historia-roku_1.pdf

Na podstawie: Andersen, Hans Christian (-), Baśnie, tłum.

Cecylia Niewiadomska, Gebethner i Wolﬀ, wyd. , Kraków, 

Wersja lektury on-line dostępna jest na stronie wolnelektury.pl .

Ten utwór nie jest chroniony prawem autorskim i znajduje się

w domenie publicznej, co oznacza, że możesz go swobodnie wy-

korzystywać, publikować i rozpowszechniać.

HANS CHRISTIAN ANDERSEN

Historia roku

Był styczeń. Od rana srożyła¹ się straszna zadymka, śnieg pęǳił przez ulice całymi

chmurami, sypał z dachów, uderzał w szyby, bił przechodniów po twarzy, to znowu

wirował w powietrzu, wichrem kręcony. Luǳie biegli skuleni, śpiesząc niesłycha-

nie, mrużąc oczy, wpadając na siebie co chwila i ostrożnie rozchoǳąc się w strony

przeciwne, aby nie upaść od zdraǳieckich, silnych porywów wiatru. Powozy i konie

wyglądały jak cukrem posypane, lokaje odwracali się bokiem do wiatru, stangre-

ci² wytężali siłę i uwagę, aby kogo nie przejechać, choć konie posuwały się barǳo

powoli, tonąc w głębokich zaspach.

Prawǳiwa burza śnieżna.

Uspokoiła się wreszcie pod wieczór, odmieciono ścieżki pod ścianami domów, ale

tak wąskie, że jeśli na której spotkało się dwóch luǳi, to stali dość długo naprzeciw

siebie, gdyż żaden z nich nie miał odwagi wstąpić w śnieg głęboki.

Wieczór był już pogodny, ani cienia wiatru, niebo czyste, jakby kto wymiótł ob-

łoki, usypane gwiazdami, które świeciły tak jasno, jak gdyby je wyczyszczono świeżo

podczas burzy. Mróz ścinał śnieg, który skrzypiał pod stopami. Nad ranem był tak

twardy i ścięty skorupą lodową, że wróble mogły skakać po nim, szukając pożywienia,

którego nie było.

— Pi, pi! — odezwał się jeden żałośnie — to mi piękny Rok Nowy! Stary był

daleko lepszy i mógł sobie zostać jeszcze. Ten mi się wcale nie podoba i mam chyba

prawo na niego narzekać.

— Tak, tak — potwierǳił drugi — luǳie narobili tyle hałasu, witając go aż

wystrzałami. Nie wieǳieli sami, co robić z radości, że sobie stary poszedł. Ja cieszyłem

się także razem z nimi, bo myślałem, że zaraz nastąpią dni ciepłe — a tymczasem nic

z tego! Zimniej jeszcze, niż było. Luǳie widocznie pomylili się w rachunku.

— Naturalnie — pisnął trzeci, stary, mądry, wróbel, nieco siwy na czubku. —

Luǳie mylą się barǳo często. Zrobili sobie coś takiego, co nazywają kalendarzem

i zdaje im się, że cały świat bęǳie stosował się do ich wynalazku. A świat ma swoje

prawa. Kiedy nadejǳie Wiosna, wtedy się zacznie Rok Nowy: tego nikt nie odmieni

i ja też tak czas liczę.

— Ale kiedyż ta Wiosna przyjǳie? — dopytywały inne.

— Przyjǳie ona, kiedy bociany powrócą; na pewno czasu określić nie można,

a szczególniej tu w mieście — tu o tym nikt nic nie wie — na wsi lepiej się znają na

tych rzeczach. Może lepiej tam się udać i zaczekać na nią? Zawsze ona tam bliżej.

— Barǳo to pięknie — pisnął inny wróbel, który skakał dokoła, ćwierkając coś

sobie, ale dotąd nie oǳywał się wyraźnie. — Barǳo to piękny pomysł — powtó-

¹ sro si — tu: wystepować z wielką siłą, gwałtownie, groźnie.

² start — wożnica, furman.

rzył — może dowiecie się tam czegoś pocieszającego, ale ja nie polecę. Mam tutaj

w mieście wiele dogodności, których bym nie znalazł na wsi. Niedaleko, na przy-

kład, mieszkają tu luǳie, którzy sobie wymyślili barǳo rozsądną zabawkę: zawiesili

na murze kilka doniczek od kwiatów w ten sposób, że wielki otwór przylega do ścia-

ny, a tylko mały w denku zwrócony jest na świat. Przez ten mały otworek można się

dostać do środka i mieć bezpieczne schronienie przed śniegiem. Gǳież na wsi znaj-

dę podobne mieszkanie? Tutaj barǳo nam dobrze i wygodnie z ǳiećmi, a chociaż

wiem, że luǳie nie zrobili tego dla nas, tylko dla własnej przyjemności, pochwalić

ich za to muszę. Sypią nam też czasem okruszyny chleba, gdyż przyjemnie im patrzeć,

jak kręcimy się i zajadamy. To wszystko są ważne rzeczy i nie można ich porzucać

lekkomyślnie. Toteż pewna jestem, że mój mąż zostanie w mieście, więc naturalnie

i my zostaniemy.

— A my lecimy na wieś dowieǳieć się czegoś o wiośnie — zaszczebiotało chórem

kilka młodych wróbli i odleciały zaraz.

Na wsi mróz był większy, a wiatr ostry i przenikliwy pęǳił białe tumany przez

pola śnieżyste. Drogą na wozie jechał chłop w kożuchu i czapce baraniej, bĳąc się

po ramionach, aby rozgrzać ręce w grubych, ciepłych rękawicach; bat spokojnie leżał

obok; chude konie biegły w kłębach ciepłej pary.

Śnieg skrzypiał pod kołami, a wróble skakały za wozem, zziębnięte i zmęczone.

— Pi, pi! Kiedyż tam przyjǳie znowu Wiosna? Pi, pi! Tak długo już na nią

czekamy!

— Długo, długo! — powtórzył jakiś głos przeciągle, który zdawał się płynąć

z pobliskiego wzgórza, podobnego do góry śnieżnej.

Może to było echo, a może głos starca, sieǳącego na wzgórzu mimo wichru

i zamieci: w białej oǳieży, cały śniegiem osypany, zdawał się białym królem, który

z wysokiego tronu patrzy na swoje państwo. Białe włosy spadały mu aż na ramiona,

biała broda pierś zasłaniała i tylko jasne oczy świeciły jak gwiazdy lodowe.

— Co to za starzec? — świergotały wróble.

— Ja wiem! Ja wiem! — zakrakał stary kruk na płocie, ptak niezmiernie rozumny,

który też nie garǳił najdrobniejszym ptaszkiem, bo wieǳiał, że wszystkie równe

są w oczach Boga. — Ja go znam — odpowieǳiał też wróblom — to Zima. To

staruszek Rok Stary, który nie umarł wcale, chociaż tak napisano w kalendarzu, ale

jako opiekun młodej Wiosny oczekuje tu na nią. Hu! co za mróz. Zimno wam,

ǳieciaki?

— O, zimno! Ale wszyscy świadczcie teraz, że miałem słuszność mówiąc, że ka-

lendarz to wymysł luǳi, którzy chcą rząǳić Naturą, a naprawdę sami o niczym nie

wieǳą. My się z nią lepiej znamy, my, jej ǳieci.

Upłynął tyǳień, drugi, trzy tygodnie. Żadnej zmiany. Staw wielki, zamarznię-

ty, patrzał w niebo martwą źrenicą: w powietrzu unosiły się mgły wilgotne, zimne:

ciemne chmury wron bez krakania, milczące przeciągały ponad białą ziemią. Wszyst-

ko spać się zdawało.

Wtem błysnął promień słońca, przemknął po jeziorze, które zajaśniało, niby ży-

we srebro; białość pól pociemniała, wierzchołki pagórków wysunęły się ciekawie

spod śniegu. Lecz biała postać starca pozostała wyczekująca na najwyższym wzgórzu,

z oczyma zwróconymi w stronę południową. I patrząc tam, nie wiǳiał, jak kobierzec

Zimy znikał nieznacznie, cieniał, tonął w ziemi, aż tu i ówǳie ukazały się miejsca

zielone, na których zaroiło się zaraz od wróbli.

— Kiwit! kiwit! Czy to Wiosna już przybywa?

Historia roku



— Wiosna! — powtórzyło długie, długie echo, a wiatr niósł je daleko, przez

łąki i pola, przez lasy ciemne, pełne mchów zielonych, które garbiły się na starych

drzewach.

Nagle z południa, w jasnych blaskach słońca ukazały się dwa pierwsze bociany;

niosły na skrzydłach dwoje ślicznych ǳieci: chłopczyka i ǳiewczynkę. Stanęły na

łące, a ǳieci zeskoczyły z nich leciuchno i tuląc się do matki-ziemi, ucałowały ją na

powitanie.

Potem szły dalej, wziąwszy się za ręce, a gǳie stąpnęły ich nóżki maleńkie, kwiat

wyrastał spod śniegu. Pełne uśmiechów biegły wesoło do wzgórza, gǳie sieǳiał biały

starzec i radośnie rzuciły się ku niemu.

Ale w tej samej chwili gęsta mgła wilgotna zakryła wszystko: nic nie było wi-

dać. Wtem zahuczał gwałtownie wiatr potężny, uderzył czołem w ciężki płaszcz mgły

szarej, rozerwał go, poszarpał. Zajaśniało słońce ciepłe i jasne; z wysokiego wzgórza

zniknął starzec, Rok Stary, a dwoje ślicznych ǳieci zajęło jego miejsce.

— To mi Rok Nowy! — zaśpiewały wróble. — To prawǳiwy Rok Nowy! Ten

nam zapłaci za wszystkie przykrości, jakie wycierpiałyśmy pod rządami Zimy. To Rok

Nowy!

Wszystko dokoła stroiło się i zieleniło; gǳie zwróciły się oczy ślicznych ǳieci,

tryskały pączki zielone z gałązek, podnosiła się trawka zielona ku górze, zieleniały

pola uprawne. ǲiewczynka rozśmiała się i drobniutką rączką rzuciła pierwszą garść

kwiatów na ziemię: miała ich tyle na lekkiej sukience! Sypała hojnie pełnymi rącz-

kami, a wciąż ich miała mnóstwo nieprzebrane: podniosła się na koniec i obłoki

kwiatów rzuciła precz, daleko, na grusze, jabłonie i drzewa owocowe, które stanęły

białe jak pod śniegiem, nawet ich listków zielonych widać nie było.

ǲieci klaskały w ręce. Całe stada ptasząt unosiły się ponad ich główkami, a wszyst-

kie szczebiotały: Wiosna! Wiosna! Wiosna!

Ślicznie było na świecie. Z chat wychoǳiły siwe staruszki, zgarbione, pomarsz-

czone i prostowały się na ciepłym słonku, i wygrzewały się w jego promieniach,

i z rozkoszą patrzały na pola i łąki, na żółte kwiatki, rozsiane tak hojnie, jak za dni

ich młodości. Wszystko jak było dawniej, piękne, świeże nowe. Błogosławiona Wio-

sna!

Las ciemny jeszcze, pączki tylko na gałęziach, ale duch życia i tu już przeniknął,

pachnie w powietrzu.

Niebieskie ﬁołki wysuwają kępami swoje wonne główki z zielonego ukrycia, a da-

lej prymulki, konwalia biała, zawilec gajowy, sasanki, każde źdźbło trawy pełne sił

i soków.

Para ǳieci na wzgórzu rośnie także szybko, śmiejąc się i śpiewając: płyną daleko

wesołe ich głosy.

Ciepły, łagodny deszczyk spadł na ziemię, ożywia na niej wszystko: każda kropelka

to błogosławieństwo; wiele ich pada i na głowy ǳieci, ale nie czują tego, bo łzy

deszczu na ich twarzy mieszają się ze łzami szczęścia. ǲieci złączyły usta pocałunkiem

i las zazielenił się w tej samej chwili.

ǲieci wstały z pagórka, wypoczęły i wyrosły. Jakie duże! To już para narze-

czonych. Ujęli się za ręce i jak do ślubu idą, strojni w kwiaty, wśród kwiatów. Las

rozwiesił nad nimi zielone sklepienie, na cichej ścieżce tylko promienie słoneczne

i plamy cienia igrają z wietrzykiem. Jaki rozkoszny zapach młodych liści, jakie po-

wietrze czyste i orzeźwiające! Pośród sitowia szemrze po kamieniach strumyk przej-

rzysty: jak wąż błyszczy łuską, tak on odbĳa promienie słoneczne, gdy się wychyli

z gąszczu i przemyka po jaśniejszej polanie.

Historia roku



Wszystko żyje, drga życiem, wszystko się rozwĳa, rośnie, rozlewa wonie, jak

uśmiechy szczęścia i czuje w sobie nieśmiertelność.

Skowronek ǳwoni wysoko nad polem, kukułka woła głośno, zlewają się w cu-

downą harmonię radosne glosy wilgi, czyżyka, kosa, pliszki małej. Wiosna, Wiosna!

Wierzba tylko nie zdjęła z pączków rękawiczek z ciepłej, białej bawełny: barǳo jest

przezorna, ale to nudne!

Upłynęły dni, tygodnie…

Coraz cieplej: gorące prądy płyną przez łąki i pola, żółkną zboża. Na cichych je-

ziorach rozpostarły się szerokie liście wodnych lilii, pod którymi szukają cienia drob-

ne rybki podczas skwarnego południa. I cisza. Tylko brzęczenie owadów, wytrwale

pracujących koło kwiatów; tylko blask, upał.

Na skraju lasu, skąd widok rozległy na chaty wiejskie, kąpiące się w słońcu, na

sady i ogrody, girlandy róż świeżych jak rumieniec ǳiewczęcia, na owocowe drzewa

i wiśnie czerwone, soczyste, ciężkie wśród zielonych liści — na skraju lasu sieǳiała

niewiasta. Piękna jest, młoda. Znamy ją: to ona przybyła tak niedawno jako ǳiecię

małe, sypiąc kwiaty. Teraz wzrok jej śmiały zdaje się mierzyć czarne, ciężkie chmury,

które się wznoszą z trzech stron coraz wyżej, wyżej, jak skały, jak góry olbrzymie.

Niby wezbrane, czarne, skamieniałe morze, schylają się nad lasem i ku niemu płyną.

W lesie umilkło wszystko, jak przez czary; wietrzyk nawet swawolny poruszyć się

nie śmie, sieǳi gǳieś przyczajony: żaden listek nie drgnie, ucichły świegotliwe ptaki.

Cisza, cisza… W całej naturze cisza i oczekiwanie pełne skupionej, milczącej powagi.

A luǳie śpieszą. Na drogach, na ścieżkach pełno jezdnych i pieszych, każdy pod

dach dąży, szuka schronienia.

Rozjaśniło się nagle, jakby słońce pękło i błysnął płomień straszliwy, niszczą-

cy, oślepiający wszystko… I znowu ciemność, tylko grom potężny ozwał się groźnie,

głucho.

Woda strumieniem spływa z niebios na ziemię. Światło i ciemność, cisza i grom

znowu. Kwitnąca trzcina chwieje się na ciemnym błocie, jak rozbujane morze, las

tonie w ulewie, mgle, smugach deszczu: światło i ciemność co chwila; cisza i gromy,

niby skał łamanie.

Trawy i zboża przylgnęły do ziemi, jakby przybite, jakby się już nigdy podnieść

nie miały po straszliwej klęsce.

Lecz oto strugi wody zmieniają się w krople, błysnęło słońce, niebo uśmiecha się

znowu, na każdym listku perły i diamenty, ptaki śpiewają, rybki wyglądają z wody,

mkną w różne strony z podwójną szybkością, brzęczą komary nad wilgotną łąką.

Nad brzegiem morza, na wielkim kamieniu usiadło Lato, silny, dorodny męż-

czyzna, o mokrych włosach po świeżej kąpieli. Woda spływa z niego, lecz słońce go

grzeje; czuje się odmłoǳony, pełen siły. I cały świat dokoła czuje się młody i silny,

bogaty, piękny, pełny darów bożych.

Piękne, gorące lato!

Słodki zapach płynie z pola koniczyny, miodowy zapach; roje pszczół brzęczących

uwĳają się nad nim, gromaǳą zbiory. Koląca jeżyna kamień oﬁarny oplotła zielenią,

kamień obmyty deszczem i słońcem oblany. Tu pszczół królowa śpieszy ze swym

rojem złożyć oﬁarę z wosku i miodu słodkiego. Lato przyjmuje ją wǳięcznie wraz

z żoną; oni lepiej od luǳi pojmują Naturę i więcej wiǳą.

Błysnęły złote gwiazdy na wieczornym niebie, zajaśniał promieniami złoty krzyż

na szczycie wieży kościelnej: jasny księżyc świeci mięǳy wieczorną zorzą a jutrzenką.

To Lato!

Upłynęły dni znowu, upłynęły tygodnie.

Historia roku



Jasne sierpy żniwiarzy błysnęły po polach, w sadach gałęzie drzew gną się ku

ziemi pod ciężarem owocu, chmiel rozwiesza bogato swe kiście pachnące, pod liśćmi

leszczyny kryją się gniazda orzechów.

Tu zasiadł mąż i żona już nie ǳieci i nie młoǳieńcy, silni, piękni, dojrzali luǳie.

Patrzą na świat dokoła, rozmawiają.

— Jakież bogactwo wszęǳie! — szepnęła kobieta. — Błogosławieństwo Boże!

Dostatnio, miło, dobrze, a jednak — a jednak — ja sama nie wiem, czemu tęsknię

do spoczynku, do spokoju, do ciszy. Nie umiem określić dobrze tego ǳiwnego pra-

gnienia!… Patrz, tam orzą znowu! Luǳiom nigdy nie dosyć, zawsze pożądają więcej.

Patrz, bociany idą z daleka za pługiem, ptaki egipskie, które nas przyniosły tu jako

ǳieci. Czy pamiętasz tę chwilę? Nasze przybycie tutaj? Przynieśliśmy blask słońca,

zieloność i kwiaty: i wszystko było takie strojne, świeże. ǲiś pociemniało, wiatr

rozmiata liście, sczerniały lasy, utraciły barwy, nie zdobią ich w tym kraju złociste

owoce…

— Chcesz złota i purpury? — zapytało Lato i wyciągnęło ramię ku polom i la-

som. A w tejże chwili bogactwo barw nowych okryło wszystkie drzewa: krzaki róż

zajaśniały głogiem purpurowym, winnice okryły się złotem i szkarłatem, z drzew

kasztanowych spadał deszcz ciemnych owoców, w lasach zakwitły powtórnie ﬁołki.

A Królowa Roku była blada i milcząca.

— Zimno! — szepnęła. — Wiatr chłodny. Nocami pada mgła wilgotna. Zimno

mi, tęskno — do naszej ojczyzny!…

I smutnymi oczyma żegnała bociany, lecące na południe, żegnała każdego i smut-

nie ku nim wyciągała ręce.

Odleciały. Na drzewach, dachach domów gniazda puste; w jednym wyrasta wy-

soki kłos żyta, w innym rzepak kwitnący. Wróble krążą ponad nimi.

— Pi, pi! A gǳież to państwo gospodarze? Niewygodnie im tutaj? Wiatr za

chłodny? Więc kraj ten opuścili? Szczęśliwej podróży!

Las zmienia barwy; żółknie i ciemnieje: liść spada suchym deszczem, wiatr je-

sienny świszcze, porywa resztę.

Późna jesień. Królowa Roku spoczywa znużona na posłaniu z mchu i siana, smut-

nie patrzy w gwiazdy. Mąż stoi przy niej. Wiatr ostry przemknął pomięǳy drzewami

i zabrał chmurę liści; na gałązce obnażonej usiadł motyl, może ostatni motyl tego ro-

ku.

Upłynęły dni i tygodnie.

Mgła wilgotna i chłodna, owĳała ziemię mokrą chustą, wiatr niósł lodowe igły,

noce stały się długie, ponure. Pan, władca roku, sam stanął wśród pola; biały włos

mu opada na ramiona, ale on nie wie o tem, myśli, że to płatki śniegu, które z chmur

spadają i cienką warstwą okryły już pola.

ǲwon z kościółka ogłosił wieczór wigilĳny.

— Oto ǳwon Naroǳenia — szepnął do siebie Król Roku. — Za chwilę mój

następca przyjǳie na świat, a ja będę mógł odejść, tak jak żona moja. Na spoczynek

ku jasnym gwiazdom!

Pod zieloną sosną, na której śnieg leżał, w głębi lasu stał Anioł z białymi skrzy-

dłami i zwiastował młodym drzewkom wesołą nowinę.

— Radość luǳiom i ptakom, i drzewom zielonym, i wszelkiej żyjącej na ziemi

istocie! — wyrzekł starzec na wzgórzu, skąd panował wzrokiem nad całą okolicą. Dla

mnie wybiła goǳina spoczynku — nowy Król i Królowa otrzymują berło, właǳę

nad światem.

— Właǳa, przy tobie jeszcze — odpowieǳiał Anioł — ona, a nie spoczynek

jeszcze twym uǳiałem. Czuwaj, aby śnieg, leżąc na ziemi, ogrzewał młode zasiewy.

Historia roku



Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: