Kurs języka Turbo Pascal.pdf

KursjęzykaTurboPascal

Wersja1.00(10.03.2004)

Prawaautorskie

PoniewaŜuwaŜamzabezsenspłaceniezaksiąŜkętypu"Pascaldlaopornych"gdzienajbardziej

opornymjestautor,przeszukałemnet,odgrzebałemdyskietkizestudiówizabrałemsiędopracy.

Opracowująctenkurs,korzystałemzinnychkursów(którepewniekorzystałyzinnychkursów,

poniewaŜwielerzeczysięwnichpowtarza,aniktotymniewspominaprzedstawiająckaŜdykurs

jakoswojedzieło),zksiąŜek,materiałówzokresustudiów,zatemwykorzystujtenkursjakCisię

podoba.JeśliudaCisięnatymzarobićchwałaCi,ŜeCisiętoudałokupmiFerraribędziemy

kwita.

KurstenopracowałemwcelachedukacyjnychinieodnoszęŜadnychkorzyścimaterialnych.Nie

bioręodpowiedzialnościzawszelkieszkodypowstałewwynikustosowaniategokursu.Wszystko

robisznawłasnąodpowiedzialność,jaknapiszeszprogramikktórysformatuje(albocogorsza

zamaŜe)CidyskTWOJAsprawa.

Wszelkieinformacjeiuwagidotyczącekursu(zwłaszczadotyczącebłędów,literówekczybłędów

ortograficznych)sądlamniebezcenneiproszęprzesyłaćemailemjeśliłaska.

PrzygodęzprogramowaniemrozpoczynałemodjęzykaBASICnamaszynieCommodore64,potem

czasprzyszedłnaFortran,PascalDelphi,C/C++,aobecnieprzesiadłemsięnaGNU/GPLLinuxi

poznajePerlaiJavę.Wsumieniemaznaczeniejakiznaszjęzyk(no,moŜeBASICbyłwyjątkowy)

kwestiabudowaniaalgorytmówjestnajwaŜniejsza,implementacjatotylkozapispomysłu.

Kurswykorzystujestylekaskadowe(CSS),amenuładujeskrypt(JavaScript).Dobrarozdzielczość

to1024x768.

TurboPascalwczasachwizualizacjidokonańswojejpracy,gdyskupiamysięnadefektownościąa

nienadefektywnościąswojejpracyjestpostrzeganyjakoanachronizm.Niestetywobecnych

czasachjestnimwistocie,poniewaŜjuŜdawnoprzestanouŜywaćDOS'ajakopowaŜnegosystemu

operacyjnego.UŜywającokienkowegosystemuzapominamy,Ŝepośredniczyontylkopomiędzy

namiakomputerem,tłumaczywszystkienaszekliknięcanakodmaszynowyktóryjest

prawdziwymjęzykiemkomputera.

Pisanieprogramutosztukaporozumieniasięzkimśwobcymdlanasjęzyku,któryczęstoskłada

sięjedyniezkilkudziesięciusłów(nomoŜewięcej:)).Musimywytłumaczyćtemukomuś(czyli

naszemubiednemukomputerowi)jakwykonaćdanączynność,októrejonniemapojęcia.Dotego

słuŜyalgorytmczyliprzepispostępowania.Wyobraźmysobie,Ŝemusimynauczyćkomputer

parzyćherbatę.Jakwyglądałbytakialgorytm?OtóŜ:1.Nalejwodydoczajnika,2.Postawczajnik

nagazie,3.Podpalgaz,4.ZaczekajaŜzagwiŜdŜe.Proste,nie?Tylkoskądkomputermawiedzieć

cotojestczajnik?Niemówiącoslangowym"postawnagazie".PonieśliśmypełnąporaŜkę,ucząc

komputergotowaćwodę.

Jakkomputerwykonujewszystkieteoperacjeoktóregogrzecznieprosimy?OtóŜsystem

operacyjnyiwszystkieprogramyktórychuŜywamysąnapisanewsposóbktórykomputer

zrozumie.DotegosłuŜąjęzykiprogramowania,ajednymznichjestPASCAL.Pascalbyłkiedyś

nazywanyjęzykiemwyŜszegorzędu.Dlatego,Ŝewporównaniudokodumaszynowegobył

zrozumiałydlaczytelnika.JegonowszaodmiananosinazwęDelphiijestjuŜzaawansowanym

narzędziemprogramistycznym,lecznienaleŜyzapominać,ŜepowstaławłaśniezPascal'a.

Delphijestobiektowymjęzykiemprogramowaniazorientowanymnazdarzenia.Oznaczato,Ŝe

programującwDelphi,musimypoznaćjakieobiektymamydodyspozycji,orazjakmoŜemyje

wykorzystać.PASCALmoŜewykorzystywaćobiekty,alewsensiealgorytmizacjikodujest

znakomitymnarzędziemdonauki.Przenoszenieprocedur(programów)doDelphijestkwestią

kopiuj/wklej,orazdostosowaniaspecyficznychniuansówskładniowych.

Mamjednaknadzieję,ŜePascalnieupadnie,poniewaŜjestznakomitymnarzędziemdonauki

algorytmikiswojejpracy,ponadtojaakuratrozpocząłemodPascalaznajomośćjednegojęzyka

programowaniagwarantujenam(pozaznajomieniusięzeskładniąinnegojęzyka)programowanie

wdowolnymjęzykujakC,PerlczyJava.Kwestiąjestprzestawieniesięnainnesłownictwo,a

podstawy,mechanizmyjęzykawwiększościpozostajątesame.

PonapisaniukodujęzykawyŜszegorzędu,naleŜyprzetłumaczyćgonajęzykzrozumiałydla

komputeradotegosłuŜąkompilatoryjęzykanakodmaszynowy(asemblery).Poskompilowaniu

kodudostajemygotowydouŜywaniaprogram.IstniejętakŜedezasemblery,czyliprogramyktóre

potrafiązaanalizowaćkodprogramuiprzetworzyćgonadanyjęzykprogramowania.

PrzyopisywaniujęzykaPascalposługiwałemsiętrzemakursamiznalezionymiwsieci(niestety

znalazłemjejeszczezastudenckichczasów,zatemniemogępowiedziećktojestautoremnie

zachowałomisięto),podręcznikiem,tzw."biblią""TurboPascal7.0"orazwłasnymi

doświadczeniamiwyniesionymizokresustudiówwykładamiiwłasnymiprogramamiw

szczególnościmojapracamagisterskabyłanapisanawDelphi(nt.Iteracyjemetodyrozwiązywania

wielomianówczycośwtymstylu).Gdyterazczytamswójwłasnykodsprzedkilkulat,nie

ukrywam,Ŝeteraznapisałbymgowniecobardziejeleganckisposób,alepomińmyto.Zdajesobie

sprawę,Ŝeporuszyłemjedyniewierzchołekgórylodowej,aleprzynajmniejgotrochęuszczknąłem

;).

Algorytmyischematyblokowe

Programtodlakomputerazestawinstrukcjicozrobićwdanymwypadku.Przypominatospiskrok

pokroku,cowdanejsytuacjirobić.Tenspisnazywamyalgorytmempostępowania.Musibyćon

ułoŜonywsposóbprzewidującywszystkiemoŜliwesytuacje(byprogramwykonującyalgorytmnie

zabrnąłwślepąuliczkęisięniezawiesił)orazwsensownysposóbprowadzącyoddanych

wprowadzanychdodanychwyjściowych.

Pozapisaniualgorytmuwjęzykuprogramowaniajestontłumaczonyprzezkompilatornakod

maszynowy,któryjestjuŜkonkretnymipoleceniamidlaprocesora.

Schematyblokowesąnajlepsząmetodąnaukialgorytmiki,poniewaŜpozwalająnaprześledzenie

kolejnychposunięćprogramupodczaswykonywanianaszychpoleceń.WartosobieułoŜyćtaki

schemat,wiedzącjednaknajpierwjakiesposobymoŜemywykorzystać.

Językprogramowaniaoferujenamkilkarodzajówpoleceń,zapomocąktórychmoŜemydokonywać

operacjilogicznych.SątoinstrukcjewarunkowewktórychmoŜemywykorzystywaćbramkilogiczne

OR(lub),AND(i,oraz)iwynikającąznichXOR(albo).Roląinstrukcjiwarunkowejjestrozstrzygnąć

prawdziwośćjakiegośwarunkuiwykonanieodpowiednichinstrukcjiwzaleŜnościczydanywarunek

jestprawdziwyczyteŜnie.Logikadwuwartościowajestpodstawąalgorytmikidowolnegoproblemu.

Jakrozpocząćpisanieprogramukomputerowego?Proste,naleŜyuzbroićsięwkartkępapieru,

ołówekigumkę.NIEśARTUJĘ!Jeśliktośrozpoczynapisaniekoduodpisaniakodutoczekago

długadrogapoprawianiakodudooptymalnegowyniku,czyligdywzględniedziała,iniewiadomo

dlaczego(ajesttakbardzoczęsto!)alenasnieinteresujejapońskametoda"jakotako"

Prześledźmyalgorytmnapodstawierozwiązaniarównaniakwadratowego.Jestto

najpowszechniejszyprzykładcelowegodziałania,uzaleŜnionegowtrakcieobliczeńodwynikudelty.

AlgorytmpostępowaniamoŜnazapisaćwpunktach:

POLECENIE:rozwiąŜrównaniekwadratoweax 2 +bx+c=0

1.Wczytajwspółczynnikia,b,cdoprogramu

2.Obliczdeltę=b 2 4ac

3.Jeślidelta>0toobliczx 1 x 2

4.Jeślidelta=0obliczx 1/2

5.Jeślidelta<0towyświetlkomunikat"brakrozwiązań"

6.Podajodpowiedźwynikobliczeń.

coschematemblokowymmoŜemyzapisaćwsposób:

iodtakiegorozrysowaniasobiestrukturyprogramupowinniśmyrozpocząćnasząpracę.Wtrakcie

kolejnychpodpunktów,pokaŜę,jaktakiprogramnapisać...

PoułoŜeniualgorytmu,jakiponapisaniuprogramutestujemygo,czyprzewidzieliśmywszystkie

sytuacje,czyprogrambędziedziałałniezawodnie,czy(tochybanajwaŜniejsze)liczytocomu

kazaliśmy.Nieocenionątutajmetodą,jest"metodakumpla"poniewaŜnambrakujeczęsto

obiektywnegospojrzeniananaszedzieło,akolegapotrafizawiesićnaszesuper"idiotoodporne"

algorytmyśredniow15sekund.

Testującsaminaszprogram,testujemygonadanychtypowych(czydziała),nadanych

brzegowych(czyliszczagólnychsytuacjach),oraznadanychspozazakresudziałania(czylina

przykładwprowadzającprzypadkoweczybłędnedane)bysprawdzić,czyprogramsięgdzieśnie

wysypie.

Pamiętajmy,ŜenaszprogramponapisaniujestconajwyŜejtakdoskonałyjakmysami(często

nawetnie)zatemzawszeznajdziesięktośktogorozłoŜynałopatki,azdarzysięŜeizmieszaz

błotem.

Środowiskoprogramistyczne

ŚrodowiskiemprogramistycznymTurboPascalajestedytortekstuzintegrowanyz

kompilatoremjęzyka,któryzamieniaplikźródłowyjęzykapascalformatunazwa_pliku.pasnaplik

nazwa_pliku.exejakoplikuwykonywalnego.Toprzyjazneśrodowisko,którepozwalanaedycję

plikuźródłowego,jegokompilowanieorazdebuggingczyliwyszukiwaniebłędów.

PozainstalowaniupakietuoprogramowaniaTurboPascaluruchomplikturbo.exewpodkatalogu

C:\BP\BIN\lubC:\TP\BIN\.JeśliTurboPascalabędzieszuŜywaćnakomputerzezprocesorem

PentiumPro200MHzlubszybszym,naleŜyzainstalowaćpatch'a,czyliłatkę,boinaczejwyskakiwać

nambędziecałyczasbłądkompilacji!).Zatemprzechodzimydokataloguc:\tp\biniwydajemy

polecenieturbo.exepoczymujrzymy:

gdziekomendymoŜemywydawaćzapomocąmyszylubskrótówklawiaturówych.Domenu

moŜemywchodzićtakŜenaciskającF10.

W poszczególnych menu moŜemy (opisuje tylko najprzydatniejsze polecenia):

MenuFILE:

MenuEDIT:

NEWtworzynowypliknoname.pas

CUT(del)wycinazaznaczonytekst

OPENotwieradokumentzdysku

COPY(ctrl+ins)kopiujetekstdo

schowka(clipboard)

SAVEzapisujeplik*.pas

CHANGEDIRzmieniakatalog

domyślny

PASTE(shift+ins)wstawiatekstze

schowka

OSSHELLpozwalanaczasowe

opuszczenieśrodowiskaiprzejściedo

DOS,powrótdośrodowiskaPascal'a

SHOWCLIPBOARDpokazujeschowek

ZaznaczaćtekstdooperacjiblokowychmoŜemy

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: