ARTYKULACJA
1. W językoznawstwie - ruchy oraz układ narządów mowy (warg, języka, podniebienia miękkiego, wiązadeł głosowych) w trakcie wymawiania poszczególnych głosek. Artykulacja mowy jest podstawą melodii zdania (melodii języka).
2. W muzyce - jeden z elementów określający sposób wzbudzania dźwięków (np. legato, staccato). Wpływa na kolorystykę utworu, instrumentację, frazowanie oraz czyste i wyraźne realizowanie dźwięków (śpiew).
ARTYKULACYJNE NARZĄDY - (narządy mowy) zespół narządów będących elementami anatomicznymi organizmu ludzkiego, współdziałających bezpośrednio lub pośrednio w wytwarzaniu artykułowanych dźwięków (np. jama ustna z językiem, podniebieniem twardym, dziąsłami i zębami, wargi i krtań z wiązadłami głosowymi, podniebienie miękkie z języczkiem).
CELE ĆW. ARTYKULACYJNYCH
· Wypracowanie zręcznych i celowych ruchów języka, warg i podniebienia,
· Wyczucie ruchu, i położenie narządów mowy – nauka kinestezji,
UWAGI METODYCZNE DO ĆWICZEŃ
· Prowadzenie w formie zabawy,
· Przed ćw. właściwymi , należy usprawnić narządy artykulacyjne
· Prowadzenie ćw. na samogłoskach, spółgłoskach, sylabach, wymawianie trudnych wyrazów, i trudnych grup spółgłoskowych
· Ćw. w zespołach 3-4ro-osobowych, dwa razy w tyg. Po 20-25 minut, w pozostałe dni poświęcić chwilę, by wiedziało, że nie jest nam obojętne,
· Najlepsze do pracy są małe zespoły, / indywidualizacja, motywacja,
· Bez pospiechu,
· Powinny być poprzedzone ćw. oddechowymi, logarytmicznymi, słuchu fonematycznego, i usprawniającymi narządy mowy,
· mogą być prowadzone równolegle z ćw. pomocniczymi , stopień pomocniczych zależy od stan artykulacji dzieci,
· rozpoczynamy u 3-letnich dzieci od głosek które powinny wymawiać przechodząc do nowych,
ĆWICZENIA ŻUCHWY
· opuszczenie i podnoszenie,
· ruchu poziome z otwartymi i zamkniętymi wargami na przemian,
· ruchy do przodu i do tyłu,
ĆWICZENIA WARG
· wysuwanie i spłaszczanie warg złączonych,
· zakładanie warg na siebie,
· cmokanie, parskanie,
· przesadna artykulacja samogłosek, odciąganie na przemian kącików warg,
· dmuchanie, przez wargi w kształcie dziubka, bokiem, z zębami górnymi na dolnej wardze,
jak przy ,,f,, ,
· nadymanie policzków, i powolne wypuszczanie powietrza ustami, nosem,
ĆWICZENIA JĘZYKA
· wysuwanie i chowanie,
· wysuwanie daleko na brodę,
· oblizywanie warg i brody,
· dotykanie nosa,
· wypychanie policzków,
· spłaszczanie, zwężanie, w rureczkę,
· klaskanie końcem i środkiem języka,
ĆWICZENIA PODNIEBIENIA MIĘKKIEGO
· ziewanie
· kaszlenie z językiem wysuniętym,
· chrapanie na wdechu i wydechu,
· wdech przez nos, wydech ustami,
RODZAJE ĆW. ARTYKULACYJNYCH---Mają na celu doskonalenie artykulacji głosek
· Ćw. w artykulacji głosek
Celà utrwalanie poprawnej wymowy głosek już wymawianych lub uzyskanie ich prawidłowej artykulacji
1. –spółgłosek, które powinny się do 3r.ż. pojawić,
2. –spółgłosek trudniejszych, ś,ć,ź,dź ń, i,j, ą,ę, h,ch, u,ó, sz, cz, dż,
Te głoski stwarzają duże trudności dzieciom z zaburzona percepcją słuchowai wzrokową,
dot. Wyrazów zawierających:
-głoski tracące dźwięczność,
-zmiękczenia,
-dwuznaki,
-różnicowanie pisownią—ą, ę, od em, om, on,
-różnicowanie pisowni--- i, j,
-różnice ortograficzne, ż-rz, u-ó, ch-h,
Wymagają ćw. słuchu fonematycznego, ćw. artyk. Wskazując na prawidłowe ułożenie
narządów- języka,
3. –samogłosek,
Polegają na dokładnym wypowiadaniu każdej z nich: szeptem, na głos, każdą osobno, i razem
Ćw. wykonuje się przed lustrem, kontrolując układ warg
· Utrwalanie i automatyzacja artykulacji głosek
Automatyzacja –wykonywanie ruchów bez udziału świadomej kontroli, dzięki samoczynnej funkcji
ośrodków nerwowych poza korą mózgową,
Celà utrwalanie i automatyzacja ruchów narządów mowy charakterystycznych dla nowo nauczanej głoski Rodzaje à etapy
1. utrwalanie artykulacji głosek
2. automatyzacja głosek przez zabawę, i inne formy, przykłady: trasata, dryn, dryn, drum, ćwir, prr, gruchu, frrrrrrr, brr, lub domino wyrazowe- ZEGAR ROSA ARBUZ ZŁOTO OSIEM MALUTKI IGŁA AGREST TOREBKA
· Ćw. w różnicowaniu głosek opozycyjnych,
Celà ćwiczenie słuchu fonematycznego, kształcenie umiejętności różnicowania słuchowego
Ćw. rozróżniania głosek opozycyjnych
Ćw. różnicowania samogłosek
Należy łączyć je z ćw. fonacyjnymi, i usprawniającymi narządy mowy, o charakterze
słuchowo-gestowym,
zabawy: ,,PAN PYTALSKI,, ; ,,POKŁON KRÓLOWI,, patrzà zabawy
Demel G. ,,Minimum logopedyczne nauczyciela przedszkola,, WsiP, W-wa,1994, str.19, 46
Skorek E. ,, Z logopedia na ty- podręczny słownik logopedyczny,, IMPULS, K-ów, 2002, str.23, 37,
Chmielewska E. ,,Zabawy logopedyczne i nie tylko,, MAC , Kielce 1995 str.12,
ania.gorszczyk