17_21.pdf

P O D Z E S P O Ł Y

Płaskie ekrany LCD

Aktualne i nowe technologie

P³askie wyúwietlacze s¹

stosowane w†odbiornikach

telewizyjnych i†monitorach

komputerowych od wczesnych

lat osiemdziesi¹tych.

Dok³adniej mÛwi¹c, nazw¹

ìp³askie wyúwietlaczeî

moøemy obj¹Ê wszystkie

elektroniczne urz¹dzenia

odtwarzaj¹ce obraz

z†wyj¹tkiem kineskopÛw. Juø

w†roku 1982 firma Sony

rozpoczÍ³a produkcjÍ

kineskopÛw z†ekranem nie

sferycznym, lecz walcowym

(Trinitron).

Teraz úwiat czeka na

wyúwietlacz p³aski i†o†ma³ej

gruboúci, ktÛry moøna bÍdzie

powiesiÊ na úcianie jak

obraz. Ku naszemu

rozczarowaniu zagadnienie

obniøania kosztÛw takich

ekranÛw jest o†wiele

trudniejsze niø pocz¹tkowo

przewidywano.

Elektroniczne urz¹dzenia od-

twarzaj¹ce obraz moøemy podzie-

liÊ na emisyjne oraz nieemisyjne.

Pierwsza grupa obejmuje:

- lampy kineskopowe (ang. CRT -

cathode ray tube);

- wyúwietlacze plazmowe (ang.

PDP - plasma display panel);

- wyúwietlacze elektroluminescen-

cyjne (ang. ELD - electrolumi-

nescent display);

- prÛøniowe wyúwietlacze fluores-

cencyjne (ang. VFD - vacuum

fluorescent display);

- diody emituj¹ce úwiat³o (ang.

LED - light-emitting diode);

Do drugiej grupy naleø¹:

- wyúwietlacze ciek³okrystaliczne

(ang. LCD - liquid-crystal dis-

play);

- wyúwietlacze elektrochemiczne

(ang. ECD - electrochemical dis-

play);

- wyúwietlacze elektroforetyczne

(ang. EPID - electrophoretic ima-

ge display);

- wyúwietlacze z†zawiesin¹ cz¹s-

teczek (ang. SPD - suspended

particle display);

- wyúwietlacze ze skrÍconymi kul-

kami (ang. TBD - twisting ball

display);

- przezroczyste wyúwietlacze ce-

ramiczne (ang. PLZT - transpa-

rent ceramics display).

Jako pierwsza zosta³a opraco-

wana technologia CRT, a†by³o to

w†Niemczech w†roku 1897

(Braun). Zegarki z†wyúwietlaczami

LCD pojawi³y siÍ na rynku w†Sta-

nach Zjednoczonych w†roku 1972.

Pierwszy zegar z†ekranem ECD

zosta³ wykonany w†Japonii w†ro-

ku 1982 (Seiko). Diody LED zo-

sta³y zastosowane w†laserach

w†roku 1962 w†Stanach Zjedno-

czonych. Pierwszy prÛbny telewi-

zor z†ekranem z†diod LED zosta³

zaprezentowany w†Japonii w†roku

1979 (Sanyo).

Nie ulega w¹tpliwoúci, øe prze-

waøaj¹ca czÍúÊ prac badawczych

nad p³askimi ekranami zosta³a

wykonana - i†w†dalszym ci¹gu jest

prowadzona - w†Stanach Zjedno-

czonych.

Rynek

Kineskop, czyli technologia

CRT maj¹ca najd³uøsz¹ historiÍ

(101 lat), jest wci¹ø na czele

peletonu przetwornikÛw obrazu,

zarÛwno pod wzglÍdem ekono-

micznym, jak i†najwyøszej jakoúci

obrazu: zajmuje prawie 85% úwia-

towego rynku. W†roku 1987 setki

Elektronika Praktyczna 11/98

P O D Z E S P O Ł Y

twÛrni albo od podstaw buduj¹

nowe, aby za oko³o rok wypuúciÊ

na rynek wyúwietlacze o†przek¹t-

nej 14 cali (czÍúÊ uøyteczna 13

cali). W†kaødym razie s¹dzimy, øe

ten kierunek rozwoju nie spowo-

duje obniøki cen, przede wszys-

tkim dlatego, øe wielu wytwÛrcÛw

LCD jest zarazem producentami

displaji w technologii CRT, czyli

lamp kineskopowych.

LCD kontra CRT

Z†punktu widzenia uøytkowni-

ka, technologia LCD dosz³a do

punktu, w†ktÛrym moøe zast¹piÊ

bardziej tradycyjn¹ technologiÍ

CRT, przynajmniej w†dziedzinie

mniejszych ekranÛw. PostÍp, jaki

siÍ dokona³ w†krÛtkim czasie, za-

pewni³ polepszenie rozdzielczoúci

oraz zwiÍkszenie przek¹tnej ekra-

nu. Mimo tego LCD charakteryzuje

siÍ wci¹ø ograniczonym k¹tem

widzenia, mniejszym zakresem

kontrastu, a†takøe wyøsz¹ cen¹ od

CRT o†tej samej powierzchni

(przek¹tnej) ekranu.

Rys. 1. Zasada działania ekranu z ciekłymi kryształami (LCD). Ciekły

kryształ jest utrzymywany między dwiema szklanymi płytkami, a boki

ekranu są zamknięte przez materiał uszczelniający, który zabezpiecza

kryształ przed kontaktem z powietrzem i wypłynięciem.

Zasada dzia³ania LCD

NapiÍcie zmienia orientacjÍ

przestrzenn¹ (ustawienie) kryszta-

³Ûw wewn¹trz wyúwietlacza ciek-

³okrystalicznego ( rys. 1 ). Zjawisko

to poci¹ga za sob¹ takie zmiany

jego w³asnoúci optycznych jak:

podwÛjnej refrakcji (za³amania),

rotacji optycznej (skrÍcanie p³asz-

czyzny polaryzacji), rozpraszania

úwiat³a, co manifestuje siÍ

widocznymi go³ym okiem zmia-

nami w przepuszczaniu úwiat³a.

Najpowszechniej stosowanymi

rodzajami ekranÛw ciek³okrysta-

licznych s¹ ekrany matrycowe

z tranzystorami cienkowarstwowy-

mi TFT (ang. thin film transistor)

- ekrany aktywne - oraz ekrany

STN (ang. super twisted nematic),

w ktÛrych ciek³ym kryszta³em jest

"skrÍcany" nematic - ekrany pa-

sywne. W†wyúwietlaczu pasyw-

nym dokonuje siÍ modulacja úwia-

t³a wewn¹trz komÛrek (pikseli)

z†ciek³ym kryszta³em. KomÛrka

(piksel) sk³ada siÍ z†warstwy ciek-

³ego kryszta³u, maj¹cej gruboúÊ

oko³o 10

wytwÛrni na ca³ym úwiecie wy-

produkowa³y ³¹cznie 68 milionÛw

kineskopÛw, a†liczba ta w†roku

2001 ma siÍ zwiÍkszyÊ do 85

milionÛw.

Drugie miejsce zajmuje techno-

logia LCD maj¹ca oko³o 10%

rynku. W†roku 1997 ekrany LCD

by³y produkowane w†mniej wiÍcej

30 wytwÛrniach. WielkoúÊ obrazu

(przek¹tna) wiÍkszoúci ekranÛw

wynosi³a od 10 do 12 cali (czÍúÊ

uøyteczna obrazu: 9 do 11 cali).

Moøliwa jest produkcja ekra-

nÛw o†wiÍkszych wymiarach, lecz

s¹ one wykonywane w†ma³ych

iloúciach, poniewaø wymagaj¹ no-

wych urz¹dzeÒ technologicznych,

co podwyøsza koszty. Eksplozja

popytu na notebooki spowodowa-

³a wzrost zapotrzebowania wykra-

czaj¹cy daleko ponad moøliwoúci

producentÛw. S¹ wiÍc sk³onni do

inwestowania olbrzymich kwot

w†nowe maszyny, dopÛki utrzy-

muje siÍ tak korzystna

koniunktura.

W†roku 1997 zapotrzebowanie

rynku na wyúwietlacze LCD wy-

nosi³o 6,9 miliona egzemplarzy,

natomiast moøliwoúci produkcyj-

ne tylko 4,3 miliona.

NiektÛrzy producenci zmienia-

j¹ wyposaøenie istniej¹cych wy-

m, zamkniÍtej miÍdzy

dwiema szklanymi p³ytkami, na

ktÛrych naniesione s¹ przezro-

czyste elektrody. Na powierzchni

elektrod s¹ wykonane "rowki"

(úciúlej, wykonane rÛønymi meto-

dami warstwy orientuj¹ce), nada-

Elektronika Praktyczna 11/98

P O D Z E S P O Ł Y

KomÛrka nematyczna blokuje

wiÍc úwiat³o, gdy jest umieszczo-

na miÍdzy dwoma polaryzatorami

o†rÛwnoleg³ych kierunkach lub

przepuszcza úwiat³o po umiesz-

czeniu miÍdzy polaryzatorami or-

togonalnymi (czyli o†kierunkach

wzajemnie prostopad³ych).

Jeøeli do skrÍconej komÛrki

nematycznej przy³oøymy napiÍcie,

to - poczynaj¹c od pewnego na-

piÍcia progowego U th - osie mo-

leku³ zaczn¹ ustawiaÊ siÍ wzd³uø

pola elektrycznego. Gdy przy³oøo-

ne napiÍcie osi¹gnie wartoúÊ oko³o

2U th , wiÍkszoúÊ cz¹steczek bÍdzie

juø ustawiona w†kierunku linii si³

pola. Przyczyna powoduj¹ca

skrÍcanie p³aszczyzny polaryzacji

zostanie wyeliminowana. W†tej sy-

tuacji, odwrotnie niø przy braku

napiÍcia, úwiat³o bÍdzie przecho-

dzi³o przez ciek³y kryszta³ znajdu-

j¹cy siÍ miÍdzy polaryzatorami.

Taka sytuacja jest przedstawio-

na na rys. 1b. Rysunek ten po-

kazuje efekt elektrooptyczny skrÍ-

conej komÛrki nematycznej

umieszczonej miÍdzy dwoma po-

laryzatorami ortogonalnymi.

W†tym przypadku úwiat³o prze-

puszczane jest bez przyk³adania

napiÍcia, i†przeciwnie, zatrzyma-

nie úwiat³a nastÍpuje po przy³o-

øeniu napiÍcia. Dla polaryzatorÛw

rÛwnoleg³ych zaleønoúÊ miÍdzy

przepuszczaniem úwiat³a a jego

blokowaniem jest odwrotna. Za-

tem skrÍcane nematyczne LCD

tworz¹ bia³y obraz na czarnym tle

lub czarny obraz na bia³ym tle.

Kolorowe (wielobarwne) wy-

úwietlacze LCD zawieraj¹ dodat-

kowo barwny filtr przed kaødym

pikselem. Kaødy piksel sk³ada siÍ

z†trzech niewielkich punktÛw:

czerwonego, niebieskiego i†zielo-

nego. Oznacza to, iø wielobarwny

ekran LCD zawiera trzy razy

wiÍcej pikseli niø moøna wnios-

kowaÊ na podstawie parametru

rozdzielczoúci graficznej.

T³em dla ekranu LCD jest

ürÛd³o rozproszonego úwiat³a, za-

zwyczaj fluorescencyjne, znajduj¹-

ce siÍ za ekranem lub niekiedy

z†jego boku. Dyfuzor zapewnia

rÛwnomierne padanie úwiat³a na

ca³¹ powierzchniÍ ekranu.

Zasadnicz¹ wad¹ LCD jest

wzglÍdnie ma³a iloúÊ przepusz-

czanego úwiat³a: z†regu³y jest to

od 3†do 5†procent. Ta niewielka

skutecznoúÊ jest zawiniona czÍú-

ciowo przez polaryzatory (50%),

a†czÍúciowo przez inne warstwy

przezroczyste - g³Ûwnie przez mat-

rycÍ elektrod (30%).

Producenci nieustannie poszu-

kuj¹ moøliwoúci zwiÍkszenia sku-

tecznoúci ekranÛw LCD - ich

kontrastu - poniewaø parametr ten

ma wielkie znaczenie dla uøyt-

kownikÛw komputerÛw rodzaju

laptop. W†komputerach przenoú-

nych czas pracy baterii jest jed-

nym z†najbardziej istotnych para-

metrÛw, z†tego wiÍc powodu kaø-

da poprawa efektywnoúci jest

przyjmowana entuzjastycznie.

Firma 3M opracowa³a foliÍ, na

powierzchni ktÛrej znajduj¹ siÍ

miliony maleÒkich pryzmatÛw.

Pryzmaty powoduj¹, øe moøliwie

duøa iloúÊ úwiat³a zbierana jest

w†îwi¹zkiî i†wyprowadzana z†ek-

ranu prostopadle do jego powierz-

chni. Przy takim rozwi¹zaniu moc

ürÛd³a úwiat³a moøna zmniejszyÊ

o†po³owÍ.

Rys. 2. Ekran w technologii IPS lub

TFT: skręcaniem cząsteczek kryształu

sterują dwie elektrody, umieszczone

po tej samej stronie ekranu.

Aktywne czy pasywne

Jak wspomniano, ekrany (wyú-

wietlacze) ciek³okrystaliczne ist-

niej¹ w†dwÛch podstawowych ro-

dzajach: pasywne (np. STN) oraz

- znacznie bardziej kosztowne od

poprzednich - aktywne (np. TFT).

W†przypadku wyúwietlaczy

STN ciek³y kryszta³ jest sterowa-

ny przez dwuwymiarow¹ matrycÍ

elektrod. Elektrody te (z InSnO 2 )

s¹ na³oøone na szklane pod³oøe.

NapiÍcie przy³oøone do dwÛch

skrzyøowanych elektrod - w†tym

miejscu jest piksel - zmienia

orientacjÍ kryszta³u. Matryca jest

sterowana na zasadzie skanowa-

nia (w trybie multipleksowym);

metoda ta nie zapewnia duøych

szybkoúci. Ponadto, zmiany pola

elektrycznego w†trakcie szybkich

zmian obrazu (jak przy przewija-

niu tekstu albo przesuwaniu kur-

j¹ce orientacjÍ (ukierunkowanie)

cz¹steczkom ciek³ego kryszta³u.

Wszystkie "rowki" s¹ zwrÛcone

w†tym samym kierunku i†oddzia-

³ywaj¹ na cz¹steczki w†sposÛb

mechaniczny, to znaczy d³ugie

cz¹steczki uk³adaj¹ siÍ wzd³uø

"rowkÛw" (rys. 1a i†1b).

DziÍki si³om miÍdzycz¹stecz-

kowym przypadkowe ruchy krysz-

ta³Ûw wcale (lub prawie wcale)

siÍ nie zdarzaj¹, wobec czego

wszystkie przybieraj¹ identyczn¹

orientacjÍ.

W†standardowym wyúwietlaczu

rowki na jednej elektrodzie s¹

prostopad³e do rowkÛw na drugiej

elektrodzie. W†przypadku ekranu

STN osie cz¹steczek ciek³ego

kryszta³u s¹ w†sposÛb ci¹g³y skrÍ-

cane w†miarÍ przesuwania siÍ od

jednej elektrody do drugiej, a†su-

maryczne skrÍcenie wynosi 90

stopni. Odleg³oúÊ, na jakiej odby-

wa siÍ to skrÍcenie, jest duøa

w†porÛwnaniu do d³ugoúci fali

úwiat³a widzialnego i†dlatego kie-

runek polaryzacji úwiat³a spolary-

zowanego, padaj¹cego prostopadle

na jedn¹ z†elektrod, w†miarÍ prze-

chodzenia przez komÛrkÍ zostaje

obrÛcony o†90 stopni.

Rys. 3. Ekran plazmowy PDP jest

dobrą alternatywą LCD, lecz

będzie dostępny w handlu dopiero

za jakiś czas.

Elektronika Praktyczna 11/98

P O D Z E S P O Ł Y

Rys. 4. W ekranach z emisją pola

elektrony są wyrzucane z wierzchołków

stożków na katodzie (w kineskopach

do tego celu są stosowane rozgrzane

katody). Strumienie elektronów

aktywują luminofor, który może być

identyczny ze stosowanym

w kineskopach. To rozwiązanie tworzy

obraz analogiczny do otrzymanego

w kineskopie, lecz całe urządzenie jest

płaskie i cienkie.

one k¹t widzenia nawet do

niemal 140 stopni (zaleønie od

producenta).

PostÍp techniczny zapewnia

dodatkowe korzyúci w†postaci

uproszczenia procesu technolo-

gicznego. Dwie elektrody, ktÛre

prze³¹czaj¹ piksel, s¹ nak³adane

na szklany podk³ad jednoczeú-

nie z†tranzystorami. Potencja³

jest utrzymywany nie na ca³ej

powierzchni ekranu, lecz tylko

w†obrÍbie piksela. Rozwi¹zanie

to pokazujemy na rys. 2 .

W†stanie spoczynku, gdy do

piksela nie jest przy³oøone napiÍ-

cie, cz¹steczki u³oøone s¹ rÛw-

nolegle do "rowkÛw" w†elektro-

dach. Nie wystÍpuje tu skrÍcanie

cz¹steczek, jakie widaÊ na rysun-

ku 1. Wzajemnie prostopad³e

polaryzatory zapewniaj¹ blokowa-

nie úwiat³a w†duøym zakresie

k¹tÛw widzenia ekranu, w†efek-

cie ekran pozostaje czarny.

cena ekranÛw PDP jest zbyt wy-

soka do zastosowaÒ w sprzÍcie

powszechnego uøytku, lecz jest

nadzieja na znaczn¹ obniøkÍ kosz-

tÛw w†ci¹gu kilku najbliøszych

lat, ale jednoczeúnie kilka podsta-

wowych problemÛw wci¹ø czeka

na rozwi¹zanie.

Zasada funkcjonowania ekranu

plazmowego jest widoczna na rys.

3 . W†obecnych rozwi¹zaniach do

elektrod jest przyk³adany poten-

cja³ rzÍdu 1000V. Spodziewane

jest obniøenie tej wartoúci do 60V

juø w†bliskiej przysz³oúci,

a†w†pÛüniejszym czasie nawet do

10V.

Czas pracy ekranu PDP jest

szacowany na 10 tys. godzin,

czyli porÛwnywalnie z†typowym

odbiornikiem TV. Obrazy wytwa-

rzane przez aktualne modele ek-

ranÛw plazmowych s¹ dobre, lecz

wci¹ø niewystarczaj¹co dobre.

Przy ruchomych obrazach czÍsto

ukazuj¹ siÍ szare ìduchyî.

Wyúwietlacze emisyjne FED ³¹-

cz¹ technologiÍ CRT z†elementami

technologii LCD. Efektem tego

po³¹czenia jest doskona³y obraz,

charakterystyczny dla kineskopÛw,

lecz wytwarzany na p³askim ek-

ranie. Schemat budowy ekranu

FED jest widoczny na rys. 4 .

MÛwi¹c w†skrÛcie, wykorzystywa-

ne s¹ w nim zwi¹zki fosforu

ìzaúwiecaneî wi¹zk¹ elektronÛw.

Katoda jest wykonana z†pas-

kÛw przewodnika, na ktÛry na³o-

øone zosta³y stoøki o†mikroskopo-

wych wymiarach (oko³o 10 tysiÍ-

cy na kaødy piksel). Katoda spe³-

nia tÍ sam¹ funkcjÍ co dzia³o

elektronowe w†lampie kineskopo-

wej (w technologii CRT). Poten-

cja³ 200-800V przy³oøony miÍdzy

anod¹ a†katod¹ powoduje aktywa-

cjÍ luminoforu i†generowanie

úwiat³a.

Technologia FED jest jeszcze

nowa. Dla projektantÛw s¹ jednak

dostÍpne przedprodukcyjne mode-

le ekranÛw o†przek¹tnych 5..6 cali.

sora) wywo³uj¹ denerwuj¹ce cie-

nie. Kontrast i†liczba reproduko-

wanych barw s¹ ograniczone.

W†ekranach rodzaju TFT kaø-

demu pikselowi towarzyszy jeden

tranzystor steruj¹cy (st¹d nazwa

tego rodzaju ekranÛw). Tranzystor

na³oøony jest na jedn¹ z†dwÛch

szklanych p³ytek; moøna nim ste-

rowaÊ precyzyjnie i†z†duø¹ szyb-

koúci¹. Ten rodzaj wyúwietlaczy

jest szczegÛlnie dobrze dostoso-

wany do pracy z duø¹ palet¹

barw i†z†szybko zmieniaj¹cymi siÍ

obrazami. DziÍki wzmacniaj¹cym

w³aúciwoúciom tranzystorÛw natÍ-

øenie pola elektrycznego w†ko-

mÛrce jest wiÍksze niø da³oby siÍ

uzyskaÊ w†ekranach pasywnych.

Zyskiem dla uøytkownikÛw jest

wiÍkszy zakres kontrastu.

W roku 1997 na świecie

funkcjonowały tylko 3 wytwór−

nie szklanych podłoży dla tech−

nologii LCD najnowszej genera−

cji (wielkość 550 x 650 mm).

Jak widać na rys. 5, ten roz−

miar podłoża jest idealny do pro−

dukcji ekranów o przekątnej 12

cali. Produkcja ekranów o innych

wymiarach (większych) nie ma

uzasadnienia ekonomicznego.

Po przy³oøeniu napiÍcia cz¹s-

teczki ustawiaj¹ siÍ zgodnie z†kie-

runkiem linii si³ pola, ktÛre s¹

prostopad³e w†stosunku do do-

tychczasowego ich po³oøenia. Im

silniejsze pole, tym wiÍksze skrÍ-

cenie (rotacja) cz¹steczek w†krysz-

tale, tym wiÍksza iloúÊ úwiat³a

jest przepuszczana.

PDP i†FED

Kolejnymi waønymi rodzajami

p³askich ekranÛw s¹ wyúwietlacze

plazmowe (PDP) oraz wyúwietla-

cze emisyjne (FED).

Wyúwietlacze plazmowe po raz

pierwszy zosta³y opisane w†roku

1954 (Skellet, Stany Zjednoczo-

ne). Pierwszy prÛbny telewizor

z†wielobarwnym ekranem PDP zo-

sta³ wyprodukowany przez firmÍ

NHK w†roku 1978 (Japonia). Nie-

dawno Fujitsu i†Philips wspÛ³pra-

cowa³y nad konstrukcj¹ ekranu

telewizyjnego w†tej technologii

o†przek¹tnej 41 cali. Jak dot¹d

K¹t widzenia

K¹t widzenia ekranÛw LCD jest

ograniczony do wartoúci 15..40

stopni i†stanowi jeden z†najpo-

waøniejszych niedostatkÛw ciek-

³ych kryszta³Ûw. Kontrast obrazu

maleje w†miarÍ zwiÍkszania k¹ta,

pod jakim patrzymy na ekran.

Przy ogl¹daniu wielobarwnych ob-

razÛw cecha ta staje siÍ bardzo

denerwuj¹ca. Staraj¹c siÍ rozwi¹-

zaÊ problem, niektÛrzy producen-

ci wprowadzili rozwi¹zanie zwa-

ne IPS (In Plane Switching Mo-

de), b¹dü Super TFT. ZwiÍkszaj¹

Kineskop kontratakuje

W celu zapewnienia odpowied-

niej wytrzyma³oúci, kineskopy (pa-

miÍtajmy, øe wewn¹trz panuje

wysoka prÛønia) maj¹ wypuk³¹

przedni¹ úciankÍ, na ktÛrej jest

tworzony obraz. Krzywizna ta po-

woduje zniekszta³cenie obrazu

i†zwiÍksza wraøliwoúÊ na odbicia

úwiat³a.

Elektronika Praktyczna 11/98

P O D Z E S P O Ł Y

Rys. 5. W procesie produkcyjnym LCD są wykorzystywane podłoża

o stałych wymiarach. Zastosowanie innych wymiarów zmniejsza

efektywność produkcji (zysk!) i pewnie dopiero za jakiś czas dostępne

staną się ekrany o większych przekątnych.

P³askie ekrany w†technologii

CRT, czyli mÛwi¹c proúciej lampy

kineskopowe z†niemal p³ask¹ po-

wierzchni¹ ekranu, s¹ w†sklepach

juø od pewnego czasu, choÊ tylko

z†ma³ymi przek¹tnymi. Niemniej

moøemy uznaÊ, øe Trinitron firmy

Sony, Diamondtron firmy Mitsu-

bishi, a†takøe kineskop z†îpro-

wadnic¹ strumienia elektronÛwî

firmy RCA, dostÍpne w†rozmia-

rach siÍgaj¹cych 50 cali (pe³ny

kolor), s¹ wielkimi i†p³askimi ek-

ranami CRT.

Co wiÍcej, niedawno wprowa-

dzony do sprzedaøy kineskop So-

ny Wega FD Trinitron ma na-

prawdÍ p³aski ekran. Obraz two-

rzony przez ten kineskop moøe

byÊ ogl¹dany pod duøymi k¹tami

bez pogorszenia kontrastu i†roz-

dzielczoúci barw. Wszystkie wy-

mienione kineskopy nie powoduj¹

odbiÊ úwiat³a, ktÛre denerwuj¹

widzÛw. Kineskopy te s¹ juø

instalowane w†najlepszych mode-

lach odbiornikÛw TV i†monitorÛw

komputerowych.

RozwÛj technologii kineskopÛw

z†p³askimi ekranami w†ci¹gu

ponad 20 minionych lat polega³

na pokonywaniu olbrzymich prob-

lemÛw technicznych. Jednym

z†nich by³o zaprojektowanie

sztywnej konstrukcji mechanicz-

nej, mog¹cej wytrzymaÊ olbrzymie

si³y wynikaj¹ce z†prÛøni wewn¹trz

lampy. Proces produkcyjny wiel-

kiej i†ciÍøkiej lampy jest trudny

i†skomplikowany; materia³em pro-

dukcyjnym s¹ gatunki szk³a o†naj-

wyøszych parametrach, stosowane

takøe do wykonywania szyb sa-

mochodowych.

Kolejnym problemem jest mas-

ka, czyli p³yta z†malutkimi otwo-

rami zapewniaj¹cymi prawid³owy

rozdzia³ strumienia elektronÛw

miÍdzy trzy barwy podstawowe.

Trinitron zawiera jedno dzia³o

elektronowe z†trzema katodami

usytuowanymi poziomo, maskÍ

oraz pionowo u³oøone paski lu-

minoforu. Katody nachylone s¹ do

úrodka, strumienie elektronÛw

krzyøuj¹ siÍ dwa razy: pierwszy

raz w†elektronicznej soczewce og-

niskuj¹cej, a†nastÍpnie na masce.

Ten rodzaj kineskopu jest løejszy,

a†przy okazji taÒszy w†produkcji

od kineskopÛw z†trzema dzia³ami

elektronowymi.

Dok³adnoúÊ ogniskowania

strumienia elektronÛw ma pod-

stawowe znaczenie dla jakoúci

obrazu. Nowe technologie umoø-

liwi³y zmianÍ konstrukcji dzia³a

elektronowego i†znaczne polep-

szenie jakoúci ogniskowania,

dziÍki czemu nie ma koniecznoú-

ci zwiÍkszania g³Íbokoúci lampy.

Elektrody odchylaj¹ce maj¹ wiÍk-

sz¹ powierzchniÍ, dodatkowo po-

prawiaj¹c precyzjÍ odchylania

strumienia elektronÛw. Inne

drobniejsze modyfikacje zmniej-

szaj¹ zniekszta³cenia wynikaj¹ce

z†rozpraszania elektronÛw

w†punktach najdalszych od cen-

trum ekranu, zapewniaj¹c utrzy-

manie ostroúci obrazu na krawÍ-

dziach i†w†naroønikach.

Inne firmy: Hitachi, Panasonic,

LG, Samsung takøe opracowa³y

w³asne konstrukcje p³askich kine-

skopÛw o†przek¹tnych 17 i†19

cali. W†najbliøszym czasie zostan¹

one zastosowane w†monitorach

komputerowych i, oczywiúcie,

w†mniejszych odbiornikach tele-

wizyjnych.

Artyku³ publikujemy na pod-

stawie umowy z redakcj¹ mie-

siÍcznika "Elektor Electronics".

Editorial items appearing on

pages 17..21 are the copyright

property of (C) Segment B.V., the

Netherlands, 1998 which reserves

all rights.

Elektronika Praktyczna 11/98

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: