Brzeg klifowy miêdzy Trzęsaczem - Śliwinem.pdf - 100 najciekawszych obiektów geoturystycznych w Polsce (atanor) - mateusz1990r

Brzeg klifowy miêdzy

Trzêsaczem – Œliwinem

Lokalizacja:

województwo zachodniopomorskie

powiat gryicki

gmina Rewal

miejscowoœæ Trzêsacz

Rejon geograiczny:

Pobrze¿e Po³udniowoba³tyckie

Pobrze¿e Szczeciñskie

Wybrze¿e Trzebiatowskie

5994

Jednostka geologiczna:

antyklinorium pomorskie

antyklina Kamienia Pomorskiego

synklina Trzebiatowa

utwory zlodowacenia Wis³y

3500

3502

Brzeg klifowy na odcinku Trzêsacz – Rewal - Œliwin sta-

nowi pó³nocn¹ granicê wysoczyzny rewalskiej i znajduje siê

na obszarze Wybrze¿a Trzebiatowskiego. Ci¹gnie siê ono

w¹skim pasem na pó³nocny-wschód od ujœcia Dziwny po

Ko³obrzeg, stanowi¹c 56 kilometrowy odcinek linii brze-

gowej. W œrodkowej czêœci Wybrze¿a Trzebiatowskiego

wystêpuj¹ podcinane przez fale kêpy morenowe. Tworz¹

one spektakularne, wysokie klifowe odcinki brzegu morza,

bêd¹ce interesuj¹cymi obiektami zarówno geologicznymi

jak i turystycznymi.

Na odcinku Trzêsacz-Œliwin mo¿emy obserwowaæ brzeg

klifowy w stadium aktywnej abrazji. Naturalne ods³oniêcie

o d³ugoœci oko³o 3 km i wysokoœci do 15 metrów ods³ania

czytelny obraz budowy geologicznej tego odcinka wybrze¿a.

Mo¿emy tu obserwowaæ przebieg wspó³czesnych proce-

sów geodynamicznych takich jak obrywy, zsuwy i osuwi-

ska oraz postêpuj¹ce procesy abrazji brzegu morskiego

udokumentowane takimi dowodami jak ruiny koœcio³a

w Trzêsaczu.

W obrêbie profilu glin lodowcowych zlodowacenia

Wis³y ods³aniaj¹cych siê powy¿ej poziomu pla¿y wydziela

siê: bazalne (zwa³owe) i sp³ywowe gliny formacji Œliwna oraz

bazalne i wytopnieniowe gliny formacji Trzêsacza. Powy¿ej

zalegaj¹: osady ablacyjne reprezentowane przez piaski i

gliny sp³ywowe, osady solilukcyjnych sp³ywów perygla-

cjalnych oraz w najwy¿szych czêœciach klifu piaski eoliczne

wydm bia³ych z poziomami gleb kopalnych. Osady te s¹

pozosta³oœci¹ po okresie ostatniej dzia³alnoœci lodowców na

terenie Polski i reprezentuj¹ plejstoceñskie osady glacjalne

fazy pomorskiej zlodowacenia Wis³y. Zawieraj¹ one odk³ute

z pod³o¿a przez nasuwaj¹cy siê lodowiec porwaki (kry

glacjalne) tkwi¹ce w osadach glin zwa³owych i utworów

luwioglacjalnych, a zbudowane z i³ów kredowych.

Aktywne procesy abrazji klifowego brzegu s¹ w

decyduj¹cym stopniu uzale¿nione od budowy geologicznej kli-

fu, co doskonale mo¿na obserwowaæ na proponowanym jako

obiekt geoturystyczny odcinku wybrze¿a. Wzd³u¿brzegowy

profil klifu doskonale obrazuje uk³ad warstw, zjawiska

hydrologiczne (wysiêki wód) i geodynamiczne (ruchy ma-

sowe). Prezentacja i interpretacja tych procesów i zjawisk

kszta³tuj¹cych wspó³czesny klifowy brzeg morski pozwoli

nie tylko na przyswajanie celów poznawczych i edukacyjnych,

lecz tak¿e kszta³towaæ bêdzie œwiadomoœæ potrzeby ochrony

brzegu i jego umiejêtnego zagospodarowania.

Brzeg na ca³ym proponowanym jako obiekt odcinku

jest klifem aktywnym bêd¹cym w fazie ci¹g³ego rozwoju.

Miejsca najsilniej zagro¿one procesami abrazji i rozwojem

osuwisk zabezpieczone s¹ specjalistyczn¹ zabudow¹ hydro-

techniczn¹, któr¹ obserwujemy w okolicy ruin koœcio³a w

Trzêsaczu i w okolicy Œliwina.

Jedn¹ z najwiêkszych atrakcji turystycznych tego odcinka

wybrze¿a jest niew¹tpliwie miejscowoœæ Trzêsacz. Celem

wizyty ka¿dego turysty w Trzêsaczu s¹ ruiny koœcio³a na wyso-

kim brzegu klifowym, które s¹ unikatem w skali kraju. Gotycki

koœció³ w Trzêsaczu wzniesiono z ceg³y w XIV/XV w.

Pocz¹tkowo koœció³ znajdowa³ siê w odleg³oœci oko³o

1,8-2 km od brzegu. Procesy abrazyjne powodowa³y, ¿e

brzeg morski nieustannie zbli¿a³ siê do budowli. W 1750

roku odleg³oœæ ta zmniejszy³a siê do 58 m, a w 1868 r.

wynosi³a ju¿ tylko 1 m. Tempo cofania siê brzegu morskiego

na przestrzeni ostatnich 200 lat wynosi³o ok. 0,4 m rocz-

nie. Brzeg próbowano zabezpieczyæ matami z faszyny, nie

powstrzyma³o to jednak procesów abrazji brzegu. Ostatnie

nabo¿eñstwo odprawiono w koœciele 2 marca 1847 roku.

W 1900 roku obsun¹³ siê pierwszy fragment przypory. W

kolejnych latach morze poch³ania³o kolejne czêœci koœcio³a.

Obecnie z koœcio³a pozosta³a po³owa œciany po³udniowej i

ma³y fragment prezbiterium.

W 2001 roku rozpoczêto zabezpieczanie ostatnich frag-

mentów ruin koœcio³a na kliie. Podstawa klifu zabezpieczona

242

Trzêsacz

zosta³a opask¹ gabionow¹ na d³ugoœci 80 m. Nastêpnie

ob³o¿ono zbocze materacami z siatki wype³nionymi ziemi¹,

na której wyroœnie roœlinnoœæ wzmacniaj¹ca stok.

Obok ruin koœcio³a znajduj¹ siê schody umo¿liwiaj¹ce

zejœcie na w¹sk¹ pla¿ê. Widok z pla¿y na aktywny brzeg

klifowy umo¿liwia obserwacjê budowy geologicznej tej

czêœci brzegu. W kliie oraz na pla¿y znajduj¹ siê liczne g³azy

o ró¿nej œrednicy i stopniu obtoczenia. Miejscami u pod-

stawy klifu widoczne s¹ nisze abrazyjne charakterystyczne

dla brzegu klifowego. Lokalnie w kliie widoczne s¹ wysiêki

wody i niewielkie Ÿród³a.

Trzêsacz jako niewielka nadmorska miejscowoœæ wy-

poczynkowa ma jeszcze jedn¹ atrakcje wyró¿niaj¹c¹ j¹

od innych miejscowoœci: po³o¿ona jest na 15 po³udniku

d³ugoœci geograicznej wschodniej. Po³udnik ten wyznacza

czas œrodkowoeuropejski.

The glacial clays exposed above the playa level belong to

the Vistula River glaciation period and include: (i) lodgement

and low clays of the Œliwno Formation, (ii) lodgement and

meltout clays of the Trzêsacz Formation. These are overlain

by ablation (low) sands and clays, deposits of periglacial

soliluctional lows and, in the top of the sequece, by white,

aeolian dune sands with fossil soil horizons. These strata

belong to the Pleistocene sediments of the Pomeranian phase

of the Vistula River glacial period - the inal glaciation phase in

Poland. The sediments host slabs of Cretaceous clays broken

out from the bedrock by moving ice sheet and embedded

within tills and luvioglacial deposits.

In the Trzêsacz-Œliwin area the visitor can observe the

cliff coast at the stage of active abrasion. Natural exposure

is about 3 kilometers long and provides a clear illustration

of geological structure of the area. Recent geodynamic pro-

cesses can be observed: rockfalls, landslides and landslips

as well as progressing abrasion of the coast documented by

the ruins of church in Trzêsacz.

The church has been built in the XIV/XVth centuries, in

the center of the village, about 2 kilometers from the cliff.

However, the abrasion caused the retreat of the coastline

towards the church. The last Holy Mass was celebrated on

March 2 nd , 1847 and then all the accessories were moved to

the cathedral church in Kamieñ Pomorski. In 1901 the irst

part of the church has fallen down the cliff. Recently, only a

fragment of southern wall has remained. This church is the

only such touristic attration in Poland and in Europe.

The coast between Trzêsacz and Œliwin

The cliff coast between Trzêsacz and Œliwin villages is a

northern margin of the Rewal Height and belongs to the

Trzebiatów Coast - a 56-kilometers-long, narrow strip of

the Baltic Sea shore extending between the DŸwina River

estuary and Ko³obrzeg town.

The cliff, recently 15 meters high, resulted from sea

abrasion and mass movements. Its lithostratigraphy includes

post-glacial clays, late-glacial ablation deposits and peri-

glacial covers. At the top of the cliff eolian sediments are

present with 2-3 soil horizons.

Wybrana literatura: 96, 97

Autorzy karty stanowiska dokumentacyjnego i fotograii:

M. Dobracki (2005)

243

Brzeg klifowy miêdzy Trzęsaczem - Śliwinem.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: