beata-plaskowska.pdf

(514 KB) Pobierz
Uniwersytet im
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Wydział Filologii Polskiej i Klasycznej
Beata Plaskowska
Odnaleźć sens w szczelinach...
Wyjaśnianie świata w Imperium
Ryszarda Kapuścińskiego
praca magisterska napisana pod kierunkiem
prof. dr hab. Tomasza Pokrzywniaka
w Instytucie Filologii Polskiej
Poznań 2004
1
mojemu synkowi, Dawidkowi,
aby próbował zrozumieć świat...
2
Spis treści
Wstęp .................................................................................................................................. 5
R o z d z i a ł I
Tłumacz kultur ......................................................................................... 7
A. „My wszyscy jesteśmy światem” .......................................... 7
B. Milczenie, jako komentarz filozofa ...................................... 19
R o z d z i a ł II
Miedzy dziennikarstwem a literaturą ................................................ 25
A. Reportaż , czyli problemy z definicją ..................................... 25
Reportaż podróżniczy ........................................................... 30
B. Dyktatura sterty ...................................................................... 32
C. Dlaczego reportaż antymedialny? ....................................... 37
Zakotwiczeni w historii ......................................................... 41
R o z d z i a ł III
„Imperium jest w nas” .......................................................................... 46
A. Rosyjska obsesja ..................................................................... 46
Produkt ZSRR - homo sovieticus ............................................ 54
B. Aksjologia topograficzna ....................................................... 62
Uduszenie bezkształtem ........................................................ 66
„Wschodni dywan” ................................................................ 69
C. W poszukiwaniu ukrytej spójności ...................................... 73
Poetyka fragmentu ................................................................. 75
Dzieło zbiorowe ...................................................................... 83
Reporter – postać – ekspert ................................................... 86
Zakończenie ..................................................................................................................... 96
Bibliografia ....................................................................................................................... 98
3
Wstęp
W niniejszej pracy pragnę się zająć sposobem przedstawiania świata
w Imperium Ryszarda Kapuścińskiego. Autor jest osobą szczególną,
balansującą na pograniczu państw, kultur a nawet, jak się okazuje,
gatunków literackich. W Imperium ukazuje upadek systemu
komunistycznego w Rosji oraz bolesne przemiany z tym faktem
związane, proces transformacji mentalności człowieka radzieckiego.
W rozdziale pierwszym przybliżam sylwetkę autora, szczególną
uwagę zwracając na biografię podróżnika, która odbija się echem
w jego utworach. Zastanawiam się również, w jakim stopniu człowiek
może zgłębić rzeczywistość, tym bardziej, że w poznaniu świata nie
tylko intencje są istotne. Co bowiem zrobić, gdy zawodzą narzędzia
służące poznaniu, jakimi dysponuje człowiek. Kapuściński znajduje
rozwiązanie, jego komentarzem jest milczenie. Zestawia ze sobą
poszczególne fragmenty rzeczywistości w ten sposób, aby między
nimi powstały szczeliny, chwile ciszy, milczenia, które wydają się
wymowną interpretacją wypowiedzianych wcześniej słów.
Rozdział drugi jest nakreśleniem teorii reportażu. Omawiam tutaj
dość szczegółowo charakterystyczne elementy oraz jego historię.
Ważne dla mojej pracy są również związki reportażu z literaturą.
Analizując zagadnienie oraz twórczość autora Imperium korzystam
z prac Kazimierza Wolnego-Zmorzyńskiego oraz Zbigniewa Bauera,
którego książka Antymedialny reportaż Ryszarda Kapuścińskiego
wpłynęła znacznie na zawartość merytoryczną mojej pracy.
Szczególnie jeżeli chodzi o wpływ obecnej sytuacji komunikowania
4
medialnego na możliwości percepcyjne odbiorców, aż po
zironizowanie jej w tekstach Kapuścińskiego.
W rozdziale trzecim próbuję wskazać spoiwa łączące wszystkie
cząstki w jedną, ale polifoniczną całość. Pod tym kątem będę
rozpatrywać tematykę utworu, a także samą osobę narratora –
bohatera reportażu. Szczególną uwagę zwracam na intertekstualność
oraz na motyw podróży, który rozumiem metaforycznie jako podróż
w głąb siebie, ponieważ utwór, niczym mit, zaczyna się i kończy
w rodzinnym miasteczku pisarza. Będę próbowała również dowieść,
że fragmentaryczna budowa dzieła odbija złożoność naszego świata,
próbując ją naśladować. Dzięki temu odbiorca może poznać
rzeczywistość, w której przyszło mu egzystować. Ale to poznać nie
oznacza poznać zupełnie , bowiem to jest niemożliwe. Dlatego
czytelnik wybiera się w tę fascynującą i pełną przygód podróż na
własną odpowiedzialność.
Autor zachęca do uważnego przyglądania się otaczającej
rzeczywistości. W Imperium napisał, że „historia dzieje się na naszych
oczach, w każdej chwili, w każdej godzinie”(s. 317). A samo teraz nie
jest wcale jednoznaczne... Jak więc odnaleźć samego siebie? Rozprawa
ta ma być próbą nakreślenia jednej z dróg dochodzenia do wiedzy
o otaczającej nas rzeczywistości.
5

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin