HMS – egzamin
1.Platon
a) z Szackiego
- jeden z pierwszych socjologów
- stosował swą idealistyczną metodę do analizy życia społecznego, praw jego rozwoju oraz praw i warunków jego stabilności
- społeczeństwo polityczne jako działający system, system-całość, trwała wspólnota o solidniejszych podstawach niż wola jednostek, cel wyższy niż zapewnienie szczęścia jednostkom; prawo skłania obywateli, aby się ze sobą dzielili pożytkiem, prawo wytwarza takich ludzi w państwie, aby się nimi posługiwać dla zjednoczenia państwa
- państwo to trwała organizacja o określonych potrzebach i budowie wewnętrznej
- metafora społeczeństwa jako organizmu- całość złożona z części, które wypełniają odmienne funkcje i są z tego powodu niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania, żadna nie może zostać usunięta lub zmieniona bez szkody dla całości, żadna nie może się usamodzielnić, nie narażając na szwank organizmu; państwo najpodobniejsze do jednego człowieka to utopia Platona; państwa rzeczywiste są zawsze mniej lub bardziej „chore”
- majątkowe zróżnicowanie społeczeństwa, nierówności społeczne (jedno ze źródeł rozkładu państwa), sławny Platoński komunizm zakładający likwidację własności prywatnej, rodziny
- ujednostkowienie społeczeństwa, indywidualizacja stanowi zagrożenie ładu społecznego; zaproponował liczne środki uniformizacji obywateli w zakresie zachowania publicznego, myśli czy uczuć; wg niego każda sfera życia społecznego jest funkcjonalna w stosunku do całego organizmu; drobiazgowa kontrola nad wszystkimi sferami życia jednostek pozbawia je prawa do ekstrawagancji, będących potencjalnym zagrożeniem dla ustalonych zasad ładu społecznego
- Platon- wróg społeczeństwa otwartego, prorok totalitaryzmu
- podział pracy- do czego się ktoś urodził, do tego trzeba go przydzielić; wyodrębnienie stanów (kast): mędrcy, wojownicy, lud; opozycja do demokracji; żaden człowiek nie jest samowystarczalny, współżycie ludu w społeczeństwie zakłada specjalizację i wymianę usług
- rozmiar państwa- optymalna liczba ludności 5040, niebezpieczny nadmierny rozrost państwa, związek między rozmiarami państwa i jego organizacją, świadectwo zamknięcia wyobraźni Platona w granicach greckiej polis
- geograficzne położenie państwa- wywiera silny wpływ na jego stan i moralność
- zjawiska społeczne to dla niego czynniki integracji lub dezintegracji społecznej, wskazuje na warunki maksymalnego zespolenia społeczeństwa i zapewnienie mu trwałej równowagi
b) z wykładu Gorzko
koncepcja Platona
427-347 żył w Atenach, propagował myśl europejską. Platon(szeroki) to przydomek, jego prawdziwe imię to Aristokles(rządzący). Pochodził z rodziny arystokratycznej, uczeń Sokratesa(pierwszy europejski tradycjonalista, skazany za psucie młodzieży) Po śmierci Sokratesa Platon wyemigrował z przyczyn politycznych, wrócił i założył szkołę w gaju Akademosa, jego szkoła była zwana AKADEMIĄ, która istniała i funkcjonowała aż do Średniowiecza. Naśladował mistrza w pisaniu, nie pisał traktatów. Sokrates rozmawiał z ludźmi, a Platon pisał dialogi, które uchodziły za arcydzieła. Na Polski przetłumaczył je W. Witwicki. Akademia miała charakter stowarzyszenia religijnego, myśl polityczna, chciał zmieniać reformy w państwach (u Dionizosa kazał uczyć geometrii, za co został sprzedany do niewoli).
Dialog „Państwo”
Mówi o sprawiedliwości, dlaczego ludzie tworzą zbiorowości, państwa, jakie SA etapy rozwoju państwa, stworzył projekt państwa idealnego.
*geneza państwa; czemu ludzie tworzą zbiorowości…
-powód to, to, że człowiek jest istotą niesamowystarczalną, ponieważ ludzie mają potrzeby.
-wytwarzania pożywienia
-mieszkania
-osłony przed otoczeniem zewnętrznym
↓
To powoduje, ze się zrzeszają, żeby zaspokoić swoje potrzeby
Społeczny podział pracy
Wzrost ilościowy zbiorowości
↔ Handel zewnętrzny(wymiany
składników między zbiorowościami)
Trzeba więcej wytwarzać do wymiany↔ Handel wewnętrzny(mąż nie płaci zonie. Powstaje
rynek i pieniądz, gospodarstwa muszą ze sobą współpracować)
↔Zróżnicowanie społeczne(biedni, bogaci, skala
potrzeb)
Żołnierze ↔Wojna (ludzie chcą mieć więcej od innych)
→Wojna Domowa (chaos)
Platon twierdził, ze rozwój prowadzi do upadku, zmiana społeczna jest zła. Jego reforma to próba zatrzymania zmian społecznych. Bez zmian państwo jest zaaresztowana, zatrzymane. Jak się poprzestanie i dopilnuje społeczny podział prac to nie dojdzie do wzrostu liczby ludności co prowadzi do wielu rozwojów.
*Jak ma wyglądać państwo
-jeśli rygorystycznie przetrzymywany będzie podział pracy zakłada, ze ludzie z natury SA nierówni, robią tylko to co dostali od natury, co zostało im przypisane.
-TEORIA DUSZY(psychologia platońska)
Tłumaczy naturalną nierówność ludzi, opiera się na psychologii, po analizach Platon stwierdza, ze nasza psychika tworzy złożony system ( rydwan z końmi, my jeźdźcy, konie to elementy psychiki, które walczą, jeden musi dominować)
SKŁADNIKI PSYCHIKI(konie)
-Dusza rozumne
-Ambicja
-Dusza pożądliwa (popędy)
Podobne poglądy miał w XX w. Freud.
Seksualizm powoduje, że tworzymy potomstwo, jednak piękno ciała jest poniżej piękna duszy, czyli homoseksualizm jest pięknem duszy i przewyższa heteroseksualizm, wyżej jest filozofia i nieśmiertelność (dusza rozumna szuka nieśmiertelności w potomstwie, ambicja by być zapamiętanym w historii i w pewnych cynach, a filozofia przez głoszenia idei).
Dusza rozumna; 5400 osób → Elita
Ambicja → Elita
Dusza pożądliwa ;20000 osób →Lud
Najwięcej jest ludzi z duszą pożądliwą, przyjemnością. To nie pochodzenie rodzinne, tylko to kto ma jaka dusze przyporządkowywało go do szczebla drabiny społecznej. Nie było podziału na płeć.
*Platon chciał pozbyć się sporów
Spory;
-Aby znieść spór dotyczący pieniądza, to elit nie powinna posiadać dóbr prywatnych, mogą żyć na koszt państwa. Lud może się bogacic.
-Aby wyeliminować spór o władze, według niego problemu nie ma po prostu elita musi trzymać władze. Lud nie powinien się mieszać do polityki.
-Jeśli chodzi o uczucia, w elitach nie powinno być małżeństw i rodzinny, kobiety powinny być wspólne. Małżeństwa SA tylko dla dzieci, potem rozstanie. Dzieci wychowuje się poprzez państwo, aby kobiety z elity nie powinny usuwać się z państwa przez wychowywanie dzieci. W placówkach rozpoznawana wybyła dusza dziecka i wysłano by je wtedy do grupy społecznej. Aby rozpoznać dusze trzeba by było się przyglądać i robić różne próby. Nikt nie wiedziałby kto jest kogo dzieckiem a kto kogo rodzicem, więc każdy by się szanował. Tajka manipulacja doprowadzi do uczuć dla każdego. Nie będzie „ja” tylko „my”.
-cenzura, wygnanie poetów, jednolity sposób wychowywania miałby znieść spory w zróżnicowaniu zdań. Indywidualizm to to samo co egoizm, więc trzeba go zlikwidować.
Odzwierciedleniem w dzisiejszych czasach jest kościół.
2. Arystoteles
a) z szackiego
- stanowisko antyindywidualistyczne i polemiczne w stosunku do sofistów, tak, jak Platon w centrum uwagi umieszcza społeczną całość, patron krytyków indywidualizmu
- wszyscy obywatele należą do państwa, bo każdy z nich jest jego częścią
- najlepszym ustrojem jest z konieczności taki, w którego ramach każdy bez wyjątku najlepiej się czuje i szczęśliwie żyje, państwo postępujące i rozwijające się ku coraz ściślejszej jedności przestanie być państwem, z państwa powstanie rodzina, z rodziny jednostka- inaczej niż Platon
- człowiek jest zwierzęciem politycznym, jest z natury stworzony do życia w państwie, człowiek jest istotą społeczną, do współżycia z innymi się narodził, powołany do życia w polis, różni się od zwierząt i bogów
- państwo należy do tworów natury, człowiek nieustannie dąży do jego stworzenia i udoskonalenie, gdyż jest niezdolny do życia w pojedynkę
- każdy ma swoje właściwe przeznaczenie, którego realizację zapewnia tylko związek z innymi
- powstaje dom, czyli rodzina, gmina wiejska, państwo; każde państwo powstaje zatem w drodze naturalnego rozwoju
- antropologia Arystoteles była nauką o państwie, swego rodzaju socjologią, gdyż społeczny charakter człowieka stanowi jego cechę gatunkową, człowiek jako jedyna z istot żyjących obdarzony jest mową
- państwo to zorganizowana zbiorowość potrzebujących się wzajemnie jednostek i grup ludzkich; wspólnota obywateli, ustrój polityczny
- aspekty państwa- samowystarczalność- ogół potrzeb, których zaspokajanie jest koniecznym warunkiem życia szczęśliwego i pełnego rozwinięcia ludzkich możliwości; - wspólnota moralna- wspólnota państwowa ma na celu nie współżycie lecz piękne uczynki, wspólne dążenie do cnoty; - różnorodność i komplementarność części- państwo składa się z osób różnorodnych, z nierównych części
- państwo jako swego rodzaju organizm, współpraca różnorodnych części, które wytwarzają harmonię całości
- antyplatońska koncepcja jedności w różnorodności
- wielowymiarowy obraz struktury społecznej: konglomerat rodzin, system klas ekonomicznych, układ grup statusowych, zespół „stanów”
- podział społeczeństwa ze względu na funkcje- państwa składają się z wielu części: masa ludzkości wytwarzająca żywność (rolnicy), rękodzielnicy trudniący się rzemiosłami, kupcy, wyrobnicy, stan żołnierski, kapłański, zamożni, wysocy urzędnicy i władza, członkowie rady i sędziowie – czyli masa ludowa i ludzie znaczni
- podział społeczeństwa ze względu na grupy stopniem zamożności: dwuczłonowy podział klasowy najważniejszy dla Arystotelesa, podział na biednych i bogatych, który ma największy wpływ na stabilność państwa i jego ustrój polityczny, w stanie średnim widział on ostoję ładu i społeczną bazę dobrego ustroju zdolnego uniknąć skrajności oligarchii i demokracji
- ustroje wyróżnione przez A. : królestwo, arystokracja, politeja
ich zwyrodnienia: tyrania, oligarchia, demokracja
- dostrzegał związek między ustrojem politycznym i strukturą społeczną
- położył fundamenty pod nauki społeczne, które stały się trwałym układem odniesienia dla teorii społecznych
3. Niccolo Machiavelli
- uosabia najpełniej cech kultury renesansowej
- makiawelizm- określa postawę ludzi bezwzględnych i przewrotnych, którzy kierują się w życiu amoralną zasadą „cel uświęca środki”
- jego twórczość cechuje dwoistość: amoralna, przyrodnicza wręcz analiza zachowań ludzkich, prowadząca do formułowania amoralnych dyrektyw socjologicznych i bardzo ostra krytyka współczesności w imię wzorów starożytnej cnoty
- miał swój ideał moralny, wg niego człowiek, który rządziłby się zasadami dobra, przepadłby w środowisku ludzi rządzących się innymi zasadami
- los nie rządzi światem tak bardzo, aby wolna wola nie miała swego udziału we wszystkim, co się dzieje, ale jeśli działania ludzkie mają prowadzić do zamierzonego skutku, muszą być dostosowane do okoliczności, w jakich zachodzą i do cech ludzi, na których są skierowane
- okoliczności są powtarzalne, a cechy ludzkie stałe, dlatego łatwo odkryć reguły działania skutecznego
- nie istnieje społeczeństwo nawet w tym ograniczonym z punktu widzenia socjologa sensie, w jakim istniało państwo dla Platona, Arystotelesa czy Tomasza z Akwinu; podmioty polityczne podejmują decyzje, wybuchają konflikty między grupami, książęta toczą pojedynki ze sobą, ale brak refleksji o sieci stosunków społecznych w obrębie grup, zrozumienia więzów lojalności, wyczucia ciągłości trwania zbiorowości w czasie
- wizja społeczeństwa ujednostkowionego do tego stopnia, że jedyną więzią między ludźmi okazuje się ich podleganie jednej i tej samej władzy państwowej; w polu widzenia Machiavellego niemal wyłącznie władca i poddane jego działaniom jednostki ludzkie
- państwo to nie wspólnota naturalna, jest to kreacja władcy, który był dostatecznie silny i rozumny, by narzucić innym swoją wolę, państwo to dzieło sztuki
- wynalazca swoistej socjologii absolutystycznej, państwo to przymus, nie mogłoby się utrzymać bez stałej woli, która je odtwarza z zewnątrz, państwo bez władcy to ciało bez głowy; lud to zgromadzenie ludzi, które rozpadłoby się, gdyby wszechpotężna władza rządowa nie czuwała, aby w porę przeszkodzić w działaniu; ludzie pozostawieni swoim skłonnościom byliby jedynie tłumem bez zasad i ładu
4. Thomas Hobbes, John Locke
Prawo naturalne a społeczeństwo ludzkie (XVII wiek)
- doktryna prawa naturalnego- Thomas Hobbes, John Locke- idea praw człowieka; stworzyli teorię społeczeństwa opracowując teorię prawa, teoria ta zachowała świecką orientację myśli renesansowej, jej indywidualizm i fascynacje problemami władzy i suwerenności, jednocześnie przeciwstawiła się temu dziedzictwu wyprowadzając ład społeczny nie tyle z siły, ile z zasad prawa naturalnego wcześniejszego od jakiejkolwiek władzy i czyjejkolwiek woli, wg teoretyków prawa naturalnego pewien rodzaj prawa poprzedza powstanie władzy i obowiązuje niezależnie od niej
- nauka społeczna zrodziła się z pojęcia prawa naturalnego
Nowożytna doktryna prawnonaturalna wobec tradycji
- wspólnota stylu myślenia, odmowa kierowania się w polityce czymkolwiek innym niż rozumowo ustalonymi zasadami
- ośrodkiem uwagi teoretyków prawa naturalnego był istniejący niezależnie od ludzi porządek świata obejmujący przyrodę i życie moralne, ten porządek można odkryć siłami ludzkiego rozumu, znajomość zasad tego porządku pozwoli bez porównania lepiej zorganizować stosunki międzyludzkie, które obecnie rzadko są z nimi zgodne
- prawo naturalne to nakaz prawego rozumu, który wskazuje, że w każdej czynności zależnie od jej zgodności lub niezgodności z rozumną naturą człowieka, tkwi moralna ohyda lub moralna konieczność i w konsekwencji Bóg, który jest twórcą natury, czynności takiej zabrania lub ją nakazuje
- jeżeli natura ludzka jest dziełem Boga to fakt ten pozostaje jednak bez znaczenia dla analizy jej własności; prawo naturalne może być wywiedzione z własności ludzkiej natury i tylko z niej, nie zaś przez dedukcję z prawa boskiego
- nominalizm nowożytnej doktryny prawnonaturalnej znalazł też wyraz w koncepcjach umowy społecznej mającej wyjaśnić, w jaki sposób z niezależnych z natury, choć posiadających wrodzony popęd społeczny jednostek ludzkich powstaje jedno ciało społeczne, a także, jak spośród jednostek z natury równych, bo obdarzonych taką samą naturą, wyłaniają się rządzący i rządzeni; społeczeństwo obywatelskie może być bardziej lub mniej zgodne z nakazami i zakazami prawa naturalnego, ale samo przez się nie jest wytworem natury
- metasocjologia- za możliwe i wskazane uważa się zastosowanie w badaniu natury ludzkiej metod przyrodoznawstwa
- Hobbes’a i Locke’a uważa się za poprzedników naukowej psychologii
- prawo naturalne staje się opisem fizycznego ładu przyrody albo hedonistyczną lub utylitarystyczną receptą na przeżycie człowieka jako tworu biologicznego w dżungli natury
- zaczyna się przyspieszony rozwój statystyki niezbędnej dla modernizującego się państwa
- doktryna naturalna miała wyraźny charakter klasowy, zasady prawa naturalnego w tym ujęciu okazują się nade wszystko gwarancjami bezpieczeństwa własności i rzetelności w dotrzymywaniu umów
- posiadanie należy teraz do najważniejszych uprawnień jednostki ludzkiej
- wielkim i naczelnym celem, dla którego ludzie łączą się we wspólnotach i sami podporządkowują się rządowi, jest zachowanie ich własności
Zróżnicowanie doktryny prawnonaturalnej
- Hobbes przekształcił zasady prawa naturalnego w zbiór wyrozumowanych warunków przetrwania jednostek ludzkich- warunków uświadamianych sobie przez nie i przestrzeganych o tyle, o ile doświadczają one strachu przed zagrożeniem powstającym w rezultacie ich własnej naturalnej działalności
- Locke- wyraźne pozostałości tradycyjnego myślenia – prawo naturalne nie było tak jawnie niezależne od prawa boskiego i jego zasady nie wynikały tak bezpośrednio z wręcz przyrodniczej analizy ludzkich instynktów
- jedną z cech właściwych człowiekowi jest popęd społeczny, tzn. popęd do życia wspólnie z innymi ludźmi, ale w sposób pokojowy i zorganizowany odpowiednio do właściwości ludzkiego umysłu
- współistniały dwie różne socjologie: 1. zakładała konieczność tworzenia wspólnoty od podstaw, albowiem z natury jednostki ludzkie są całkowicie niezależnymi atomami, moment narodzin państwa jest utożsamiany z momentem narodzin społeczeństwa 2. zakładała, iż jakaś wspólnota istnieje z natury i problem polega na tym, aby ją ochronić i utrwalić przez stworzenie społeczeństwa obywatelskiego czyli państwa, najpierw istnieje swego rodzaju społeczeństwo, do którego zostaje dodana władza polityczna
- obie socjologie przykładały ogromną wagę do władzy politycznej, rozwinięte w pełni życie społeczne możliwe jest tylko w państwie
Koncepcje stanu naturalnego: Hobbes a Locke
- dwa zasadnicze typy koncepcji stanu naturalnego
1. Hobbes- uznanie stanu naturalnego za stan bez jakichkolwiek więzi między jednostkami; człowiek jako istota z natury aspołeczna, interesy jednostek sprzeczne, walka o przetrwanie walką z innymi ludźmi, stan naturalny to stan wojny, tylko silna władza gwarantuje bezpieczeństwo życia i własności, obowiązywanie nakazów i zakazów prawa naturalnego
2. Locke- nie wykluczał istnienia w owym hipotetycznym stanie dość rozwiniętych stosunków społecznych, przesuwając granice między nim a stanem w pełni społecznym do punktu powstania politycznych gwarancji stosunków społecznych spontanicznie ukształtowanych dużo wcześniej na podstawie zasad prawa naturalnego; człowiek jako istota społeczna, interesy jednostek zbieżne, walka o przetrwanie to walka z przyrodą, inną istotę postrzega się jako pomoc, korzyść przy współpracy, stan naturalny to stan pokoju, dobrej woli, wzajemnej pomocy i zachowania, lecz też stan pełen niebezpieczeństw wynikających zwłaszcza stąd, że każdy człowiek sam sobie wymierzał sprawiedliwość, był to stan bezprawia
- powołanie do życia społeczeństwa obywatelskiego jest stworzeniem gwarancji, których już istniejące zrzeszenie zaczęło potrzebować wobec zagrażających mu sił odśrodkowych
- w doktrynie Hobbesa akt stworzenia władzy politycznej okazuje się nieodwołalny, gdyż wszelki bunt przeciwko niej byłby zerwaniem wszelkich stosunków społecznych i powrotem do stanu wojny wszystkich przeciwko wszystkim
- wg Locke’a władza zostaje powołana przez już istniejącą zbiorowość do wykonania określonych zadań, z którymi ona sama przestaje sobie radzić; jeżeli władza nie wywiązuje się z powierzonych jej zadań lub uzurpuje sobie z nimi niezgodne, zagrażające w ten sposób życiu i mieniu obywateli, staje się nie tylko zbędna, ale i szkodliwa; w takiej sytuacji owa zbiorowość ma prawo się buntować i powołać inny rząd; Hobbes daje teoretyczne uprawomocnienie absolutyzmu, podczas gdy Locke robi pierwszy krok w stronę uprawomocnienia demokracji; nie był to tylko spór o formę ustroju politycznego, lecz również o to, czy społeczna całość posiada byt niezależny od władzy politycznej
Idea umowy społecznej
- dzięki umowie społecznej możliwe jest przejście od stanu naturalnego do stanu społecznego, porozumienie to jest możliwe dzięki uświadomieniu sobie przez zainteresowanych, że jednocząc się w społeczeństwie wprawdzie z czegoś rezygnują, ale zarazem zyskują w zamian coś ważniejszego: bezpieczeństwo i możliwość rozsądnego korzystania z naturalnych uprawnień; społeczeństwo jest tu zatem stowarzyszeniem tworzonym świadomie przez jednostki w celu zaspokojenia określonych potrzeb i osiągnięcia określonych celów, nie zaś tworem natury, jak sądził Arystoteles
- Hobbes traktuje umowę jako akt zawiązania społeczeństwa przez izolowane do tej pory jednostki
- Locke uważa, że już przed umową istnieją jakieś związki między ludźmi, umowa oznacza jednocześnie zjednoczenie jednostek i układ pomiędzy nimi jako ogółem obywateli i rządem, którego prerogatywy zostają w ten sposób ograniczone
Niekonsekwencje myślenia prawnonaturalnego
- Locke staje w obliczu problemu nie do rozwiązania: istnieje wspólne dla wszystkich prawo naturalne, ale człowiek czerpiący całą swą wiedzę z doświadczenia nie rozporządza w istocie żadnym źródłem informacji o jego zasadach, albowiem nie jest ono tożsame z pozytywnym prawem państwowym i prawem zwyczajowym, którymi empirycznie ludzie się kierują
- w rezultacie twórczość Locke’a zawiera kilka różnych koncepcji życia społecznego
5. Rousseau: natura a życie w społeczeństwie
- również uznany przez Durkheima za poprzednika socjologii
- pytał o to, jak żyć
- najdoskonalszy przykład myśliciela zajmującego się problematyką życia społecznego z pozycji uczestnika, a nie obserwatora
- kluczowe znaczenie miało przeciwstawienie: człowiek natury- człowiek człowieka, czyli zdeformowany, zdeprawowany człowiek sztuczny i fantastyczny; człowiek natury jest wolny, niezależny, dobry, równy wszystkim innym ludziom, szczęśliwy; człowiek człowieka wszystkie te przymioty utracił zyskując w zamian jedynie czcze pozory, do których sprowadza się ostatecznie wszystko, co ludzie współczesnej cywilizacji cenią najwyżej; ta opozycja jest przez Rousseau niezwykle rozbudowana: obejmuje jednocześnie kategorie teoretyczne, wzory osobowe, narzędzia osądu moralnego; jest też silnie zabarwiona emocjonalnie, czemu sprzyja to, że Rousseau żyje na marginesie wszystkich ustalonych struktur społecznych swej epoki, jest człowiekiem marginesu
- niechęć do narzuconej człowiekowi natury kultury i społeczeństwa, które ogranicza jego autonomię, daje w efekcie niezwykle ostrą świadomość realności „kolektywnego istnienia” i to czym jest sam przez się; trzeba studiować nie tyle ludzi, ile człowieka nieskażonego przez życie wśród nich; zacznijmy od odrzucenia wszystkich faktów, gdyż nie mają one związku z problemem
- fascynowała go różnorodność ludzkiego świata
- ojciec antropologii kulturowej
- przejście od stanu naturalnego do społecznego, złożony proces nasilania się interakcji między jednostkami, kształtowanie się instytucji społecznych i przekształcanie się ludzi pod ich wpływem; w społeczeństwie człowiek uzyskuje wiele nowych cech; poznanie jego domniemanej natury daje nam wiedzę o tym, co przez denaturalizację utracił, ale jest bezużyteczne z punktu widzenia wiedzy o jego postępowaniu, o nim, ponieważ decydują okoliczności pojawiające się wraz z kulturą
- rozważania Rousseau o denaturalizacji gatunku ludzkiego obejmują problematykę tak różnorodną jak rozwój języka i myślenia, rodziny, pracy i środków wytwarzania (rewolucyjne znaczenie wprowadzenie metalurgii i rolnictwa), własności, przemocy, władzy politycznej; kształtowanie się potrzeb różnego rodzaju; społeczeństwo powstaje nie w celu zaspokojenia już istniejących potrzeb, lecz samo wytwarza coraz to nowe potrzeby, które tylko w nim mogą zostać zaspokojone; dziki żyje niejako sam w sobie, człowiek uspołeczniony zawsze się jakby znajdując poza sobą, umie żyć tylko w opinii drugich i z ich to oceny czerpie całe poczucie swego istnienia; człowiek przestaje być sobą, zatraca swoje ja, stając się całkowicie zależny od społeczeństwa, od wymogów swojej pozycji społecznej
- Rousseau idealizował stan natury tylko do pewnego stopnia, nie uważał bowiem za stan w pełni ludzki: szczęście stanu naturalnego było szczęściem czysto animalnym, był to stan nie tyle dobry, ile stan poza dobrem i złem, jako że nie mogło w nim być jeszcze żadnej moralności
- atakował cywilizację, za niemożliwy uważał powrót do stanu naturalnego, gdyż zmiany, jakim ulega ludzkość, są nieodwracalne
- koncepcja umowy społecznej przeciwstawiała krytykowanemu społeczeństwu takie, które było zorganizowane we właściwy sposób, wszyscy podlegają w nim bezosobowemu Prawu
- trzeba doprowadzić w społeczeństwie do odtworzenia naturalnej niezależności i równości jednostek dzięki ustanowieniu takiego Prawa, któremu wszyscy będą jednakowo podlegali, nie podlegając sobie nawzajem; prawo to musi być wytworem woli powszechnej, która nie jest sumą woli poszczególnych, lecz stanowi doskonały wyraz takich potrzeb członków społeczeństwa, które są nieodróżnialne od jego potrzeb jako całości; prawo to zastępujące naturalne instynkty, powstaje z umowy społecznej, ale przyświecający mu ideał społeczny bynajmniej nie jest indywidualistyczny; powstaje demokratyczny lewiatan, społeczeństwo- organizm, w którym części są nieodłączne od całości, wole zaś poszczególnych jednostek roztapiają się w woli powszechnej
Społeczeństwo jawi się jako rzeczywistość ponadjednostkowa
Koncepcja prawa naturalnego
XVII wieczna koncepcja prawa naturalistycznego:
Thomas Hobbes
John Locke
JJ Rouseau
Stan naturalny
...
olkaa2108