Utwór - termin prawniczy, którego definicja przewidziana jest w ustawie z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Utwór jest przedmiotem prawa autorskiego. Jest to każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia. W szczególności, wyróżnia się następujące utwory:
· wyrażone słowem, symbolami matematycznymi, znakami graficznymi (literackie, publicystyczne, naukowe, kartograficzne oraz programy komputerowe)
· plastyczne
· fotograficzne
· lutnicze
· wzornictwa przemysłowego
· architektoniczne, architektoniczno - urbanistyczne i urbanistyczne
· muzyczne i słowno muzyczne
· sceniczne, sceniczno-muzyczne, choreograficzne i pantomimiczne
· audiowizualne (w tym wizualne i audialne)
Utwór jest przedmiotem prawa autorskiego od chwili ustalenia, chociażby miał postać nieukończoną.
Zbiory, antologie, wybory, bazy danych spełniające cechy utworu są przedmiotem prawa autorskiego, nawet jeżeli zawierają niechronione materiały, o ile przyjęty w nich dobór, układ lub zestawienie ma twórczy charakter, bez uszczerbku dla praw do wykorzystanych utworów.
Przepisy ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych stosuje się do utworów:
· których twórca lub współtwórca jest obywatelem polskim lub
· które zostały opublikowane po raz pierwszy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej albo równocześnie na tym terytorium i za granicą, lub
· które zostały opublikowane po raz pierwszy w języku polskim, lub
· których ochrona wynika z umów międzynarodowych.
W rozumieniu ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych:
· utworem opublikowanym jest utwór, który za zezwoleniem twórcy został zwielokrotniony i którego egzemplarze zostały udostępnione publicznie
· opublikowaniem równoczesnym utworu jest opublikowanie utworu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i za granicą w okresie trzydziestu dni od jego pierwszej publikacji
· utworem rozpowszechnionym jest utwór, który za zezwoleniem twórcy został udostępniony publicznie
Copyleft to rodzaj systemu licencjonowania praw autorskich, zezwalający na modyfikację i dowolną redystrybucję pracy. Założenia systemu zostały stworzone w roku 1984 przez Richarda Stallmana na użytek oprogramowania, ale dziś są używane również dla innych rodzajów materiału.
Nazwa jest nawiązaniem do słowa copyright i jest przykładem gry słownej stosowanej przez hakerów. Copyright - prawo autorskie, copyleft - lewo autorskie. Zgodnie z historią podawaną przez Richarda Stallmana nazwa pochodzi od nalepki na liście, jaki dostał kiedyś od przyjaciela: Copyleft - all rights reversed, co w wolnym tłumaczeniu oznacza: Lewo autorskie - wszelkie prawa odwrócone. Nawiązuje to do formułki Copyright ... ... All rights reserved, tj. Prawa autorskie: (podmiot) (data). Wszystkie prawa zastrzeżone.
Idea copyleft polega na takim wykorzystaniu systemu praw autorskich, że osiąga zupełnie odwrotne cele niż copyright (poszerzenie wolności zamiast jej ograniczenia). W pierwszym etapie zastrzega się prawa autorskie do danej pracy. Ten etap nie różni się niczym od copyright. Dopiero w następnym zezwala się wszystkim zainteresowanym na dowolne kopiowanie, dystrybuowanie oraz modyfikowanie danej pracy lub pracy pochodnej. Jednocześnie zastrzega się by wszelkie zmiany również były objęte klauzulą copyleft, a więc wykorzystywane na tych samych zasadach co pierwotna praca.
Konkretne zastosowania idei copyleft można znaleźć w licencjach projektu GNU - GNU GPL, GNU LGPL oraz GNU FDL.
Obecnie najpopularniejsze (do użytku ogólnego: muzyka, literatura, malarstwo, fotografia etc.) są licencje organizacji Creative Commons, którą można z łatwością wygenerować dostosowaną do własnych zastosowań na stronie organizacji.
Prawo własności intelektualnej - inaczej prawo na dobrach niematerialnych obejmujące dział prawa cywilnego, w którym zawarta jest regulacja prawna dotycząca dóbr niematerialnych (intelektualnych) (prawo autorskie) oraz działy regulacji dotyczących własności przemysłowej. Termin ten jest stosowany od 1967 r., gdy utworzono WIPO, agendę ONZ.
Dobra niematerialne (intelektualne) to dobra występujące w obrocie cywilnoprawnym, nieposiadające postaci materialnej. Stanowią one wynik twórczości artystycznej, naukowej i wynalazczej. Problematykę dóbr niematerialnych regulują przepisy różnych gałęzi prawa np. prawa administracyjnego lub karnego. Cechą wspólną regulacji dotyczących poszczególnych dóbr niematerialnych jest ukształtowanie praw uprawnionych jako cywilnych praw podmiotowych bezwzględnych chroniących interesy osobiste i majątkowe.
Własność intelektualna jest uregulowana w różnych gałęziach prawa. Zawiera konstrukcje typowe dla regulacji prawa rzeczowego, zobowiązań, a normy części ogólnej i prawa spadkowego stosuje się wprost do stosunków uregulowanych przez prawo własności intelektualnej. Podstawowymi jednak aktami prawnymi są:
· ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych,
· ustawa o ochronie baz danych,
· ustawa Prawo własności przemysłowej,
· ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji.
Dobra objęte prawem autorskim są chronione począwszy od momentu ich powstania, bez konieczności dokonywania ich rejestracji, i obejmuje na podstawie umów międzynarodowych prawie wszystkie kraje świata. Natomiast w przypadku przedmiotów własności przemysłowej dla większości z nich celu uzyskania pełnej ochrony prawnej wymagane jest:
· dokonania ich zgłoszenia do Urzędu Patentowego RP
· wydania przez ten organ decyzji w sprawie udzielenia patentu, praw ochronnych lub praw z rejestracji.
Zakres tej ochrony jest w istotny sposób ograniczony. Obejmuje bowiem wyłącznie teren RP, a ewentualne jej rozszerzenie wymaga zgłoszeń w urzędach patentowych krajów, w których mają taką ochronę.
pitol23