pytania na metodologie wraz z opracowaniem.doc

(734 KB) Pobierz
1

1.Kontrola zmiennej niezależnej na przykładzie modelu eksperymentalnego

Metoda A – ustalenie stałej wartości kontrolowanej zmiennej w obu grupach porównawczych lub wyrównanie grup na etapie pretestu

Metoda B – dorób parami lub dobór wiązany (gdy jest więcej niż 2 grupy).

2.Porównaj: klasyfikacja, systematyzacja, typologia

Klasyfikacja – (1) podział osób, przedmiotów lub zjawisk na grupy według określonej zasady, (2) zaklasyfikowanie osoby, przedmiotu lub zjawiska do określonej grupy lub (3) ocena wyników osiągniętych przez ucznia lub sportowca i zestawienie ich z wynikami innych osób; też: lista powstała w wyniku takiego zestawienia.

Systematyzacja – porządkowanie czegoś według określonych zasad, by tworzyło jakiś system.

Typologia – (1)  nauka o typach, badanie porównawcze typów w zakresie różnych nauk, (2)  podział czegoś według określonych zasad lub (3) zbiór zasad umożliwiających grupowanie poszczególnych osób, przedmiotów, zjawisk itp. według określonych typów.

3.Główne zadania i zakres stosowalności współczesnych teorii testów

Głównym zadaniem teorii testów jest formalizacja zbioru pojęć służących opisowi pomiaru, wśród tych pojęć wyróżniamy:

1)     pojęcia charakteryzujące „dobroć” pomiaru (jego trafność – przydatność do prognozy zachowań, rzetelność – dokładność pomiaru i homogeniczność – kontrola, czy poszczególne itemy badają to samo, co cały test)

2)     pojęcia charakteryzujące formalną strukturę treści pomiaru (struktura czynnikowa i latentna – porównywanie wyników różnych narzędzi, co pozwala na późniejszą interpretację)

Zakres stosowalności teorii testów: wtedy, gdy niemożliwe jest sprawdzenie (czy nie ma braków, czy mierzy co co ma mierzyć) narzędzia za pomocą wielokrotnego pomiaru tego samego obiektu.

4.Pojęcie i założenia logicznej teorii języka

LTJ (logiczna teoria języka, logika formalna, logika w węższym znaczeniu) - centralnym zadaniem badawczym logicznej teorii języka (LTJ) jest systematyczna racjonalizacja pewnych czynności językowych, polegających na komunikacyjno – poznawczym użyciu języka. Racjonalizacja polega na dostarczeniu odpowiedzi na pytanie: jakiego rodzaju wiedza o języku jest wystarczająca i niezbędna do tego, aby podejmować w sposób całkowicie świadomy czynności językowe realizując pewne typowe dla nich cele? Jest to racjonalizacja systematyczna, czyli, że owa wiedza wystarczająca i niezbędna do świadomego podejmowania czynności językowych logika ujmuje w postaci pewnego systemu teoretycznego, pewnego układu twierdzeń, w postaci teorii, nie zaś jako zbiór nie powiązanych ze sobą, oddzielnych wskazówek określających sposób wykonywania każdej indywidualnej czynności z osobna.

5.Efekt oczekiwań interpersonalnych badacza (OIB)

Przez OIB – oczekiwania interpersonalne badacza rozumie się wpływ samego badacza na zachowanie osoby badanej i przebieg badania. Z początku badacz ma oczekiwania wstępne, wynikające z: jego osobowości, wiedzy, danych o osobie badanej posiadanych przez nawiązaniem kontaktu. Te oczekiwania mogą się zmieniać w trakcie kontaktu. Oczekiwania badacza wpływają na zachowanie się osoby badanej poprzez:

- stwarzany klimat (bardziej lub mniej życzliwe traktowanie)

- sprzężenie zwrotne (okazywanie większej uwagi)

- wkład (podejście „nauczycielskie, uwaga)

- wydajność (stwarzanie okazji do „wykazania się” przez badanego)

6. Pojecie psychologii z perspektywy teorii pomiarów i testów

Przedmiotem pomiaru są różne stopnie własności obiektów, czyli cechy modalne, przyjmujące pewne wartości natężenia cechy. Podstawowym problemem jest błąd pomiaru wynikający z wnioskowania na podstawie wartości zaobserwowanych o wartościach mierzonych.

Psychologia jako przedmiot pomiaru traktuje wartości cech psychologicznych człowieka. Pytanie, czy można mówić, że cechy te realnie istnieją? Ludzie zachowują się tak, jakby te cechy istniały, a najbardziej przekonywający jest fakt, że różni ludzie zachowują się w taki sposób, jakby te cechy występowały u nich z różnym nasileniem. Teoria testów zajmuje się więc tylko cechami modalnymi, możliwymi do zmierzenia i na podstawie których można wysuwać statystyczne prognozy zachowania się.

Cecha w psychologii oznacza zbiór zachowań, które mają tendencję do współwystępowania i współzmienności, a szczególnie psychologia chce badać cechy, które mają charakter wyjaśniający – noszą one nazwę konstruktów lub pojęć teoretycznych. Wyjaśnienie ma charakter hipotez/y, a jego celem jest stworzenie przesłanek budowy prognoz.

Cechy, badane w psychologii, charakteryzują się często nadwyżką znaczeń – tzn., że jednej nazwie cechy może odpowiadać kilka różniących się między sobą zbiorów zachowań i wszystkie są poprawne. Nadwyżka znaczeń powoduje, że można konstruować wiele definicji danej cechy i w rezultacie stosować różne narzędzia pomiaru.

7.Motywacja osoby badanej

Należy rozróżnić osoby na „ochotników” i tych „z przymusu”. Ochotnicy wyróżniają się od reszty populacji następującymi cechami:

1)     wyższym poziomem wykształcenia

2)     wyższym statusem społeczno-ekonomicznym

3)     wyższym II

4)     wyższym poziomem zmiennej aprobaty społecznej

5)     wyższym poziomem socjalizacji i dalej (mniejsze znaczenie):

6)     zwiększoną tendencją do poszukiwania stymulacji

7)     zwiększona tendencją do zachowań niekonwencjonalnych

8)     płcią (e. ze stresem – mężczyźni, reszta – kobiety)

9)     niższym poziomem autorytaryzmu

10) niższym poziomem konformizmu

11) wyznaniem (najczęściej Żydzi)

8.Racjonalizacja czynności i idealizacja świadomości

Racjonalizacja czynności – to takie ujęcie czynności, przy którym traktujemy ją jako wynik: dążności podmiotu czynności do realizacji celu oraz wiedzy tego podmiotu o znaczeniu czynności dla realizacji tego celu. Oznacza to, że zakładamy świadomość podmiotu co do czynności i celu.

 

Idealizacja świadomości – zakładanie, że świadomość podmiotu jest pełna, czyli obejmuje wszystkie elementy niezbędne dla dokonania racjonalizacji czynności czyli podmiot czynności jest w pełni świadomy swoich celów i zna skutki możliwych do podjęcia czynności, czyli dysponuje pełną wiedzą konieczną i wystarczającą dla zrealizowania swoich dążeń.

9. Schematy wnioskowania statystycznego

Dla weryfikacji hipotez:

1)     Sformułowanie hipotezy zerowej i alternatywnej – gdzie H0 zakłada brak różnic między grupami, natomiast H1 mogą być 3 rodzaje.

2)     Wybór statystyki testowej – czyli funkcji W = f(x1, x2, ..., xn) i wyznaczamy jej rozkład przy założeniu prawdziwości H0.

3)     Określenie poziomu istotności ά – czyli prawdopodobieństwo popełnienia błędu I rodzaju, a więc odrzucenia H0, gdy jest ona prawdziwa. Poziom istotności powinien być mniejszy od 0.1.

4)     Wyznaczenie obszaru krytycznego testu – to jest obszaru znajdującego się na krańcach rozkładu, pozwala na odrzucenie H0, jeśli wartość statystyczna testu znajdzie się w tym obszarze.

5)     Obliczenie statystyki na podstawie próby – a więc opracowanie wyników próby sposób zgodny dla danego testu, dla większości testów (rozkład normalny, graniczny, T-Studenta) wg wzoru:

statystyka testowa W = (statystyka z próby – hipotetyczna wartość parametru) / odchylenie standardowe rozkładu

6)     Podjęcie decyzji – porównanie obliczonej wartości statystyki z wartością krytyczną dla danego poziomu istotności.

Dla estymacji – stosowana jeśli nie znamy rozkładu populacji, estymacja może być punktowa (gdy szukamy konkretnej wartości uzyskanej z próby) lub przedziałowa (gdy szukamy tylko tzw. przedziału ufności).

10.Wynik prawdziwy: Gullixen, Lord i Novick

Wg Gullixena – wynik prawdziwy jest zabsolutyzowany i zewnętrzny w stosunku do pomiaru.

Wg Lorda i Novicka – wynik prawdziwy jest wartością oczekiwaną rozkładu skłonności o charakterze relatywnym do narzędzia pomiaru.

11.Klasyfikacja hipotez wg Nowaka

Podział na zmienne zależne i niezależne (?)

12.Równoznaczność, pojęcie, znaczenie – logiczna charakterystyka

1)     Równoznaczność – czyli to samo znaczenie dwóch zdań Z1 i Z2 w języku J zachodzi wtedy, gdy zachodzą dwa okresy warunkowe: Jeśli Z1 to Z2 i jeśli Z2 to Z1.

2)     Pojęcie – to znaczenie jakiegoś terminu, a więc pojęcie P w języku J to znaczenie terminu T w tym języku.

3)     Znaczenie – znaczenie wyrażenia W w języku J to taka własność wyrażenia W, która przysługuje wszystkim i tylko tym wyrażeniom w tym języku, które są równoznaczne z wyrażeniem W.

13.Hipotezy wg Madsena i podział

Hipoteza to sformułowanie symboliczne, dotyczące niezaobserwowanych i prawdopodobnie niemożliwych do zaobserwowania zależności funkcjonalnych.

Podział wg terminów składowych hipotez:

1)     hipotezy teoretyczne – zawierają tylko terminy hipotetyczne

2)     hipotezy częściowo empiryczne – zawierają jeden termin hipotetyczny (H) i jeden opisowy, hipotezy mogą przyjmować formę SH lub HR

Podział wg stopnia złożoności hipotez:

1)     jednowymiarowe – dot. prostych zależności funkcjonalnych

2)     wielowymiarowe – dot. skomplikowanych zależności funkcjonalnych, kilka zmiennych determinuje inną

14. Model Ex Post Facto - odmiana konfirmacyjna, charakterystyka metodologiczna, ocena istotności zmiennych, sposób zbierania danych

Model EPF jest jakby odwróceniem modelu E i polega na tym, że badacz mierzy wartości zmiennej zależnej, a następnie próbuje zidentyfikować zmienne niezależne, które wpłynęły na takie wartości zmiennej zależnej. Etapy postępowania w modelu EPF:

-  operacjonalizacja zmiennej zależnej i dobór grup porównawczych

-  określenie populacji

-  operacjonalizacja hipotezy badawczej

-  analiza danych

Wyróżnia się dwie odmiany tego modelu:

1)     odmianę eksploracyjną (EPF-E) – stosowaną w przypadku rozwiązywania problemów istotnościowych (jakie zmienne niezależne wpłynęły na zależną Y)

2)     odmianę konfirmacyjną (EPF-K) – stosowaną w celu sprawdzenia hipotezy: czy zmienna niezależna X wpłynęła na zmienną zależną Y

15.Teorie wg Madsena

Teoria dla Madsena stanowi odpowiednik tekstu lub opracowania naukowego, a więc takiego, który jest informacyjny i usystematyzowany, zawiera stwierdzenia opisowe, wyjaśniające i metateoretyczne. Części składowe tego tekstu = teorii Madsen nazywa poziomami abstrakcji lub warstwami. Są to:

1)     warstwa opisowa – w zależności od poziomu uogólnienia opisy te są nazywane danymi lub prawami;

2)     warstwa wyjaśniająca (hipoteczna) – zawiera wyjaśnienia, a więc sformułowanie przyczynowego lub funkcjonalnego związku pomiędzy kilkoma faktami;

3)     metawarstwa – to cała reszta, w której zawierają się twierdzenia: metodologiczne, metateoretczne oraz filozoficzne.

16. Zasady klasyfikacji modeli badawczych

Modele badawcze dzielimy ze względu na:

1)     kryterium manipulacji zmienną niezależną (podejścia)

2)     kryterium jednoczesności oddziaływania zmiennych na siebie i pomiaru skutków tego oddziaływania

Podejście eksperymentalne

Podejście nie-eksperymentalne

Model eksperymentalny

Model quasi-eksperymentalny

Model Ex Post Facto

Model wielokrotnej regresji

Model polegający na tym, że:

1. Manipulujemy zmienną niezależną główną z zachowaniem zasady randomizacji

2. Kontrolujemy pozostałe zmienne niezależne

3. Mierzymy zmiany zmiennej zależnej w zależności od przyjmowanych dla grup wartości zmiennej niezależnej głównej.

Model polegający na tym, że:

1. Manipulujemy zmienną niezależną główną ale bez zachowania zasady randomizacji (kontrolujemy zmienną niezależną główną poprzez przydzielanie osób do grup ze względu na wartości tej zmiennej)

2. Kontrolujemy pozostałe zmienne niezależne

3. Mierzymy zmiany zmie­nnej zależnej w zależności od przyjmowanych dla grup wartości zmiennej niezależnej głównej.

Model polegający na tym, że:

1. Gromadzimy dane.

2. Mierzymy wartości zmiennej zależnej i wg niej porządkujemy te dane.

3. Poszukujemy i dokonujemy pomiaru zmiennych zależnych.

Model polegający na tym, że:

1. Najpierw mierzymy zmienną zależną i wybraną niezależną

2. Szukamy związku pomiędzy zmiennymi (czy niezależna wpłynęła na zależną, w jakim stopniu i jaki jest charakter tych zależności)

17. Aksjomaty teoretyczne Gullixena, Lorda i Novicka

Wg Gullixena do aksjomatów należą:

1)     wartość oczekiwana błędu = 0

2)     błąd pomiaru i wynik prawdziwy są nieskorelowane

3)     błędy w dwóch kolejnych próbach są nieskorelowane

Wg Lorda i Novicka mamy dwa aksjomaty:

1)     rozkład skłonności każdej osoby ma wariancję skończoną

2)     wynik prawdziwy jest względnie stały i niezależny od faktu mierzenia.

18. Reguły dedukcyjne

Reguły dedukcyjne należą do reguł składniowych (syntaktycznych). Wyróżniamy wśród nich:

-         r. aksjomatyczne - nakazują bezwarunkowo uznawać za prawdziwe pewne ustalone zdania, określając je jako tezy

-         r. inferencyjne - nakazujące uznawać pewne zdania, w sytuacji, gdy uznane już zostały za prawdziwe określone zdania (zwykłe) inne; (jakie zdania są tezami, jeśli tezami są pewne zdania inne)

19. Ocena istotności zmiennych w EX Post Facto

Dla oceny, czy zmienna X jest istotna dla Y, stosuje się test chi-kwadrat lub porównania frekwencyjne. Natomiast dla oceny, w jakim stopniu zmienna X wpłynęła na Y, używa się współczynnika korelacji punktowo-czteropolowej, współczynnika O-Kendalla lub lambda Goldmana i Kruskala.

20. Klasyfikacja nauki, kryteria klasyfikacji nauk

Nauka (poznanie naukowe) to taki rodzaj działalności, który polega na kontrolowaniu prawdziwości twierdzeń i hipotez.  Klasyfikacja nauk bazuje na rodzaju tej kontroli oraz na przedmiocie zainteresowań danej dziedziny nauki:

1)     nauki formalne – polegają na dowodzeniu, uprzywilejowane są aksjomaty

2)     nauki empiryczne – polegają na sprawdzaniu, tu uprzywilejowane są zdania obserwacyjne

- nauki przyrodnicze (prawa naturalne)

- nauki humanistyczne (z założeniem o racjonalności)

- nauki społeczne (prawa społeczne, historyczne i ekonomiczne)

psychologia jako dziedzina z pogranicza trzech ww.

21. Podział epistemologiczny w/g Madsena

Jest oparty na języku danych i na kategorii terminów hipotetycznych stosowanych w danej teorii

1)     teorie czysto opisowe – teksty bez warstwy hipotetycznej ani wyraźnej metawarstwy, tu: t. o. behawioralne, fenomenologiczne, fizjologiczne;

2)     teorie wyjaśniające – teksty zawierające warstwę hipotetyczną i metawarstwę, tu: t. w. fizjologiczne, neutralne, mentalistyczne;

3)     teorie interpretacyjne – teorie, które nie wyjaśniają ani przewidują zachowania przy użyciu wyjaśnień, intuicyjne.

22. Społeczno-naukowe przesłanki formułowania problemów badawczych

Przesłanki społeczne – potrzeba zmieniania i ulepszania otaczającego nas świata, a więc motywacja praktyczna, pochodząca ze źródeł społecznych, w tym:

- same sytuacje społeczne

- wartości badacza

- system klasowych nierówności

- konflikty w zakładzie przemysłowym

- aspiracje młodzieży wiejskiej

Przesłanki naukowo-poznawcze – tutaj zawierają się następujące motywacje:

- ciekawość

- świadomość istnienia „białych plam”

- istnienie dwóch sprzecznych hipotez lub konkurencyjnych teorii

- „odkrycie metodologiczne”

23. Znaczenie a odniesienie przedmiotowe. Analiza porównawcza

24. Zdania fikcjonalne

Zdania fikcjonalne to takie zdania języka J, które nie komunikują żadnego faktu z wagi na wiedzę W. Zdania te dzielimy na:

1)     zdania kontradyktoryczne- zdania fałszywe w każdym modelu języka z uwagi na wiedzę W (kontrtezy) np. „Dotknęła go twarda ręka losu”

2)     niekontradyktoryczne zdania kontrempiryczne- zdania syntetyczne języka niezgodne z wiedzą W, w związku z tym fałszywe w modelu M- z uwagi na wiedzę W (niezgodne z naszą zwykłą wiedzą) np. „skamieniał z przerażenia”

...

Zgłoś jeśli naruszono regulamin