AGOS - w koncepcji wychowania Stefana Kunowskiego jeden z czynników rozwojowych, świadome prowadzenie wychowawcy, wprowadzanie wychowanka w świat społeczny często utożsamiany z wychowaniem jako intencjonalnym wpływem na osobę.
AKULTURACJA - w węższym rozumieniu wprowadzanie w kulturę, zapoznawanie z wartościami charakterystycznymi dla danego kręgu kulturowego, może koncentrować sie wokół kanonu, tradycji, ale i treści współczesnych, mając na celu podniesienie poziomu świadomości kulturowej czy przynależności etnicznej.
Alternacja doświadczenie oparte na wyrugowaniu ze świadomości osoby treści zinternalizowanych w stadium socjalizacji pierwotnej (j. ojczystego, wiary religii) zdarza sie bardzo rzadko.
AMBIWALENCJA - współwystępowanie emocji o przeciwnych znakach tzw. mieszanych uczuć w odniesieniu do rzeczy, sytuacji, osób idei jednoczesne żywienie przeciwstawnych uczuć do tego samego obiektu.
ANOMIA - w odniesieniu do stadiów rozwoju moralnego Kohlberga i Meyera najniższy poziom świadomości moralnej, brak norm społecznych kierujących postępowaniem jednostki. w psychologii zniechęcenia, poczucia utraty celu działania i życia, wiąże się z ryzykiem samobójstwa.
ANTYCYPACJA - w odniesieniu do edukacji miedzy kult. jedna z metod, której celem jest wyposażenie jednostki w zdolność przewidywania tendencji rozwój. zjawisk społ. przystosowanie siebie i swojego życia do nadchodzących zmian.
Aspiracje - dążenia do osiągnięcia zamierzonych celów. realizacji pewnych założeń.
AUTONOMIA - w odniesieniu do stadiów rozwoju moralnego wewnętrzną wolność najwyższy poziom świadomości moralnej, charakteryzujący się działaniem nie zależnym od innych i przestrzeganiem norm społecznych ze wzg. na poczucie ich słuszności, nie zaś konsekwencje ich łamania czy obawe przed sankcjami.
BIOS - w koncepcji Stefana Kunowskiego jeden z czynników rozwojowych składa się nań suma warunków wewnętrznych, czynników dziedzicznych, kształtujących wrodzone cechy konstytucji, temperamentu czy zdolności dziecka.
DIALOG MIĘDZYKULTUROWY - w odniesieniu do edukacji międzykulturowej jedna z metod, której celem jest poznawanie innych kultur i ich elementów w celu kształtowania tolerancji i empatii w warunkach zróżnicowanego kulturowo.
DOMINACJA IDEOLOGII w socjologii konfliktu sytuacja w której jedna z ideologii częściej konkurujących ze sobą niż uzupełniających się znajduje więcej zwolenników niż inna, choć było odwrotnie.
DWUKULTUROWOSC RODZINY - sytuacja w której rodzice wychowujący dzieci pochodzą z dwóch, odmiennych kręgów kulturowych, co rodzi określone konsekwencje rozwojowe dla dziecka w zależności od przyjmowanych przez nią postaw i wyborów dotyczących miejsca zamieszkania, posługiwania się językiem .
EPIGENEZA: w kocepcji rozwoju psychospołecznego Erika Eriksona cykl rozwojowy osmiu faz obejmujących całe zycie jednośtki Poszczególne fazy nie rzadko odzielone bywaja kryzysami normatywnymi, pełniącymi rolę punktów zwrotnych w biografii osoby. Ich pozytywne rozwiązanie odbuduwuje inicjatywe i potencjał rozwojowy, niepowodzenia zwiastuje zahamowanie lub zwolnienie tempa rozwoju.
ESTETYZACJA- w odniesienu do teorii mediów sczegónie rozpowszechniona u schyłku XX wieku tendencja do unikania w środkach masowego przekazu rzeczywistego obrazu zjawisk zyciowych, unikania tematów kłopotliwych takich jak choroby smierć i starość.
ETNOCENTRYZM - w węższym rozumieniu postawa oparta na podkreslaniu wartosci i elementów kultury, narodowych, etnicznych, eksponowanie uch jako nadrzednych treści edukacyjnych z jednoczesnym przekonaniem o ich najwyższyej wartości moralnej i poznawczej.
ETOS - w koncepcji Eriksona pojęcie odnosi sie do doświadczenia społecznego, pełnionych ról, statusu, a także rodzaju i częstotliwości kontaktów i innymi ludzmi. w socjologii grup społecznych całośc przyswojonych przez zbiorowość i akceptowanych przez nią norm, regulujacych zachowania jej czlownków.
GLOBALNA ZMIANA - w odniesieniu do edukacji międzykulturowej jedna z metod, której celem jest kształtowanie otwartości wobec następujacch we wspólczesnym świecie zmian cywilizacyjnych i kulturowych a takze współodpowiedzialności ludzi jako członków ekosystemu. Istotą kształtowania świadomości między kulturowej jest uświadamianie ludziom, ze wpływ jest niezalezny od miejsca zamieszkania i powinien opierac się na działaniach prewencyjncych wobec globalnych zagrożeń.
GRUPA ODNIESIENIA - zintegrowany zbiór jednostek identyfikujacych się ze wspólnymi celami, symbolami grupa z przynaleznosci do której jednostka wiąze swoje oczekiwaniai czerpie korzysci.
GRUPA RÓWIEŚNICZA - zintegrowanyc zbiór jednostek w podobnym wieku, funkcjonujacych w okreslonym otoczeniu społecznym o nieformalnych wzorach kontroli, charakteryzujący się wspólnotą wartości i poglądów.
HETERONOMIA - w odniesieniu do stadiów rozwoju moralnosci Kohlberga i Meyera 2 stadium rozwoju moralnosci jednostki charakterystyczne dla poziomu konwencjonalnego. opiera się na stosunkowo dobrze rozwinietej świadomosci norm moralnych i zasad społecznych, ale ich przestrzeanie wynika z chęci uniknięcia kary czy zasłuzeniem na nagrode nie wewnetrznym przekonaniem.
HOMOGENIZACJA - tendencja do ujednolizania rezygnacja z wyodrębniania istotnych różnicujących treści, przystosowywanie poziomu programów do potrzeb i możliwości poznawczych tzw, przecietnego odbiorcy.
IDEOLOGIA EDUKACYJNA - w socjologii edukacji zbiór przekonań pewnej grupy ludzi dotyczacy formalnu=ych ram edukacji , celów kształcenia , programów nauczania, edukacji zinstytucjonalizowanej i nauki w domu.
IDIOLEKT - w teorii komunikacji ogól nawyków językowych jednotki, kształtujących sie w trakcie całego zycia, zalezny jest od wieku, pochodzenia społecznego, pełnionych ról, migracji a także ruchliwości(stratyfikacja). Rozwija sie w odniesieniu do repertuaru językowego grup odniesienia, ma charakter zmienny dynamiczny, ewoluuje znacznie szybciej niz repertuar językowy.
ILLIZM - koncepcji wychowania Kunowskiego postawa wspólnotowa, wyrażajaca sie w szeroko rozumianej identyfikacji z innymi ludzmi, przekraczaniu społecznych granic, przeciwieństwo nostyzmu
INKORPORACJA IDEOLOGII - wchłonięcia połaczenia jednej ideologii z elementami drugiej, ze względu na ich podobieństwo badz wzajem odniesienia , na ogół w celu wzmocnienia jej pozycji i uczynienia zrozumiała i atrakcyjna dla szerszych grup społecznych.
INTERAKCJIE - codzienne kontakty twarzą w twarz, wzajemne oddzialywania na siebie dwu lub więcej odsób. W toku interakcji ustalamy znaczenia wypowiedzi uczymy się rozumiec innych, zaznaczamy własne stanowisko. interakcje mają charakter werbalny lub niewerbalny, przy czym znaczenia tych ostatnich sa symboliczne, zalezne od reguł kulturowych.
INTERIORYZACJA - uwewnetrznienie przyswojenie i uznanie za własne wyników procesów uspołecznianaia pewnych norm regól społecznego funkcjonowania, ale też elementów wiary religijnej, obyczajowości czy sposobów komunikowania.
INWERSJA AKSJOLOGICZNA - w odniesieniu do sfery wartosci ich odwrócenie, oznaczać miże zarówno świadome dzialania jednostki czy gr oparte na przeciwstawieni sie lansowanym oficjalnie wartościom jak i miec źródlo zaburzen w niewłasciwym rozumieniu lub niepełnym prowadzacym do zaburzen w ich interpretacji. w odniesieniu do kontaktów z mediami inwersja ma charakter wymuszony przez lansowanie okreslonych tresci i kolonizacje świadomości odbiorców.
INWERSJA SYMBOLICZNA - w antropologicznym ujęciu procesu edukacji element rytuału oporu w klasie szkolnej, odwracanie powszechnie przyjetych norm reguł zycia szkolnego, poprzez błaznowanie ośmieszanie dekonstrukcja codzienności szkoły.
DYSPOZYCJE INSTRUMENTALNE - w psycholog. teoriach osobowości odpowiedzialne za kształtowanie się zachowań usprawniających i doskonalących funkcjonowanie w otaczającej rzeczywistości(wiedza nawyki, umiejętności)
DYSPOZYCJE KIERUNKOWE - cechy odpowiedzialne za kształtowanie sie zachowań wyznaczających stosunek do świata i samego siebie(dążenie motywy postawy. Intencjonalne kształtowanie dyspozycji kierunkowych łączone bywa na ogól z wychowaniem).
JAŻŃ ODZWIERCIEDLONA - w teorii ról społecznych znanieckiego sposób w jaki członek grupy lub kandydat na niego wyobraza sobie ze jest postrzegany przez czlonków owej grupypozostaje w ścisłej relacj z jaźnia subiektywna.
JAŻŃ SUBIEKTYWNA - w odniesieniu do teorii ról społecznych Znanieckiego sposób w jaki jednostka postrzega sama siebie, jaźń subiektywna jest wtórna wobec jaźni odzwierciedlonej w sensie społ. jestesmy zawesze produktami gr społ. ponieważ działanie poprzedza informacje zwrotna refleksje i tworzene autokoncepcji. Pozostaje w ścisłej relacji z jaźnia odzwierciedloną.
JĘZYK POETYCKI - w odniesieniu do teorii komunikacji odmiana języka którego narzedzia służa refleksji kontemplowaniu rzeczywistosci ale nie jej bezpośredniej ocenie, czy rozwiazywaniu problemów przy jednoczesnym uwolnieniu rozumowania od pragmatyzmu.
JEZYK TRANSAKCYJNY - odmiana języka której narzedzia służa do instrumentalnych celów ustalania faktw potwierdzania wskazówek przedstawienia relacji podsumowaia czy wyciagania wniosków
JUWENALIZACJIA - w odniesieniu do teorii mediów tendencja polegajaca na gloryfikowaniu i eksponowaniu mlodości i trendu odmładzania przez środki masowego przekazu dązenia di bycia i czucia sie młodym za wszelka cene z jednoczesna deprecjacja stanu dojrzałego jako mniej wartosciowego.
KANON KULTUROWY zespól konkternych elementów kultury dominującej o charakterze symbolicznym przekazów idei legend opisów hist czy dzieł artystycznych, które z jednej strony umozliwiają identyfikacje członkom danego spolecznstwa z niesionymi przez nie wartościami z drugiej wyznaczaja kryteria oceny rzeczywistosci kulturowej i społ.
KOD JĘZYKOWY OGRANICZONY0 w poglądach basila bernsteina sposób posługiwania się językiem preferowany przez osoby pochodzace z klasy robotniczej i niższych warstw społecznych wyboruy językowe dokonywane przez rozmowców sa w pełni przewidywalne, wypowiedzi sa ubogie w argumentacje przewazaja zdania pojedyncze nierozwiniete wypowiedzi w trybie rozkazujacym nie uwzgledna się podmiotowości jednostki
KOD JĘZYKOWY ROZWINIĘTY sposób posługiwania się językiem preferowany przez klasy srednie i inteligencje obfituje w szeroko rozbudowane określenia wyrazów argumentacje charakteryzujac się zdaniami złozonymi badz rozwiniętymi przwazaja wypowiedzu w trybie orzekającym i przypuszczajacym , uwzglednia indywidulanosc i podmiotowośc jednostki.
KONCEPCJA BANKOWA NAUCZANIA - nazwana tak przez Paulo freirego jednego z twórców teologii wyzwolenia koncepcja oparta na weryfilaknym(góra - dól) model uczeb bzuczyciel ten ostatni preferuje autorytarny styl wycjowania i nauczania metody werbalne pamięciowe opanowanie wiedzy przez uczniów ich niska samodzielności w procesie zdobywania wiedzy.
KONCEPCJA PROBLEMOWA NAUCZNIA - nazywana tak prze Paulo Freirego koncepcja oparta na horyzontalnym modelu relacji uczen nauczyciel ten oststni preferuje demokratyczny styl wychowania i nauczania rozwiązanie peoblemów jako metodę dochodzenia do wiedzy, duża samodzielnośc myslenia i działania uczniów.
KRYZYS NORMANTYWNY - w teorii rozwoju psychospołecznego ERIKSONA kryzys harakteryzujacy sie tymczasowym obnizeniem inicjatywy działania i potencjału rozwojowego, występuje jako reakcja na nowe wyzwania pomiędzy poszczególnymi fazami rozwojowymi w zyciu człowieka, często porównywany przez autora koncepcji do przesileniaw chorobie. pozytywnie rozwiązany, pozwala osiągnąc założone cele i ponowne otwierana perspektywe rozwojowa.
kultura elitarna - rodzaj twórczosci czy zjawisk kulturowych o najwęzszym zasięgu jej tresci przystosowane sa do odbioru tylko przez nielicznych twórczośc ma charaktej zawodowy pełni funkcje ekspresji wytwory najczęsciej nie sa przezbaczone na rynek.
KULTURA KOFIGURATYWNA w antro teori kult margaret mead pośrednie stadium rozwoju kultury datoane od poł XVIII wieku do końca II w sw. Przekaz wiedzy i wartosci miedzy pokoleniami ma charakter dwukierunkowy, co spowodowane jest postepem cywilizacyjnym i przyspieszeniem obiegu informacji.
KULTURA LUDOWA - w teorii kultury rodzaj twórczości czy zjawisk kulturowych o średnim zasiegu odbioru, jej treści sa na ogól łatwo dostepne intelektualnie, twórczośc ma charakter amatorski, folklorystyczny, wytwory często sa sprzedawane, pełniac funkcje popularyzacji regionu i wiedza o nim.
KULTURA MASOWA(POPULARNA)- w teorii kultury treści o najszerszym zasięgu odbioru, maja charakter demokratyczny, przystosowany do poziomu odbioru przez przecietnego widza i słuchacza, twórczośc może miec charakter zarówno amatorski jak i zawodowy, wytwory pełnia funkcję rozrywki i hedonizmu.
KULTURA MATERIALNA(CYWILIZACJA) - w teorii kultury ta jej częśc, która mając charakter zewnętrzny stanowi świadectwo minionuch czasów, składają się na nią: drogi, mosty, meble, inne elementy architektoniczne( domy kościoły), przedmioty uzytkowe (np. meble).
KULTURA POSTFIGURATYWNA - w antropologicznej koncepcji kultury Margaret Mead pierwsze stadium jej rozwoju, datowane od społeczenstw prymitywnych do rewolucji przemysłowej. przekaz miedzypokoleniowy dotyczacy wiedzy i wartości ma charakter jednokierunkowy, starsi członkowie społeczeństwa ucza młodszych, co spowodowane jest konserwatyzmem, duża odpornoscią na zmiany i modyfikacje, wolnym tempem przemian społecznych.
KULTURA PREFIGURATYWNA - w antropologicznej koncepcji kultury Margaret Mead ostatnie stadium jej rozwoju datowane na obecny okres od konca II wojny światowej, kierunek przekazu międzypokoleniowego ulega odwróceniu, młodsi członkowie społeczeństwa sa bardziej kompetentni od starszych, wiecej wiedzą o otaczajacym świecie i szybciej aprobuja zmiany. Spowodowane jest to technizacją zycia, szybkim postępem cywilizacyjnym i błyskawicznym obiegiem informacji.
KULTURA SYMBOLICZNA- w pogladach na temat kultury autorstwa Antoniny Kłoskowskiej ta jej częśc, która majac charakter wewnetrzny, tkwiacy w swiadomości i umysłach członków społeczeństwa, obejmuje następujące dziesziny: nauke, wiedzę, sztukę i religię. Na kulturę symboliczną składaja sie nie tylko znaki i symbole, będace bezpośrednim budulcem jej tresci, ale tez wzory, normy, oceny przekonania ludzi tworzacych społeczeństwo.
LEGALIZACJA IDEOLOGII - w socjologii konfliktu sytuacja, w której elementy ideologii uznawane dotad za nielegalne zostały oficjalnie uznane i wydobyte na światło dzienne, często towarzyszy odtajnieniu dokumentów założeń tajnych czy nielegalnych działających w przeszłości organizacji i stowarzyszen...
nel-war