagają ich

zastosowania. W takim przypadku progi powinny być

oznaczone w sposób widoczny.

rzającego pyłu, odporne na ścieranie oraz nacisk,

a także przystosowane do łatwego utrzymania

w czystości. Podłogi nie mogą być śliskie, a ma-

teriał, z jakiego są wykonane, powinien być złym

przewodnikiem ciepła. W razie, spowodowanej

warunkami technicznymi produkcji, konieczności

wykonania podłogi z materiału nie będącego złym

przewodnikiem ciepła lub gdy przy pracy występuje

zamoczenie podłogi, należy w przejściach oraz

w miejscach do stania i siedzenia ułożyć podesty

izolujące od zimna i wilgoci lub zastosować inne

środki izolujące. Podesty powinny być stabilne,

wytrzymałe na przewidywane obciążenia, zabezpie-

czające przed poślizgiem i potknięciem oraz łatwe

do utrzymania w czystości.

Podłoga narażona na zamoczenie, w związku

z wykonywaną pracą, powinna być zrobiona z ma-

teriału nienasiąkliwego, z odpowiednim spadkiem

w kierunku kanałów odpływowych.

W pomieszczeniach, gdzie ze względu na rodzaj

wykonywanych prac może zachodzić niebezpie-

czeństwo zapalenia się podłogi, należy ją wykonać

z materiału niepalnego lub ognioodpornego. Na-

tomiast tam, gdzie w wyniku uderzenia w podłogę

może zachodzić niebezpieczeństwo wybuchu od

powstających iskier, należy ją wykonać z materiału

nie powodującego iskrzenia i nie gromadzącego

ładunków elektrostatycznych.

Ściany, stropy i dachy budynków powinny szczelnie

ochraniać pracowników od chłodu, gorąca, wiatru

i opadów atmosferycznych, chyba że rodzaj produk-

cji na to nie pozwala. Powinny być również zabez-

pieczone przed niszczącym działaniem czynników

związanych z wykonywanymi pracami.

Ściany powinny spełniać wymagania w zakresie

izolacyjności cieplnej i akustycznej, a także (w ra-

zie potrzeby) gazoszczelności oraz powinny być

dostosowane do warunków otoczenia i użytkowania

budynku.

Jeżeli w pomieszczeniach pracy w związku z wy-

konywanymi pracami wydzielają się substancje

szkodliwe dla zdrowia pracowników lub pyły niebez-

pieczne pod względem wybuchowym, to ściany oraz

suﬁty tych pomieszczeń należy pokryć materiałem

chroniącym przed adsorbcją i gromadzeniem się

pyłu, a także umożliwiającym łatwe czyszczenie lub

zmywanie.

W budynkach, w których ze względu na rodzaj

wykonywanych prac lub znajdujących się tam urzą-

dzeń może zachodzić niebezpieczeństwo pożaru

lub wybuchu, stropy, ściany i dachy należy wykonać

zgodnie z wymaganiami określonymi dla tego rodza-

ju zagrożeń (przepisy techniczno-budowlane i Polskie

Normy dotyczące ochrony przeciwpożarowej).

Obciążenie stropów nie może przekraczać ich

wytrzymałości. W pomieszczeniach magazynowych

oraz na drogach znajdujących się w obiektach

budowlanych należy umieścić informację o dopusz-

czalnym obciążeniu stropów.

Na dachu o spadku ponad 25% (14°) oraz na

dachu pokrytym materiami łamliwymi (kruchymi)

powinny być wykonane stałe dojścia do kominów,

anten telewizyjnych itp. miejsc z nawierzchnią za-

pobiegającą poślizgowi. Na dachu o spadku ponad

100% (45°) powinny być zamocowane stałe uchwyty

do mocowania linek bezpieczeństwa lub bariery

ochronne nad dolną krawędzią dachu.

Z pomieszczeń, w których mogą przebywać ludzie,

należy zapewnić bezpieczne wyjścia prowadzące

bezpośrednio na przestrzeń otwartą (na zewnątrz

budynku) lub do sąsiedniej strefy pożarowej albo

pośrednio drogami komunikacji ogólnej, zwane „dro-

gami ewakuacyjnymi”. Wyjścia z pomieszczeń na

drogi ewakuacyjne powinny być zamykane drzwiami.

Drzwi ewakuacyjne stanowiące wyjście ewakuacyjne

z budynku przeznaczonego dla więcej niż 50 osób

powinny otwierać się na zewnątrz.

Szczegółowe wymagania dla dróg ewakuacyjnych

są określone przede wszystkim w Rozporządzeniu

Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r.

w sprawie warunków technicznych, jakim powinny

odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. nr 75,

poz. 690 z późn. zm.).

We wszystkich pomieszczeniach pracy należy

zapewnić odpowiednią wymianę powietrza przez

Podłogi w pomieszczeniach pracy powinny być

stabilne, równe, wykonane z materiału nie wytwa-

www.promotor.elamed.pl

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: