3
Temat: Wypowiedzenia złożone.
Cele lekcji
Uczeń:
- utrwala wiadomości o rodzajach zdań oraz o spójnikach;
- rozpoznaje zdania złożone;
- nazywa rodzaje elementów składowych w zdaniu złożonym.
Pomoce: podręcznik Jutro pójdę w świat kl. 5, s. 77 – 80; karty pracy.
Tok lekcji
1. Powtórzenie wiadomości:
a) ile orzeczeń ma zdanie pojedyncze, a ile złożone?
b) jaka część mowy służy w zdaniu złożonym do spajania zdań składowych?
Uwaga: Uczniowie podają przykłady zdań pojedynczych i złożonych.
2. Gra w przysłowia – podział klasy na kilka grup. Każda grupa otrzymuje ten sam zestaw przysłów – karta pracy 1.
Uwaga: Przysłowia należy powycinać tak, by każde było na jednej małej karteczce. Zadanie polega na oddzieleniu przysłów mających postać zdań złożonych od zdań pojedynczych oraz równoważników i na podkreśleniu spójników. Po omówieniu pracy należy zwrócić ueagę na inne słowa łączące zdania (bez wprowadzania terminu) oraz na znaczenie przysłów w języku.
Klucz do karty pracy 1
Równoważniki: Rozum największa majętność. Nadzieja matką głupich. Lepszy wróbel w garści niż kanarek na dachu. Lepszy w domu groch, kapusta niż na wojnie kura tłusta. Czas to pieniądz. Z małej chmury duży deszcz. Rzadko słodycz bez goryczy. U skąpego zawsze po obiedzie.
Zdania pojedyncze: Wilk i złodziej po nocy wędrują. Apetyt rośnie w miarę jedzenia. Na świętych Szymona i Judy spodziewaj się śniegu lub grudy. Nie wywołuj wilka z lasu. Ucz się na cudzych błędach. Złe wieści mają skrzydła. Żadna praca nie hańbi. Złość piękności szkodzi. Poznasz głupiego po śmiechu jego.
Zdania złożone: Złodziej myśli, że wszyscy kradną. Ani się woda wróci, która upłynęła, ani godzina, która już minęła. Barbara mrozi, Mikołaj lód zwozi. Daj kurze grzędę, a ona powie: wyżej siędę. Gdzie dwóch się bije, tam trzeci korzysta. Kto pyta, nie błądzi. Cudze chwalicie, swego nie znacie.
3. Ćw. 3, s. 78.
4. Uzupełnianie równoważników zdań orzeczeniami – karta pracy 2.
Klucz do kart pracy 2 Dosyć [jest] ten bogaty, co miłość posiada. Bogu [należy się] co boskie, cesarzowi [należy się] co cesarskie. Co [jest] za dużo, to [jest] niezdrowo. Co [jest] w kobiecym sercu na dnie, to i diabeł nie odgadnie.
5. Rodzaje wypowiedzeń składowych – powrót do zdań z karty pracy 2. Wskazanie z czego składają się przysłowia mające postać wypowiedzeń złożonych (ze zdań i równoważników). Odczytanie informacji ze s. 79. Analiza przykładów z ramki.
6. Wypowiedzenia złożone w tekście. Spójność. Karta pracy 3.
7. Ćw. 6, s. 80 (praca w grupach lub parach).
8. Zdania złożone i pojedyncze a budowanie nastroju i napięcia – karta pracy 4.
9. Praca domowa do wyboru:
a) Określ typy zdań we fragmencie Dynastii Miziołków – s. 81, w zapisie z 12.09.
b) Napisz fragment horroru, powieści przygodowej lub sensacyjnej wywołujący duże napięcie.
Karta pracy 1
q Rozum największa majętność.
q Nadzieja matką głupich.
q Lepszy wróbel w garści niż kanarek na dachu.
q Lepszy w domu groch, kapusta niż na wojnie kura tłusta.
q Czas to pieniądz.
q Z małej chmury duży deszcz.
q Rzadko słodycz bez goryczy.
q U skąpego zawsze po obiedzie.
q Wilk i złodziej po nocy wędrują.
q Apetyt rośnie w miarę jedzenia.
q Na świętych Szymona i Judy spodziewaj się śniegu lub grudy.
q Nie wywołuj wilka z lasu.
q Ucz się na cudzych błędach.
q Złe wieści mają skrzydła.
q Żadna praca nie hańbi.
q Złość piękności szkodzi.
q Poznasz głupiego po śmiechu jego.
q Złodziej myśli, że wszyscy kradną.
q Ani się woda wróci, która upłynęła, ani godzina, która już minęła.
q Barbara mrozi, Mikołaj lód zwozi.
q Daj kurze grzędę, a ona powie: wyżej siędę.
q Gdzie dwóch się bije, tam trzeci korzysta.
q Kto pyta, nie błądzi.
q Cudze chwalicie, swego nie znacie
Tabela do układania przysłów:
Przysłowia mające postać
równoważników zdań
zdań pojedynczych
zdań złożonych
Karta pracy 2
Uzupełnij równoważniki zdań orzeczeniami.
Dosyć ten bogaty, co miłość posiada. ......................................................................................
Bogu – co boskie, cesarzowi – co cesarskie. ..........................................................................
Co za dużo, to niezdrowo. ...................................................................................................
Co w kobiecym sercu na dnie, to i diabeł nie odgadnie. ......................................................
Karta pracy 3
Uzupełnij tekst o wskazane poniżej informacje. Dodawaj odpowiednie spójniki oraz słowa: który, gdzie, kiedy.....
Przykład: Dostałam list w pięknej kopercie. (1).
Dostałam list w pięknej kopercie, która miała nadruk w motyle.
W poniedziałek Tolek odebrał dziwny telefon (1), ...................................................................... ........................................ Dowiedział się, (2) ............................................
kapulinka