I. ĆWICZENIA ODDECHOWE
1. Dmuchanie na chorągiewki i wiatraczki.
2. Dmuchanie na papierowe ozdoby zawieszone na nitkach o różnej długości ponad głowami dzieci.
3. Puszczanie baniek mydlanych.
4. Dmuchanie na ponacinane kartki z bibułki kolorowej.
5. Dmuchanie na piłeczki ping-pongowe do kolegi siedzącego naprzeciwko — zabawa „mecz piłkarski”.
6. Dmuchanie przez rurkę do określonego celu, np. wiszącej papierowej ozdoby z pewnej odległości.
7. Nadmuchiwanie balonów.
8. Żucie, a następnie nadmuchiwanie gumy balonowej. (W czasie wykonywania powyższych ćwiczeń należy zwracać dzieciom uwagę na długi, spokojny wdech i wydech).
9. Zdmuchiwanie kulek z waty kosmetycznej z ręki. Zawody „kto dmuchnie dalej?”.
10. Dmuchanie na chrupki kukurydziane lub papierowe kulki wzdłuż trasy narysowanej kredą na ławce. Zawody „wyścigi samochodowe”.
11. Dmuchanie na piórko lub pasek papieru. Zawody „Kto dmuchnie wyżej?”.
(Podczas ćwiczeń nr 9, 10, 11 oraz nr 2, 4, dzieci powinny wykonywać krótki, szybki wdech oraz długi, lecz wzmocniony wybuchem wydech).
II. ĆWICZENIA ODDECHOWE I FONACYJNE
GŁOSKA SZ
1. Wybrzmiewanie głoski sz poprzez naśladowanie ruszającej — sz, sz, sz i zatrzymującej się lokomotywy — szszsz.
2. Naprzemiennie wymawianie cicho i głośno głoski sz podczas zabawy „wiejący wiatr”. Ćwiczenie można wzbogacić ruchami ciała i rąk. Intensywnymi, przy wybrzmiewaniu głośnego sz i delikatnymi przy tzw. lekkim wietrzyku.
3. Przedłużone wybrzmiewanie głoski sz poprzez naśladowanie odgłosu czajnika z gotującą się wodą.
4. Krótkie i intensywne wypowiadanie głoski sz w czasie odtwarzania tzw. szusu zjeżdżającego narciarza.
GŁOSKA S
1. Wybrzmiewanie głoski s, jako odgłos syczącej gęsi lub węża.
2. Przedłużone wypowiadanie s zaczynając od najintensywniejszego po najcichsze, w czasie naśladowania uchodzącego powietrza z przebitej opony lub balonu.
GŁOSKA Ż
l. Wybrzmiewanie głoski ż, przy odtwarzaniu syren na statku oraz lecącego odrzutowca.
SAMOGŁOSKI USTNE
1. Wypowiadanie samogłosek a o e u y i z wyraźną artykulacją, przesadnym szerokim otwieraniem jamy ustnej. Zgadywanka „Co mówi klown?” Bezgłośne prezentowanie wybranych samogłosek w izolacji. Zadaniem dzieci jest rozpoznanie samogłoski z ruchu warg.
2. Wybrzmiewanie połączeń samogłoskowych, z szerokim otwieraniem jamy ustnej:
— naśladowanie pogotowia ratunkowego a-ui! u-u!
— odgłos straży pożarnej e-u! e-u!
3. Płynne i śpiewne łączenie samogłosek a o e u y i na jednym wydechu.
WYRAZY DŹWIĘKONAŚLADOWCZE
1. Naśladowanie:
— jadącego traktora tur, tur, tur.
— śpiewających ptaków tri li li, tri li li.
— gry na trąbce tra ta ta, tra ta ta.
2. Zabawa „Co słychać, na łące?” odtwarzanie odgłosów pszczół bzy, świerszczy pst, muszek bzem, chrząszczy żżż.
3. Odgłosy: warczących psów wrrr, jadącego konia tj. klaskanie językiem, wołającego woźnicy prrr, wiśta wio itp. podczas zabawy „wiejska zagroda”.
4. Gra „co słychać w lesie”. Naśladowanie krakających wron kra kra, lecących ptaków frrr, szeleszczących liści szszsz, wyrębu lasu trach, trach.
ĆWICZENIA USTAWIENIA GŁOSU
1. Przedłużanie głoski mmm w zabawie „mruczenie kota”, zwrócenie uwagi na wibracje skrzydełek nosa podczas tonacji oraz delikatne i bez wysiłku wybrzmiewanie ze zmienną intonacją.
2. Swobodne i bez wysiłku wymawianie przedłużonego mmm w otoczeniu samogłosek mmmaaa, mmmooo, mmmeee, mmmuu, mmmyyy, aaammm, ooommm, eeemmm, uummm, yyymmm.
III. ĆWICZENIA USPRAWNIANIA ARTYKULATORÓW ĆWICZENIA JĘZYKA
1. Klaskanie językiem tzn. odgłos uderzającego o bruk konia — zabawa „koń na drodze”.
2. Zlizywanie miodu lub dżemu z górnej i dolnej wargi — zabawa „łakomy miś”.
3. Liczenie czubkiem języka zębów górnych i dolnych — zabawa „spacer po kładce”.
4. Oblizywanie językiem zębów po zewnętrznej stronie, przy zamkniętych, a następnie otwartych ustach — zabawa „Mycie językiem zębów”.
5. Cofanie języka w głąb jamy ustnej, zaczynając od górnych zębów, a kończąc na podniebieniu miękkim — zabawa „Krasnoludek zagląda do gardła”.
6. Zlizywanie czubkiem języka z podniebienia np. gumy rozpuszczalnej lub kawałka czekolady.
7. Ssanie czubkiem języka na podniebieniu małego pudrowego cukierka lub witaminy C.
8. Masowanie języka tj. przeciskanie szerokiego, rozpłaszczonego języka między zbliżonymi siekaczami — zabawa „piesek wygląda z budy”.
9. „Śpiewanki” — sylaby la, lo, luu, le, lv, li, wyśpiewywane wielokrotnie na wymyślonych melodiach.
ĆWICZENIA WARG
1. Cmokanie ustami — posyłanie całusków.
2. Wysuwanie zaokrąglonych warg do przodu w kształcie ryjka świnki — zabawa „świneczka”.
3. Wprowadzenie ust w drganie palcami z równoczesnym wybrzmiewaniem prrr — zabawa „Grające paluszki”.
4. Wysuwanie warg do przodu i naprzemienne ich otwieranie i zamykanie — zabawa „Pyszczek rybki”.
5. Układanie warg w kształcie ryjka, a następnie ich rozsuwanie do uśmiechu.
6. Przytrzymywanie ołówka między górną wargą a nosem.
7. Nakładanie górnej wargi na dolną i odwrotnie. Zabawa w zjadanie warg.
8. Nadymanie policzków, a następnie powolne wypuszczanie ustami nagromadzonego powietrza, zabawa w nadmuchiwanie balonika i wypuszczanie z niego powietrza.
9. Uśmiechanie się szeroko z pokazywaniem zaciśniętych zębów, a następnie bez pokazywania.
10. Przenoszenie powietrza kolejno z jednego do drugiego policzka — zabawa „ucieka myszka”.
ĆWICZENIA PODNIEBIENIA MIĘKKIEGO
1. Wciąganie policzków do wewnątrz jamy ustnej między łuki zębowe — zabawa „Wychudzony kotek”.
2. Przysysanie kolorowych kółek z papieru przez rurkę i przenoszenie ich na puste kontury na planszy z narysowaną piłką, grzybkiem lub paletę farb.
3. Kilkakrotne wymawianie głosek k, g w otoczeniu samogłosek ustnych i nosowych. Zabawa dźwiękonaśladowcza z cyklu Wiejska zagroda. Naśladowanie odgłosów kur ko ko, kaczek ka, ka, gęsi gę, gę, indyków gu, gu, itp.
4. Imitowanie ssania cukierka leżącego głęboko w jamie ustnej.
5. Wdychanie powietrza nosem i wydychanie ustami, podczas szerokiego otwierania ust.
6. Naśladowanie głośnego ziewania przy szeroko otwartych ustach — zabawa „Śpiący lew”.
7. Picie napojów przez rurkę.
8. Opieranie czubka języka o wewnętrzną powierzchnię dolnych zębów i wypychanie ich językiem — zabawa „Koci grzbiet”.
IV. WPRAWKI DYKCYJNE
1. Szybkie, lecz wyraźne wypowiadanie zdań w trudnych układach spółgłoskowych.
— Czarny dzięciął z chęcią pień ciął.
— Najlepsza Trzepalnia Trzewiczków Trzebyczka 333.
— Trzmiel na trzosie w trzcinie siedzi, z trzmiela śmieją się sąsiedzi.
— Nie piszcz kleszczu podczas deszczu!
Szczepan Szczygieł z Grzmiących Bystrzyc.
2. Najdłużej na jednym wydechu wypowiadanie
— Jedna wrona bez ogona, druga wrona bez ogona, trzecia wrona, itd.
— Jedna opona zagubiona, druga opona zagubiona, trzecia opona, itd.
— Jeden konik i balonik, drugi konik i balonik, trzeci konik, itd.
— Jeden kotek, stary płotek, drugi kotek, stary płotek, trzeci kotek, itd.
3. Recytacja wierszyków ze zbitkami spółgłoskowymi głosek szumiących.
— Chrząszcz chrząszczyka,
żując gruszkę,
szczypczykami,
szczypał w nóżkę.
(sł. T. Frelek)
— Szczygiełek ze Szczyrku
w Szczawnicy był w cyrku
w Szczytnie znalazł szczotkę
w Szczecinie zjadł szprotkę.
— W Szczebrzeszynie chrząszcz brzmi w trzcinie
I Szczebrzeszyn z tego słynie
Wół go pyta: „Panie chrząszczu
Po co pan tak brzęczy w gąszczu”.
(sł. J. Brzechwa)
4. Zabawy w wyliczanki:
— Ene due rabe
zjadł Tadeusz żabę
żaba Tadeusza
w brzuchu mu się rusza — raz, dwa, trzyn -
wychodź ty.
— Ene due rika fake
torba borba ósme smake
deus deus kosmadeus
a morele baks.
— Raz dwa trzy nasza pani patrzy
nasza pani
prosi panią
żeby pani
naszej pani pożyczyła sanie.
sroka54