Zakup matki.pdf

Czasopismo pszczelarskie PASIEKA - pszczelarstwo, pszczoły, ule, miód, informacje...

Page 1 of 4

pszczoły.pl>Dwumiesięcznik Pasieka Szukaj

W MOJEJ PASIECE ABECADŁO NAUKA W PASIECE CHOROBY W PASIECE PRODUKTY PASIECZNE ARCHIWUM

PASIECZNE ABECADŁO

W numerze

ZAKUP I PODDAWANIE MATEK

PSZCZELICH

W pierwszym odcinku naszego cyklu

"Pasieczne abecadło" Marek Kolek zachęcił

początkujących pszczelarzy do załoŜenia

pasieki. Ule juŜ mamy, rodziny pszczele

osiedlone i co dalej? Następnym krokiem

jest zakup i obsadzenie w rodzinach matek

pszczelich. Po co, skoro kupiliśmy roje i

odkłady, w których są juŜ matki? OtóŜ

matka matce nierówna. W racjonalnie

utrzymywanych rodzinach pszczelich

powinny znajdować się matki o znanym

pochodzeniu hodowlanym, gwarantujące

odpowiednią wartość uŜytkową rodzin

pszczelich, z których chcemy pozyskiwać

produkty pasieczne.

Wydarzenia

Jubileusz profesora

Jerzego Woyke

Apimondia 2009

Kamiańskie klimaty

W mojej pasiece

Zdjęcie: Rafał Krawczyk, Janusz Pudełko

Gdzie zaopatrywać się w matki pszczele?

W produkcji matek pszczelich specjalizują się pasieki hodowlane, których adresy są

dostępne w oddziałach Krajowego Centrum Hodowli Zwierząt oraz w biurach

wojewódzkich i regionalnych związków pszczelarzy. Lokalnie moŜna takŜe zaopatrywać

się w matki u pszczelarzy reprodukujących je z materiału hodowlanego zakupionego w

pasiekach hodowlanych. Adresy tych producentów moŜna znaleźć w prasie fachowej

lub otrzymać od kolegów z koła pszczelarzy.

Zimowa pasieka

Drzewa i krzewy dla

naszej pasieki

Ul leŜak dla hobbysty,

cz. 1.

Moja metoda

zintegrowanej walki z

Varroa destructor

Pozyskujmy pierzgę

Czym kierować się przy zakupie matek pszczelich?

KaŜdemu zaleŜy na tym, aby kupić matki dobrej jakości. Dlatego lepiej jest kierować

się nie tylko reklamą producenta, ale takŜe wynikami oceny materiału hodowlanego. W

całym kraju prowadzona jest ocena terenowa matek pszczelich pochodzących z linii

hodowlanych pszczół, dla których prowadzone są księgi lub rejestry. Wyniki tej oceny

są publikowane w wydawnictwach Krajowego Centrum Hodowli Zwierząt oraz

bezpośrednio przez oddziały KCHZ. Są teŜ przekazywane m.in. do wojewódzkich i

regionalnych biur związków pszczelarzy oraz do kół terenowych, gdzie kaŜdy

zainteresowany pszczelarz moŜe się z nimi zapoznać.

Z publikacji moŜemy się dowiedzieć o wydajności miodowej, jakiej moŜna się

spodziewać po matkach z róŜnych linii hodowlanych i z krzyŜówek tych linii, a takŜe o

tempie ich rozwoju wiosennego, wynikach oceny skłonności do rójki, zimotrwałości i

łagodności. NajwaŜniejsze, Ŝe ocena prowadzona jest w róŜnych warunkach

terenowych. Znając warunki środowiskowe swojej pasieki, moŜna się zorientować,

które linie hodowlane i ich mieszańce sprawdzają się najlepiej w podobnych

warunkach. Dlatego zamawiając matki:

najpierw przeprowadzamy "rozpoznanie" własnego terenu i jego właściwości, biorąc

pod uwagę warunki klimatyczne i bazę poŜytkową oraz warunki gospodarki pasiecznej

typ ula, tryb prowadzenia pasieki (stacjonarny lub wędrowny) i jej lokalizację

(odległość od innych gospodarstw, ogródków działkowych czy osiedli domów

mieszkalnych),

następnie zapoznajemy się z wynikami oceny terenowej przeprowadzonej w moŜliwie

zbliŜonych warunkach, najlepiej w tym samym powiecie i województwie,

wyszukujemy pasiekę hodowlaną posiadającą wybrany przez nas materiał

hodowlany,

podejmujemy decyzję, czy kupujemy matki nieunasiennione, unasiennione naturalnie

czy unasiennione sztucznie,

dzwonimy lub piszemy do hodowcy i dokonujemy zamówienia, pamiętając o

uzgodnieniu warunków ewentualnych reklamacji oraz daty dostawy.

"Rozpoznanie" terenu jest bardzo waŜne, bo na przykład terminy występowania

poŜytków w konkretnej okolicy mają zasadniczy wpływ na wybór materiału

hodowlanego. Pszczół wolno się rozwijających nie będziemy przecieŜ wybierać do

pasieki w okolicy, gdzie przewaŜają rzepaki i sady. Z kolei do pasieki, gdzie dominują

poŜytki przerywane w lecie i np. póśna spadź, nie byłoby teŜ poŜądane sprowadzanie

pszczół o duŜej dynamice wiosennego rozwoju. Będą się one bardziej roić od pszczół

pochodzących z linii później się rozwijającej, wyspecjalizowanej na spadź i takie

właśnie powinniśmy w tym wypadku wybrać. JeŜeli pasieka znajduje się w pobliŜu

Kalejdoskop

Miody pitne, sycone

czy niesycone?

Z Pasieką w świat

4 000 000 kilo miodu

w 6 tygodni

Międzynarodowe

Kongresy

Pszczelarskie

Apimondii

Nauka w pasiece

Monitorowanie

mikroklimatu rodziny

pszczelej

system WMA, cz. 1.

Wszystko, co o

plastrze i wosku

pszczelim wiedzieć

naleŜy, cz. 4.

Pasieka poleca

Miód i produkty

pszczele dla zdrowia,

urody i podniebienia

Z pasieki do kuchni

Ptysie, sernik z pianką

Historia

Saga rodu Kurpielów

http://www.pasieka.pszczoly.pl/index.php?s=vjufile&grkat=pasieczne_abecadlo&art...

2010-01-13

Czasopismo pszczelarskie PASIEKA - pszczelarstwo, pszczoły, ule, miód, informacje...

Page 2 of 4

Kącik dla dziadków

i wnuczków

O pszczole, kociczce

Kundzi i kocurku

Tetroniuszu

duŜych skupisk ludzkich, to podstawowym walorem kupowanych przez nas pszczół

musi być łagodność i spokojne trzymanie się plastrów podczas przeglądów. JeŜeli

natomiast planujemy wędrówki na poŜytki oddalone od miejsca postoju pasieki, to

łagodność pszczół ma takŜe niebagatelne znaczenie, ale równie waŜna jest ich duŜa

dynamika rozwoju przez cały sezon, zdolność do ograniczania czerwienia matki przy

intensywnych poŜytkach oraz łatwość zagospodarowywania nadstawek.

Wszystkie te cechy są uwzględniane w publikacjach dotyczących wyników oceny

terenowej. MoŜna tam równieŜ przeczytać opis wzorca kaŜdej linii, co dodatkowo ułatwi

wybór materiału hodowlanego. Przed zamówieniem matek dobrze jest teŜ zapytać

hodowcę o sprawy, co do których nie mamy pewności. Na przykład znajomość

warunków reklamacji przyda się na wypadek straty matek w wyniku wady ukrytej, co

zawsze moŜe się zdarzyć, zwaŜywszy Ŝe mamy do czynienia z Ŝywymi organizmami

poddawanymi dosyć zaawansowanej "bioinŜynierii".

JeŜeli brak nam doświadczenia w wymianie matek pszczelich, moŜemy kupować matki

nieunasiennione. Mogą one wprawdzie mieć nieco niŜszą wartość uŜytkową od matek

unasiennionych, ale są tańsze (mniejsze koszty strat wynikających z błędów w

poddawaniu) i łatwiejsze w poddawaniu. Matki takie unasiennią się na naszym

pasieczysku w sposób naturalny, wobec czego na wartość genetyczną rodzin pszczelich

będą miały częściowy wpływ pszczoły z okolicy o nieznanym nam pochodzeniu i

walorach uŜytkowych. Tzw. efekt matki, czyli wpływ jej genotypu na fenotyp rodziny

pszczelej sprawi jednak, Ŝe w rodzinach pszczelich zaobserwujemy wkrótce walory

uŜytkowe wybranej przez nas linii hodowlanej, z której dana matka pochodziła.

OdwaŜniejsi i odpowiednio przeszkoleni pszczelarze mogą zamawiać od razu matki

unasiennione sztucznie, Ŝeby cieszyć się efektami produkcyjnymi rodzin pszczelich

"zaprogramowanymi" dosyć dokładnie przez hodowcę w materiale genetycznym

zakupionych matek. Wartość genetyczna matek kupionych od reproducenta

stosującego unasiennianie naturalne na pasieczysku będzie zbliŜona do wartości matek

unasiennionych w naszej pasiece, pod warunkiem Ŝe zadbał on o ich właściwe

pochodzenie.

Kącik kolekcjonera

Rzeźby i figurki z

motywami

pszczelarskimi

Jak przygotować rodziny pszczele do wymiany matek?

Idealną sytuacją byłoby zakupienie odkładów czy rojów bez matek, ale wówczas naleŜy

dokładnie zgrać terminy dostawy pszczół w pakietach oraz matek z pasieki hodowlanej,

co w praktyce bywa trudne.

Przy poddawaniu matek kierujemy się następującymi zasadami:

najpierw usuwamy starą matkę z rodziny pszczelej (waŜne, aby zbyt długo nie

pozostawiać rodziny pszczelej czy zakupionych pszczół jako bezmatka maleją

wówczas szanse na prawidłowe przyjęcie nowej matki, poniewaŜ w rodzinie pszczelej

pojawiają się trutówki),

do osieroconych pszczół poddajemy matkę w klateczce wraz z pszczołami

towarzyszącymi, pamiętając, Ŝe pszczoły ulowe muszą mieć dostęp do otworów w

klateczce, i czekamy, aŜ czerw zostanie zasklepiony, lub usuwamy czerw odkryty

(przenosimy do innych uli) oraz usuwamy wszystkie mateczniki załoŜone przez

pszczoły, i odsłaniamy dostęp do kanał u klateczki zalepionego ciastem miodowo

cukrowym, jeśli nie występują objawy agresji pszczół ulowych wobec pszczół i matki w

klateczce, a wszystkie mateczniki zostały zniszczone.

Na początek będzie łatwiej, jeŜeli utworzymy czasowy odkład na czerwiu zasklepionym,

tam poddamy matkę, a następnie usuniemy starą matkę z rodziny pszczelej i

połączymy osieroconą rodzinę z odkładem, w którym młoda matka rozpocz ęła juŜ

czerwienie.

Oczywiście poddawanie matek, jak równieŜ tworzenie i łączenie odkładów wymaga

pewnej wiedzy praktycznej, dlatego radzę poszukać wcześniej odpowiedniej literatury i

zasięgnąć porady doświadczonego pszczelarza.

Sprawy te będziemy jeszcze omawiać na łamach naszego czasopisma, ale z pewnością

warto sięgnąć i do innych opracowań na ten temat, miedzy innymi do Informatora o

wykorzystaniu matek pszczelich z pasiek hodowlanych, wydanego przez Centralną

Stację Hodowli Zwierząt w maju 2000 r.

Matka pszczela zdolny do rozrodu osobnik Ŝeński u pszczół. W rodzinie pszczelej

pszczoły robotnice utrzymują tylko jedną matkę. Matka pszczela jest unasienniana

średnio przez 8 trutni podczas lotu godowego, odbywanego w wieku ok. 510 dni, i

gromadzi zapas plemników w zbiorniczku nasiennym na okres całego Ŝycia (średnio 35

lat). Rozwija się w mateczniku, czyli specjalnie rozbudowanej przez pszczoły komórce

plastra, i przez cały okres rozwoju larwalnego jest karmiona wydzieliną gruczołów

gardzielowych pszczół robotnic tzw. mleczkiem pszczelim. Skład mleczka pszczelego

pozwala na wykształcenie się u dorosłej matki jajników zdolnych do produkcji jajeczek,

z których będą się wylęgać larwy robotnic lub przyszłych matek (z jajeczek

zaplemnionych) oraz larwy trutni (z jajeczek niezaplemnionych).

Trutnie zdolne do rozrodu osobniki męskie pszczół, obecne w rodzinie pszczelej

głównie w okresie sezonu rozrodczego w liczbie ok. 300 2000 osobników. Trutnie

wykształcają się w specjalnie budowanych przez pszczoły większych komórkach

plastra.

Trutówki pszczoły robotnice, które wskutek zaburzenia składu rodziny pszczelej

(najczęściej z powodu braku matki) są karmione mleczkiem pszczelim, co powoduje

pobudzenie rozwoju rurek jajnikowych i produkcji jajeczek. Z jajeczek składanych

http://www.pasieka.pszczoly.pl/index.php?s=vjufile&grkat=pasieczne_abecadlo&art...

2010-01-13

Czasopismo pszczelarskie PASIEKA - pszczelarstwo, pszczoły, ule, miód, informacje...

Page 3 of 4

przez trutówki wylęgają się wyłącznie trutnie, poniewaŜ są to jajeczka niezaplemnione.

Rodziny, w których rozwinęły się trutówki, bardzo trudno przyjmują matki pszczele.

Matka pszczela nieunasienniona forma handlowa matki pszczelej w wieku ok. 1

10 dni.

Matka taka nie była wypuszczona na lot godowy, dlatego po jej poddaniu do rodziny

pszczelej naleŜy poczekać, aŜ unasienni się naturalnie i rozpocznie czerwienie.

Matka pszczela unasienniona forma handlowa matki pszczelej.

Matka pszczela unasienniona czerwiąca matka unasienniona, która przebywała w

uliku do czasu rozpoczęcia czerwienia; najczęściej matkę czerwiącą kupuje się jako

unasiennioną naturalnie na pasieczysku u hodowcy lub na trutowisku. Sprawdzanie

czerwienia matek unasiennionych sztucznie jest mało opłacalne lepiej kupić w kaŜdej

partii matek unasiennionych sztucznie o niesprawdzonym czerwieniu kilka matek

więcej, przewidując ewentualne niepowodzenia w poddawaniu lub utrzymaniu matek.

Matka pszczela unasienniona hodowlana (dawniej, a obecnie potocznie, określana

jako reprodukcyjna) matka pszczela przeznaczona do oceny i selekcji w celu

reprodukcji linii hodowlanej lub sprzedawana pszczelarzom jako materiał hodowlany do

odchowu matekcórek, przeznaczonych do uŜytkowania w rodzinach pszczelich

produkcyjnych.

Sztuczne unasiennianie prowadzi się w wyspecjalizowanych pasiekach hodowlanych,

gdzie zabiegów dokonują osoby posiadające uprawnienia nadane przez Krajowe

Centrum Hodowli Zwierząt (dawniej Centralną Stację Hodowli Zwierząt). Sztuczne

unasiennianie pozwala na dokonywanie kontrolowanego doboru par rodzicielskich u

pszczół, co jest podstawowym warunkiem powodzenia prac hodowlanych. Dzięki

sztucznemu unasiennianiu matek uŜytkowych moŜliwe jest takŜe uzyskiwanie

mieszańców o wyspecjalizowanych cechach uŜytkowych. Technika sztucznego

unasienniania w kontrolowanym rozrodzie pszczół jest tańsza i skuteczniejsza niŜ

unasiennianie na trutowiskach.

Trutowisko obszar izolowany przed zalatywaniem niepoŜądanych trutni,

przeznaczony do naturalnego, kontrolowanego unasienniania matek pszczelich. Na

trutowisko wywozi się pnie ojcowskie z duŜą liczbą specjalnie wyhodowanych trutni

oraz matki nieunasiennione w ulikach weselnych. Ze względu na duŜy obszar izolacyjny

(o promieniu ok. 10 km) obecnie funkcjonują w Polsce tylko dwa trutowiska,

wykorzystywane przez pasieki hodowlane.

Praca hodowlana zespół zabiegów zmierzających do poprawienia załoŜeń

dziedzicznych (genotypu) pszczół, w których zakres wchodzi ocena wartości uŜytkowej i

hodowlanej pszczół, selekcja i dobór osobników do kojarzenia. Genotyp to nic innego

jak zawarta w komórkach ciała pszczół informacja genetyczna, natomiast fenotyp to

zespół cech danej rodziny pszczelej, nabytych wskutek przebywania osobników o

określonym genotypie w konkretnym środowisku.

Linia hodowlana grupa matek pszczelich

utrzymywana przez jednego lub kilku

hodowców w celu uzyskania i utrzymania w

drodze pracy hodowlanej cech uŜytkowych

określonych we wzorcu dla tej linii. W hodowli

prowadzonej zgodnie z Ustawą o organizacji

hodowli i rozrodzie zwierząt gospodarskich z

dnia 20 sierpnia 1997 r. dla linii hodowlanych

pszczół mogą być prowadzone księgi lub

rejestry, w celu zapisywania w nich matek

pszczelich spełniających wymagania zgodności

z wzorcami hodowlanymi, sprawdzone w trakcie

oceny ich wartości uŜytkowej i hodowlanej

zgodnie z załoŜonym krajowym programem

hodowlanym. Dla odbiorcy matek pszczelich

oznacza to, Ŝe materiał hodowlany pochodzący

z linii, dla których prowadzone są księgi lub

rejestry, jest poddawany niezaleŜnej ocenie, która moŜe zweryfikować deklarowaną

przez hodowcę wartość uŜytkową matek pszczelich. Krajowy program hodowlany

przewiduje tworzenie linii w obrębie czterech podgatunków, nazywanych potocznie

rasami pszczół: rasy środkowoeuropejskiej, nazywanej takŜe pszczołą krajową lub

miejscową, a w Europie "czarną pszczołą" (Apis mellifera mellifera), kraińskiej (A.m.

carnica) oraz kaukaskiej (A.m. Caucasica), a takŜe włoskiej (A.m. Ligustica), chociaŜ

do tej pory Ŝaden hodowca nie podjął selekcji pszczół włoskich. Trzy pierwsze rasy w

zupełności zapewniają pszczelarzom moŜliwość otrzymania materiału hodowlanego o

poŜądanej kombinacji cech uŜytkowych.

Rasa środkowoeuropejska pierwotna rasa zasiedlająca teren naszego kraju,

obecnie silnie zmieszańcowana wskutek wielokrotnych importów innych ras. W formie

czystej jako pozostałość dawnej populacji utrzymywana w dwóch rejonach leśnych

(Augustów i Kampinos) oraz w stadach zachowawczych w pasiekach hodowlanych.

Odporna na trudniejsze warunki klimatyczne, dobrze zimuje, dostosowuje rozwój do

warunków przedwiośnia. Pszczoły ruchliwe, "spływają" z plastrów przy przeglądach.

UŜytkowana głównie jako komponent ojcowski mieszańców uŜytkowych z pszczołami

kraińskimi.

Rasa kraińska najpopularniejsza w pasiekach towarowych, odznacza się wczesnym i

http://www.pasieka.pszczoly.pl/index.php?s=vjufile&grkat=pasieczne_abecadlo&art...

2010-01-13

Zdjęcie: Zdzisław WyleŜyński

Czasopismo pszczelarskie PASIEKA - pszczelarstwo, pszczoły, ule, miód, informacje...

Page 4 of 4

dynamicznym rozwojem, dobrze trzyma się plastrów i jest łagodna. Wykazuje

tendencję do ograniczania matek w czerwieniu przy obfitych poŜytkach, utrzymuje siłę

rodzin przez cały sezon, przez co trzeba pilnować jej skłonności do rojenia się. Niektóre

linie dobrze wykorzystują poŜytki spadziowe i tolerują domieszki spadzi w zapasach

zimowych; wyselekcjonowano takŜe linie odporne na grzybicę wapienną.

Rasa kaukaska pszczoły bardzo łagodne i silnie penetrujące środowisko w

poszukiwaniu poŜytków. W wyniku selekcji niektóre linie kaukaskie odznaczają się

dobrą dynamiką rozwoju, ale generalnie nie utrzymują bardzo silnych rodzin. Mimo to

wykazują cechę bardzo dobrej miodności. Częściej wykorzystywane w krzyŜówkach

towarowych z liniami pszczół kraińskich niŜ w czystej rasie, ze względu na kłopoty z

zimowlą. Są niedoceniane, a przecieŜ idealnie nadają się do małych pasiek amatorskich

dla "niedzielnych" pszczelarzy, jako wybitnie nierojne.

Ocena wartości uŜytkowej i hodowlanej prowadzona przez Krajowe Centrum

Hodowli Zwierząt jako ocena terenowa i stacjonarna. Ocena stacjonarna jest

prowadzona bezpośrednio w pasiece hodowcy, natomiast ocena terenowa słuŜy do

kontroli przydatności matek pochodzących z róŜnych linii hodowlanych i ich

mieszańców sprawdzane jest ich przystosowanie do róŜnych warunków terenowych,

w jakich utrzymywane są pasieki. Wyniki oceny terenowej są corocznie publikowane.

Stanowią one takŜe kryterium kwalifikacji matek pszczelich przy wpisach do ksiąg i

rejestrów.

Pasieka 2/2003

Joanna Troszkiewicz

«« powrót

http://www.pasieka.pszczoly.pl/index.php?s=vjufile&grkat=pasieczne_abecadlo&art...

2010-01-13

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: