Celem diagnozy ergonomicznej stanowiska pracy jest zidentyfikowanie elementów systemu, ich wzajemnych relacji, analiza oraz ocena, aby aby działanie stanowiska przy wykonywaniu określonych zadań przebiegało sprawnie, bez szkody dla człowieka oraz bez negatywnych zmian w otoczeniu
Procedury diagnostyczne:
-ocena obciążenia fizycznego pracą
- ocena obciążenia psychicznego pracą
- ocena antropometrycznych obiektów technicznych
- ocena parametrów materialnego środowiska pracy
- kompleksowa ocena stanowiska pracy
- certyfikacja maszyn i urządzeń
Certyfikacja to ocena zgodności wyrobu z odpowiednimi wymaganiami bezpieczeństwa i zdrowia użytkowników, prowadzona przez trzecia strone przed wprowadzeniem tych wyrobów do obrotu handlowego
Metody i techniki diagnostyczne;
- metody badań ankietowych
- listy kontrolne (check-list)
- metody badań testowych
- metody wskaźnikowe
- metody punktowo-wskaźnikowe
- atestacja
- metody analizy sieciowej
- metody bilansowe
Skutki działania materialnego środowiska pracy na człowieka i pośrednia na jego pracę zależą od:
- rodzaju działającego czynnika (np. hałas, oświetlenia itp.)
- czasu i okresów działania tych czynników
- nasilenia
- uciążliwości pracy
- indywidualnej odporności i wrażliwości człowieka na dany czynnik oraz stanu zdrowia i aktualnej jego kondycji
Nazwa antropometria wywodzi się od greckich słów anthropos – człowiek, metron – miara
Wykorzystanie antropometrii w kształtowaniu struktury przestrzennej środowiska pracy:
1. Biomechanika – kątowe zakresy ruchu, siły, masa ciała
2. Przestrzeń pracy – przestrzeń widzenia, przestrzeń pracy rąk, pozycje robocze.
3. Wymiary bezpieczeństwa – wymiary dostępu ochrony oczu i twarzy, ochrony głowy, ochrony słuchu, ochrony układu oddechowego, ochrony rąk, stóp oraz całego ciała
Znaczenie wiedzy antropometrycznej w projektowaniu ergonomicznym układu człowiek maszyna:
- metoda fantomów (manekinów)
- metoda makiet
- metoda schematów obszaru pracy
- metoda fantomów komputerowych
- metoda bezpośrednia
Atlas antropometryczny jako jako narzędzie projektowania stanowisk pracy
- zawiera charakterystyki centylowe dorosłej ludności Polski dla obu płci (200 cech)
- cechy somatyczne(wysokość szerokość, długość, obwody)
- cechy funkcjonalne (zakresy kątowe i dystanse ruchów)
- Centyle oblicza się z próbki losowej, przy czym 5 i 95 centyl, nazywa się nazywa się odpowiednio dolnym C5 i górnym C95 a 50 centyl mediana C50
- C5, C95 – wymiary progowe
Centyl rzędu p, (Cp) jest to taka wartość dla której p% populacji ma wartość cechy mniejszą, zaś pozostała część populacji ma wartość cechy większą od Cp. Centyle wyznacza się z próby losowej.
Przestrzeń pracy to przede wszystkim: pole pracy, powierzchnia dla materiałówi narzędzi oraz wolna przestrzeń umożliwiająca ruchy rąk przy wykonywaniu czynności
Wyróżnia się : normalny zakres rąk maksymalny i wymuszony.
Rodzaje urządzeń sygnalizacyjnych:
- wskaźniki wychyłowe ilościowe
- wskaźniki wychyłowe jakościowe
- Wskaźniki cyfrowe
- monitory ekranowe
- sygnalizatory świetlne
- sygnalizatory dźwiękowe
Wg kryterium złożoności informacji zawartej w sygnale wyróżniamy
- Sygnalizację ilościową
- Sygnalizację jakościowa
- Sygnalizację kontrolną
Przewaga maszyn nad człowiekiem:
- szybkość działania
- wielkość dysponowanej mocy, siły i ich stabilnośc
- niezmienność wykonywania stereotypowych czynności i zadań
- przechowywanie informacji w postaci skróconej i kasowanie informacji
- zdolność do wykonywania wielu operacji jednocześnie
- odpornośc na warunki środowiska
Zainteresowania współczesnej ergonomii obejmują wszelkie przejawy współdziałania ludzi z obiektami technicznymi:
- techniki i technologie wytwarzania
- jakość (ergonomiczność) wyrobów
- urządzenie mieszkania
- środki transportu i komunikowania się
- warunki życia osób starszych i niepełnosprawnych
- pracę biurową
- sport i rekreację
Kształt tarczy
n Dokładność odczytu podziałki:
n a) tarcza liniowo-pionowa,
n b) tarcza liniowo-pozioma,
n c) tarcza półokrągła,
n d) tarcza okrągła
n e) tarcza okienkowa
Podstawowe wymagania ergonomiczne czytelności podziałki:
· grubość i odstęp między kreskami podziałki
· zróżnicowanie długości kresek oznaczających określone interwały
· moduł dziesiętny
· kąt obserwacji
· oświetlenie
· kontrast kresek podziałki i tła
Dostępność urządzenia starowniczego
v Usytuowanie uchwytu wewnątrz przestrzeni ograniczonej funkcjonalnym zasięgiem kończyn człowieka
v Uchwyty najczęściej używanych US powinny być usytuowane wewnątrz strefy wokół stawu łokciowego ( przy normalnym położeniu kończyny) określonej promieniem wynoszącym 30 cm dla kobiet i 35 cm dla mężczyzn
v Zasięg ten może być modyfikowany przez dopuszczalne ruchy łokcia w granicach 5 cm
v Maksymalne uniesienie łokcia nie powinno przekraczać 8 cm
Rozróżnialność
Rozmieszczenie przestrzenne US
n uwzględnienie danych antropometrycznych (maksymalne i normalne zasięgi kończyn człowieka o 5 – centylowej charakterystyce wymiarowej)
n zbyt bliskie umiejscowienie US utrudnia manipulowanie (w pionie odległość min. 12,5 cm, w poziomie min. 20 cm)
n duża liczba US – zróżnicowanie wielkości i kształtów uchwytów lub ujednolicenie ich położeń zerowych
n różnica między gałką większą i mniejszą – nie mniejsza niż 20%
n dostosowanie kształtów uchwytów do anatomicznych kształtów dłoni
Operatywność
· wartość przełożenia
· stawiany opór
· stopień zgodności z realizowaną funkcją
Bezpieczeństwo działania US
(wybrane przykłady)
Ø Umieszczenie US w specjalnym zagłębieniu
Ø Otoczenie specjalną barierą
Ø Oddalenie US od siebie lub rozmieszczenie ich zgodnie z kolejnością użycia
Ø Przykrywy nad elementami manipulacyjnymi
Ø Mechaniczna blokada w poszczególnych położeniach elementów manipulacyjnych
Rodzaje urządzeń sterowniczych US
n Przyciski ręczne
n Przyciski nożne
n Przełączniki obrotowe (strzałkowe, gałkowe)
n Wyłączniki uchylne
n Gałki obrotowe
n Dźwignie (drążki)
n Korby
n Kierownice (koła sterowe)
n Pedały
ZASADY ROZMIESZCZANIA WSKAŹNIKÓW I ELEMENTÓW STEROWNICZYCH
1. ZASADA SPEŁNIANEJ FUNKCJI
Polega na grupowaniu razem wskaźników lub elementów sterowniczych spełniających podobną funkcję.
2. ZASADA WAŻNOŚCI
Grupowanie w zależności od tego, w jakim stopniu warunkują one realizację zadania.
3. ZASADA OPTYMALNEGO ROZMIESZCZENIA
Znalezienie dla każdego elementu optymalnego miejsca z punktu widzenia ich zastosowania ( wygody, dokładności, szybkości, potrzebnej siły itp. )
4. ZASADA KOLEJNOŚCI UŻYCIA
Przestrzenne ulokowanie elementów według odpowiadającej kolejności wykorzystania.
5. ZASADA CZĘSTOŚCI UŻYCIA
Rozmieszczenie elementów według częstości użycia, po uprzednim określeniu tej częstości.
INFORMACJA jest przekazywana do człowieka przy pomocy różnych sygnałów.
Aby sygnał mógł być odebrany przez człowieka musi posiadać odpowiednią formę fizyczną, która może być zarejestrowana przez system nerwowy człowieka w postaci wrażeń zmysłowych.
1. jakość,
2. siła,
3. wielkość,
4. kształt,
5. położenie,
6. ruch,
7. czas pojawiania się i trwanie.
1. CECHY JAKOŚCIOWE SYGNAŁU
2. SIŁA SYGNAŁU
Konieczne jest nadanie bodźcom pewnego minimum intensywności, jest tzw. próg wrażliwości.
Najmniejszą różnicę w intensywności sygnałów, jaką człowiek zauważa, nazywamy progiem czułości albo różnicy.
Optimum siły sygnałów zależy od :
· Wielkości przedmiotów obserwowanych,
· Oświetlenia tła ( kontrast ),
· Wymaganej precyzji wykonania zadania.
3. WIELKOŚĆ SYGNAŁU
Cecha ta dotyczy głównie wymiarów przestrzennych i związana jest z ostrością wzroku.
Określa się ją za pomocą minimalnej odległości między dwoma punktami, przy której możliwe jest uzyskanie wrażenia rozdzielczości tych punktów.
Próg ostrości określa się za pomocą jednostek kątowych.
4. KSZTAŁT SYGNAŁU
Kształt rozpoznawalny jest zarówno wzrokiem jak i dotykiem.
Wzrokowo najłatwiej rozpoznawalne są kształty regularne:
kropki, kreski, trójkąty, kwadraty, o wiele trudniej jest zidentyfikować kształty nieregularne.
5. POŁOŻENIE SYGNAŁU
Określenie miejsca sygnału może być dokonywane za pomocą różnych organów zmysłowych, głównie jednak za pomocą wzroku, słuchu i czucia kinestetycznego.
6. RUCH SYGNAŁU
Rozróżniamy:
· sygnały nieruchome pojawiają się stale w jednym i tym samym punkcie miejsca pracy,
· sygnały ruchome zmieniają swoje miejsce w polu orientacji podmiotu.
Zarówno sygnały nieruchome , jak i ruchome mogą pojawiać się w dwojaki sposób:
· sygnały przerywane dyskretne ( zjawiają się i znikają w określonych odstępach czasu regularnie lub nieregularnie ),
· sygnały ciągłe (trwają w polu orientacji podmiotu albo w jednym miejscu, albo też przesuwają się w polu widzenia ).
Obserwowanie sygnałów ciągłych nazywamy śledzeniem.
7. CZAS TRWANIA SYGNAŁU
Aby jakikolwiek bodziec został spostrzeżony, musi on działać przez minimalny okres czasu, który możemy nazwać okresem progowym.
Potrzebny jest również pewien minimalny czas dzielący bodźce następujące po sobie, aby dały się rozróżniać i nie zlewały się w jeden. ( optymalna widzialność ok.0.1 s)
...
darius037