09 - Niszczyciel ORP Orkan.pdf - Barwa i Broń(2) - bogg

TADEUSZ KONDRACKI

BARWA l BROŃ

NISZCZYCIEL ORP

„ORKAN"

1942-1943

ILUSTRACJE BARWNE

ARNOLD BULCZYŃSKI

Pamięci poległych na O R P „Orkan" pracę tę poświęcam

autor

8 października 1943 roku: roku przełomowego w dziejach Bitwy o Atlan- tyk, w walce z

nieprzyjacielem zatonął ORP „Orkan".

W czasie swej niespełna rocznej służ- by pod biało-czerwoną banderą okręt przebył ogółem 53 tysiące

mil morskich, przeprowadził 18 patroli operacyjnych, odbył 15 walk z okrętami podwodnymi i 18 walk z

lotnictwem wroga, osłaniał 20 konwojów... l właśnie w osłonie konwoju S.C. 143, w walce z -

usiłującymi dopaść statków transportortowych - U-bootami zatonął, przed świtem 8 października 1943

roku... Stało się to na północnym Atlantyku, na południe od Islandii, w pozycji 56°08'N i 27°05'W (wg

danych niemieckich 56°30'N i 26°26'W).

W następstwie storpedowania i zato- nięcia „Orkana" zginęło około 200 ludzi, w tym 178 Polaków, co

stanowi około 45 procent wszystkich strat bojowych Polskiej Marynarki Wojennej na Zacho- dzie! Była

to największa jednorazowa strata poniesiona przez naszą flotę w latach II wojny światowej. Na

„Orkanie" poległo więcej oficerów, podoficerów i marynarzy PMW niż w następstwie zatonięcia

wszystkich pozostałych pięciu naszych okrętów, utraconych w walkach na Zachodzie w latach 1939-

1945. Dramat „Orkana" może być porównywa- ny jedynie z tragedią „Orła", na którym zginęła cała, 60-

osobowa załoga. Należał „Orkan" do najdzielniejszych okrętów

naszej „małej, lecz wielkiej duchem, floty" zyskując wysokie oceny Kierownic- twa Marynarki Wojennej

i Brytyjskiej Admiralicji. To, między innymi, wyznacza temu właśnie niszczycielowi poczesne miejsce w

Pan-teonie Chwały Polskiej Marynarki Wojennej.

Pragnę wyrazić wdzięczność wszyst-

Kmdr por. Hryniewiecki, jakim zapamiętali go podwładni • w „duffle coacie", białym szaliku, z

lornetką na piersiach.

m, którzy okazali pomoc przy opraco-

aniu tej książki:

Stowarzyszeniu Marynarki Wojennej w Londynie i całemu środowisku kombatantów Polskiej Marynarki

Wo- jennej, a w szczególności: Konstante- mu Chrapowickiemu, Wojciechowi Franckiemu, Romanowi

Jakubow- skiemu, Bronisławowi Jaszczukowi, Wiesławowi Krzyżanowskiemu, Ro- mualdowi Nałęcz-

Tymińskiemu, Ma- riuszowi Ołdakowskiemu, Janowi Pawlicy, Józefowi Pściukowi, Tadeu- szowi

Sroce, Jerzemu Tumaniszwili, Janisławowi Wańkowskiemu, Leonar- dowi Wójcickiemu, Konstantemu

Zubkowskiemu. Panu Stanisławowi M. Piaskowskiemu dziękuję za udostęp- nienie do druku planów

ORP „Orkan" a także planów jego uzbrojenia i wy- posażenia.

Najbliższym kmdra por. Hryniewiec- kiego - córce Pani Ewie Hryniewiec- kiej-Baranowskiej i siostrze -

Pani Helenie Sakiel oraz siostrze kpt. mar. Różańskiego - Pani Ludwice Różańskiej-Kurowskiej.

Dziękuję też Panom Józefowi Grzonce i Stefanowi Grosickiemu.

Pracownikom Instytutu Polskiego

i Muzeum im. Generała Sikorskiego w Londynie, a zwłaszcza kierowniko- wi Archiwum Panu

Andrzejowi Suchcitzowi.

- Kierownictwu i pracownikom Archi- wum Wytwórni Filmów Dokumental- nych i Fabularnych w

Warszawie, a w szczególności Panu Włodzimie- rzowi Rekłajtisowi i Pani Krystynie Kuźniarskiej oraz

pracownikom Archi- wum Dokumentacji Mechanicznej.

- Za konsultacje munduroznawcze dziękuję Panom: Jarosławowi Krzywa- ni, Wiktorowi Podoskiemu (z

Muzeum Marynarki Wojennej w Gdyni) oraz Henrykowi Wieleckiemu (z Muzeum WP w Warszawie).

- Za wszechstronną pomoc dziękuję kierownictwu Muzeum Marynarki Wojennej w Gdyni,

kierownictwom Oddziałów Wychowawczych - Do- wództwa MW i 3 Flotylli Okrętów.

Specjalne podziękowanie składam dowództwu i załodze ORP „Orkan".

Dziękuję też za pomoc moim przyjaciołom z Instytutu Historii PAN:

Magdalenie Hułas, Markowi Ney- Krwawiczowi i Zbigniewowi Wawrowi.

ORP „Orkan" w marszu z dużą szybkością. Zwracają uwagę wielkie odkosy fal dziobowych

oraz wyjątkowo wyraźny ślad torowy.

Okręt

Nazwa „Orkan", nadana niszczycie- Iowi wprowadzonemu do służby w listo- padzie 1942 roku,

przewijała się już w Polskiej Marynarce Wojennej w okre- sie wcześniejszym. Pierwszy impuls dała tu

dyskusja na forum Kierownictwa Mary- narki Wojennej nad wyborem nazw dla dwóch niszczycieli

(kontrtorpędowców) budowanych w Wielkiej Brytanii. 11 lutego 1936 roku kpt. mar. Stanisław Lasocki

złożył propozycje kilku nowych nazw, odpowiadających zjawiskom atmo- sferycznym (co było zgodne

z systemem nazewnictwa polskich niszczycieli), wśród nich zaś wymieniał „Orkana". Ta sama nazwa

pojawiła się też we wniosku szefa Oddziału Planów i Ewidencji KMW. Mimo, iż ostatecznie - w

dyskusji z 1936 roku - przyjęto dla nowych okrętów naz- wy „Grom" i „Błyskawica", inne propo- zycje

nie poszły w zapomnienie. Gdy pod koniec 1938 roku rozpoczęto w Gdyni wstępne prace przy

budowie dwóch nas- tępnych niszczycieli typu „Grom" ustalo- no dla nich nazwy: „Huragan" i - właśnie

- „Orkan". Charakterystyki obu okrętów miały być zbliżone do prototypowego „Groma" - długość

między pionami 111 m, wyporność 2214 ton, moc ma- szyn 56 500 KM, szybkość 39 węzłów.

Uzbrojenie miało być wzorowane na uzbrojeniu „Groma" i „Błyskawicy" (arty- leria główna - 7 dział 120

mm Bofors), choć myślano o zastąpieniu francuskich nkm-ów 13,2 mm Hotchkiss nkm-ami 20 mm

produkcji polskiej. Wybuch wojny przerwał wszelkie prace przy budowie obu okrętów. Sprowadzone

już blachy kadłubowe i kształtowniki zostały wyko- rzystane do opancerzenia pociągu pan- cernego

„Smok Kaszubski" i samocho- dów pancernych.

Nazwa „Orkan" nie od razu pojawiła się w naszej, walczącej na Zachodzie, Marynarce Wojennej.

Pierwszy niszczy- cie! przyjęty na czas wojny w użytko-

wanie od Royal Navy utrzymał, ze wzglę- dów kurtuazyjnych, nazwę „Garland". Nazwa „Huragan"

pojawiła się w postaci starego niszczyciela, czasowo przejętego po Francuzach (Okręt Francuski

„Oura- gan"). Niszczyciel przejęty w listopadzie 1940 roku otrzymał - już wkrótce okrytą chwałą -

nazwę „Piorun"; wreszcie trzy niszczyciele eskortowe wprowadzone do służby w latach 1941-1942

powróciły do nazw torpedowców sprzed wojny - „Krakowiak", „Kujawiak" i „Ślązak".

„Orkanem" nazwano ostatni niszczy- cie!, jaki w latach wojny zasilił Polską Marynarkę Wojenną.

Na przejęcie „Orkana" w końcu 1942 roku złożyło się szereg przyczyn. Dzięki napłynięciu do

Marynarki dużej grupy ochotników ewakuowanych z ZSRR, powstała poważna nadwyżka kadrowa do

służby na okrętach; prawda, że ludzi jeszcze niewyszkolonych i niezoriento- wanych czym jest służba

na morzu. Zarazem w stoczniach brytyjskich, budujących na dużą skalę nowe okręty, znajdowało się

szereg jednostek dla których szukano załóg. W tej sytuacji gotowość Polskiej Marynarki Wojennej do

obsadzeni dużego niszczyciela została przyjęta z zadowoleniem.

Polakom zdecydowano oddać w użyt- kowanie znajdujący się w budowie w Glasgow niszczycie! typu

L/M o nazwie „Myrmidon".

W historii brytyjskiej Royal Navy nazwa „Myrmidon" (dosłownie: „zbir", „siepacz") pojawiła się,

począwszy od końca XVIII wieku, kilkakrotnie:

Pierwszy „Myrmidon" był 22-działowym okrętem żaglowym (481 ton) zbudowa- nym w 1811 r.

Drugi „Myrmidon" był 20-działowym słu- pem zbudowanym w 1811 roku w Milford. Rozebrany w Port

South w 1822 roku.

Trzeci „Myrmidon" powstał, po 20-letniej przerwie, w 1844 w Blackwall i był parow-

09 - Niszczyciel ORP Orkan.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: