ARCHITEKTURA FINLANDII
1. HELSINKI – MIASTO W STYLU EMPIRE.
· styl „empire” – (pocz. XIX wieku): styl cesarstwa (Napoleon)
Ø (łac. empire = imperium)
Ø miejsce powstania: Francja w okresie 1800 – 1815
Ø naśladowanie cech stylu egipskiego, greckiego, rzymskiego
Ø symetria, monumentalizm
Ø pilastry (rodzaj zdobienia – płaskorzeźba na fasadzie budynku)
· Helsinki – pierwszy dom w takim stylu: 1757 Dom Sederholma (Samuel Berner)
· Budowa Helsinek:
Ø Johan Albert Ehrenström (1762 – 1847)
Ø Carl Ludwig Engel (1778 – 1840)
ü architekt, dostał zlecenie na stworzenie zabudowy miasta
ü jasne kolory, pastele, żółć, błękit (antyczne inspiracje)
ü najważniejsze budynki: Kościół Św. Trójcy, Ratusz, Biblioteka, Uniwersytet, Katedra, pałac Rady Państwa , Plac Senatorski
àKatedra
à Biblioteka
à wnętrze Biblioteki
à Ratusz
· inne budynki: Pałac Prezydencki zbudowany 1 1818r (Pehr Granstedt)
2. SECESJA – „ZŁOTY WIEK” SZTUKI FIŃSKIEJ.
· główne cechy:
Ø zerwanie z naśladowaniem stylów historycznych
Ø zwrot do natury
ü świat organiczny
ü rodzima flora i fauna
ü „Natura jest wielką księgą z której możemy czerpać natchnienie” (H. Guimard)
· Secesja fińska:
Ø ok. 1890 – 1910
Ø „narodowy romantyzm”
Ø (fin.) Kansallisromantiika / Jugend
Ø źródła inspiracji:
ü angielski ruch ”Arts & Crafts” (wywodzący się z Glasgow)
ü architektura granitowa Henry’ego Hobson Richardsona
ü elementy narodowe: motywy z przyrody i Kalevali
· „Synteza Sztuk”
Ø Akseli Gallen-Kallela – malarz, grafik, architekt, ilustrator, sztuka użytkowa
Ø Eliel Saarinen – architekt, architekt wnętrz, sztuka użytkowa
Ø synteza sztuk = scalanie wnętrza
ü meble = element architektury (wbudowywane w ściany, tzw. Yachting Style)
ü dekoracje = element architektury (malarstwo ścienne, mozaika, witraż, tkanina)
Ø książka ozdobna – zespolenie literatury ze sztukami plastycznymi (oprawa, ilustracja, ekslibris)
· miasta secesyjne: Barcelona, Bruksela, Budapeszt, Glasgow, Wiedeń, Helsinki
· czołowi artyści:
Ø Akseli Gallen-Kallela
Ø Hugo Simberg
Ø Eero Järnefelt
Ø Ville Valgren
AXEL GALLEN / AKSELI GALLEN-KALLELA (1865 – 1931)
· motto: ”Wszystko albo nic, pierwszy albo ostatni”
· styl
Ø epicko – dekoracyjny
Ø połączenie europejskiego symbolizmu lat 90-tych XIX wieku (studiował we Francji) oraz fińskiej sztuki ludowej
Ø apogeum dekoracyjności (ilustracje do Kalevali)
· okres paryski: sceny z życia bohemy, kawiarnie, portrety przyjaciół
· fińska natura: „Dzięcioł” (symbol samotności i niezależności)
· poza tym tworzył: drzeworyty, winiety i ilustracje do czasopism
HUGO SIMBERG (1873 – 1917)
· uczeń Kalleli
· wybitny symbolista
· małe formy: tempery, akwarele
· freski w Katedrze w Tampere
· motywy: śmierć, siły natury, diabły
· chciał by ludzie patrząc na jego obrazy w głębi duszy „płakali i krzyczeli”
EERO JÄRNEFELT (1863 – 1937)
· karelianizm (tęsknota do korzeni)
· obraz wsi fińskiej
· melancholijne jesienne krajobrazy
· najbardziej znane dzieło „Karczowanie lasu” (lub „Niewolnicy”) – 1893
VILLE VALLGREN (1855 – 1940)
· „Francuz wśród Finów”
· motto: „Kobieta jest moim bogiem a ja jej sługą” J
· dzieła „nobliwe duchem, pięknem i poezją”
· rzeźbiarz
· symbol Helsinek – Havis Amanda:
(1906-8)
INNI ARCHITEKCI:
· biuro projektowe „Geselius – Lindgren – Saarinen”
· Eliel Saarinen
Ø projekt Tribune Tower w Chicago – nie wygrał konkursu ale zdobył uznanie
Ø zaprojektował Cranbrook Academy of Art.
Ø Dworzec w Helsinkach
· Lars Sonck (projekt katedry w Tampere)
· typowe elementy to drewniane bale i budowanie w granicie
3. ALVAR AALTO (1898 – 1976)
Ø architektura organiczna
Ø proporcje w skali człowieka
Ø integracja z tłem otaczającego krajobrazu
Ø organiczne traktowanie budulca
Ø „Okres Biały”
Ø Biblioteka w Viipuri
„świetliki” – dużo elementów doświetlających
falista linia sufitu
Ø sanatorium w Paimio – przełom w poglądach na nowoczesną architekturę
ü niewiarygodna czystość i śmiałość koncepcji
ü czytelny podział funkcjonalny
Ø wazon z Savoy (1937)
Ø krzesła i fotele z giętej sklejki
Ø dom Aalto 1934 – 36
ü podział funkcjonalny na fasadzie domu: biała cegła = część biurowa, drewno = część mieszkalna
ü po raz pierwszy Aalto stosuje drewniane listwy na fasadzie domu
ü wnętrza w głównie drewnie, łączność z naturą
Ø Willa Mairea 1838/9
ü zbudowana dla przyjaciół
ü integracja z krajobrazem
ü doświetlanie – duże okna, kąt okien, świetliki
· „Okres Czerwony”
Ø Baker House 1947/49 – akademik Cambridge MIT, Massachusetts
Ø Berlin Hansa Viertel – blok mieszkalny
Ø Bremen Neue Vahr
Ø Essen Opera House 1959 (1981)
· wzornictwo organiczne
Ø design odpowiadający naturze człowieka
Ø naturalne materiały
Ø bez racjonalizmu w projektowaniu
Ø nie tylko funkcjonalne potrzeby ale i psychiczne (poprzez zastosowane materiały, kolory, drewno!!)
4. FUNKCJONALIZM FIŃSKI.
· Erik Bryggman – Kaplica Zmartwychwstania w Turku 1939/40.
· Lindegren, Jäntii - stadion w Helsinkach 1930’ – 1950’.
· T. i T. Suomalainen – Kościół Skalny w Helsinkach (Temppelliaukio) – 1969.
· podstawowa cecha: nowoczesność połączona z tradycją i użycie granitu
5. EERO SAARINEN (1910 – 1961)
· życiorys:
Ø syn Eliela Saarinena
Ø 1923: emigracja rodziny do USA
Ø 1929-30: studia w Paryżu (rzeźba)
Ø 1934: dyplom na Yale, później stypendium w Europie
Ø od 1937r współpraca z Charlesem Eames
· projekty:
Ø ikony designu XXw: fotel „Womb Chair” (1947) i krzesło „Tulip” (1956)
· modernizm organiczny
Ø użycie nowych tworzyw w celu osiągnięcia jak największej plastyczności form – współpraca z przemysłem zbrojeniowym (dostęp do różnych tworzyw, np. włókno szklane, żywica poliestrowa, plastik z formy wtryskowej, styropian, akryzonit)
· 1940: udział w konkursie MoMA Organic Designin Home ...
sabcia0171