Kraszewski_Ignacy_J Serce i reka.txt

(555 KB) Pobierz
J�zef Ignacy Kraszewski
                 Serce i r�ka
        
           Powie�� prawie historyczna
        
        
                     Tom
         
               Ca�o�� w tomach
        
        
        
        
        
        
         Polski Zwi�zek Niewidomych
         Zak�ad Wydawnictw i Nagra�
              Warszawa 1993






        
        
        
        
        
        
        
        
        
        
          T�oczono pismem punktowym 
        dla niewidomych
        w Drukarni PZN,
        Warszawa, ul. Konwiktorska 9
        Pap. kart. 140 g kl. III_B�1
        Przedruk z "Wydawnictwa 
        Literackiego",
        Krak�w 1990
        
        
        
          Pisa� J. Podstawka
        Korekty dokona�y
        K. Markiewicz
        i K. Kruk
          S�owniczek - przypisy
        
          absynt (�ac.) - pio�un�wka, 
        w�dka pio�unowa 
          admiracja (�ac.) - podziw, 
        uwielbienie
          admonicja (�ac.) - 
        napomnienie, przestroga
          adonis (gr.) - tu: galant, 
        zalotnik
          aksjomat (gr.) - pewnik, 
        oczywista prawda
          almanach gothajski - rocznik 
        wychodz�cy od 1764 r. w Gocie 
        (Gotha), zawieraj�cy szczeg�owe 
        dane o pa�stwach, g�owach 
        pa�stw, cz�onkach dyplomacji 
        oraz arystokracji
          ambra (arab.) - pachnid�o 
        wyrabiane z substancji 
        wytwarzanej przez niekt�re 
        zwierz�ta wielorybowate
          ametyst (gr.) - p�szlachetny 
        kamie� o barwie fio�kowej 
          amfaza, emfaza (gr.) - 
        przesada, napuszono��, 
        nienaturalno��
          anachoreta (gr.) - pustelnik, 
        samotnik; w przen.: odludek, 
        dzikus






          antenat (�ac.) - przodek 
        rodziny 
          antreprener (fr.) - 
        przedsi�biorca
          Armenia - kraj w p�d._zach. 
        Azji zamieszkiwany przez 
        Arme�czyk�w (Ormian), obecnie 
        republika ZSRR
          awanta� (fr.) - zysk, korzy��, 
        po�ytek
        
          Baden - mowa prawdopodobnie 
        o Baden_Baden, niemieckim mie�cie 
        s�ynnym z pi�knego po�o�enia i 
        �r�de� mineralnych
          baronet (ang.) - angielski 
        dziedziczny tytu� szlachecki w 
        linii m�skiej, najwy�szy w�r�d 
        ni�szej szlachty, ustanowiony w 
        1611 r. 
          bona (fr.) - tu: s�u��ca
          budz� pana! w jakim kolorze? - 
        gra towarzyska 
          burda (�ac.) - zwada, k��tnia, 
        awantura
          burgund (fr.) - gatunek 
        czerwonego wina francuskiego z 
        Burgundii
          B~ulow Hans (1830_#1897) - 
        niemiecki pianista i dyrygent, 
        krytyk i publicysta muzyczny; 
        znakomity wykonawca dzie� 
        Wagnera, Liszta, Bierlioza i 
        Brahmsa.
        
          Carouge - po�udniowe 
        przedmie�cie Genewy, kt�rego 
        powstanie datuje si� na 1780 r.
          centym (fr.) - moneta 
        francuska r�wna 1/100 starego 
        franka
          cerber - pies strzeg�cy 
        piekielnych podziemi Hadesu; tu: 
        str� czujny, surowy i gro�ny
          cezarowa �ona (...) w Real 
        Museo w Neapolu - pos�g 
        siedz�cej Rzymianki uwa�any za 
        portret Agrypiny m�odszej, �ony 
        cesarza Klaudiusza, matki 
        Nerona. Pos�g znaleziono w 
        ogrodach Farnese na Palatynie. 
        Obecnie rze�ba znajduje si� w 
        Neapolu. 
          charm~e (fr.) - bardzo mi mi�o 
        (zwrot u�ywany przy powitaniu) 






          cie� Banka - aluzja do sceny 
        ze sztuki Wiliama Szekspira 
        "Makbet" (1606); podczas 
        paradnej uczty na zamku kr�lowi 
        Makbetowi ukazuje si� duch 
        zamordowanego przez niego 
        przyjaciela i wodza Banka. 
        Makbet wpada w sza� przera�enia. 
          cug (niem.) - przeci�g, 
        przewiew
          cukrowa kolacja - kolacja 
        z�o�ona z cukr�w (przysmak�w z 
        cukru, s�odyczy) zastawiana dla 
        go�ci weselnych
        
          do bonifratr�w - do szpitala 
        ob��kanych; szpitale takie 
        zak�adali u nas bonifratrzy 
        zwani te� "czubkami" od kaptur�w 
        habit�w, jakie nosili 
          dogmatyczny (gr.) - nie 
        potrzebuj�cy dowod�w; przen.: 
        wyrokuj�cy 
          Don Kichot - bohater powie�ci 
        Miguela Cervantesa (1547_#1616) 
        pod tym tytu�em; w przen.: 
        idealista, fantasta �yciowy
          dystrakcja (�ac.) - rozrywka, 
        zabawianie si�
          dysymulacja (�ac.) - 
        ukrywanie, tajenie, 
        niepokazywanie, �e wie si� o 
        czym�
          dywidenda (fr.) - zysk z 
        przedsi�biorstwa akcyjnego, 
        dzielony mi�dzy akcjonariuszy; 
        tu w znaczeniu przeno�nym
        
          ekscelencja (�ac.) - tytu� 
        wysokich urz�dnik�w pa�stwowych 
        i biskup�w
          ekspresja (�ac.) - tu: 
        wyra�enie stanu wewn�trznego 
        uk�adem, gr� rys�w twarzy
          ekwipa� (fr.) - luksusowy 
        pojazd, pow�z
          ekwiwalent (�ac.) - 
        r�wnowa�nik
          enigmatycznie (gr.) - 
        zagadkowo
          epuzer (fr.) - kandydat do 
        ma��e�stwa
          ~erard - za�o�ona ok. 1780 r. 
        najstarsza i najbardziej znana z 
        istniej�cych we Francji 






        wytw�rnia fortepian�w
        
          facjendarz - spekulant 
        zajmuj�cy si� interesami i 
        transakcjami kupieckimi
          fajerwerk (niem.) - tu: 
        wra�enie kr�tkotrwa�e a silne
          fanfaron (fr.) - tu: elegant, 
        modni�
          fatalista (fr.) - wyznawca 
        fatalizmu, wierz�cy w fatum, 
        przeznaczenie, w nieub�agany los
          fawor (�ac.) - �aska, 
        przychylno��, �yczliwo��
          fiakr (fr.) - doro�ka
          fiksacja (fr.) - tu: przesada, 
        dziwactwo
          finfa - tu: afront, zniewaga, 
        obelga
          fluksja (�ac.) - b�l 
        wszystkich z�b�w z jednej 
        strony, po��czony ze 
        spuchni�ciem twarzy i dzi�se�
          forszus (niem.) - zaliczka, 
        zapomoga 
          forytowa� - popiera�, 
        protegowa�, faworyzowa�
        
          garnizon (fr.) - za�oga, cz�� 
        wojska zostawiona dla obrony; tu 
        w znaczeniu przeno�nym 
          G~erard Juliusz (1817_#1864) - 
        znany strzelec francuski; 
        ws�awi� si� w Algierze jako 
        "zabijacz lw�w" - upolowa� ich 
        25 w ci�gu jedenastu lat
          gracjalista - oficjalista 
        b�d�cy na �askawym chlebie, 
        �yj�cy z gracji; do�ywotnik
          "Grand H~otel des Bergues" - 
        hotel o tej nazwie mie�ci� si� 
        istotnie w Genewie przy Quai des 
        Bergues w pobli�u miejsca, w 
        kt�rym Rodan wyp�ywa z Jeziora 
        Genewskiego
          grok, grog (ang.) - nap�j z 
        wody, rumu lub koniaku, niekiedy 
        z dodatkiem aromatycznej 
        przyprawy
        
          Hamletowski monolog - s�ynny 
        monolog Hamleta "By� albo nie 
        by�, oto jest pytanie..." 
        rozpoczynaj�cy III akt sztuki 
        Szekspira "Hamlet" (1602); tu w 






        znaczeniu przeno�nym
          harbuz - przen.: odkosz, 
        odprawa, kt�r� daje kobieta 
        staraj�cemu si� o jej r�k�
          heidelberska fasa - mowa o 
        s�ynnej beczce znajduj�cej si� w 
        jednej z piwnic zamku w 
        Heidelbergu. Beczka ta, 
        pochodz�ca z 1751 r., ma ok. 77m 
        �rednicy, 107m wysoko�ci i mo�e 
        pomie�ci� w sobie 236000 butelek 
        wina
          Henryk IV - aluzja do znanego 
        powiedzenia Henryka IV 
        (1553_#1610): "Pary� wart jest 
        mszy". S�owa te wypowiedzia� 
        Henryk IV, gdy przyjmowa� 
        katolicyzm, aby zosta� kr�lem 
        Francji
          Henselt Adolf (1814_#1889) - 
        niemiecki pianista i kompozytor
          home (ang.) - ognisko domowe; 
        wa�no�� tego poj�cia dokumentuje 
        znane angielskie powiedzenie: 
        "my home is my castle" (m�j dom 
        jest moj� twierdz�) 
          homeopatyczna metoda - zasada 
        leczenia podana przez S. 
        Hahnemanna (1755_#1843): podobne 
        leczy si� podobnym
          hotel "San Marco" - hotel w 
        Wenecji w pobli�u placu �w. 
        Marka
        
          Ifigenia - c�rka Agamemnona i 
        Klitemnestry; w czasie wyprawy 
        na Troj� mia�a by� z�o�ona przez 
        w�asnego ojca na ofiar� dla 
        bogini Artemidy. Bogini 
        zast�pi�a j� �ani� i uprowadzi�a 
        do Taurydy, gdzie zosta�a 
        kap�ank�. Losy jej przedstawi� 
        m.in. Eurypides w tragedii 
        "Ifigenia w Taurydzie" oraz 
        Gluck w swoich operach i Goethe
          Ils sont trop verts (fr.) - 
        "zbyt zielone) - powiedzia� lis 
        widz�c winogrona wisz�ce za 
        wysoko dla niego ("Lis i 
        winogrona" Lafontaine'a) 
          ilustracja (�ac.) - tu: 
        znakomito��
          imitowany (�ac.) - 
        przypominaj�cy co�, wygl�daj�cy 
        jak co� 






          indemnizacja (fr.) - 
        wynagrodzenie za uczynion� 
        szkod�, strat�, odszkodowanie
          indyferentyzm (fr.) - stan 
        oboj�tno�ci, oboj�tno�� co do 
        istoty i warto�ci spraw wa�nych 
          intercyza (�ac.) - zapis 
        przed�lubny, umowa urz�dowa co 
        do posagu wychodz�cej za m��
        
          jezioro - Jezioro Genewskie 
          Jezusowe lata - wiek 33 lat 
          Jockey Club (ang.) - 
        stowarzyszenie ...
Zgłoś jeśli naruszono regulamin