Tolkien J R R - Władca Pierścieni 1 - Wyprawa .pdf - Władca pierścieni - Moriken

Prolog

W sprawie hobbitów

Ksiazka ta w znacznej mierze poswiecona jest hobbitom i z jej kartek dowiedza sie

czytelnicy wiele o ich charakterze, a troche tez o ich historii. Dodatkowe informacje znalezc

mozna w wybranych fragmentach Czerwonej Ksiegi Marchii Zachodniej ogloszonych

poprzednio pod tytulem „Hobbit”. Te wczesniejsza opowiesc oparlem na najstarszych

rozdzialach Czerwonej Ksiegi, napisanych przez Bilba, pierwszego hobbita, który zdobyl

slawe w szerszym swiecie; zatytulowal on swoje wspomnienia „Tam i z powrotem”,

poniewaz opowiedzial w nich o swojej wyprawie na wschód i o powrocie do domu: ta wlasnie

przygoda stala sie powodem wplatania pózniej wszystkich hobbitów w doniosle wypadki

Trzeciej Ery, opisane w niniejszej ksiazce.

Wielu czytelników zechce moze jednak dowiedziec sie wiecej o tym godnym uwagi

ludzie juz na samym poczatku tej opowiesci, niektórzy zas moga nie posiadac wczesniejszej

ksiazk i. Dla tych wlasnie czytelników zamieszczam tu kilka uwag dotyczacych wazniejszych

spraw zaczerpnietych z zachowanych zródel, traktujacych o hobbitach; przypominam tez

pokrótce przebieg wczesniejszej wyprawy.

Hobbici to lud skromny, lecz bardzo starozytny, o wiele liczniejszy ongi niz dzis;

kochaja bowiem pokój i cisze, i zyzna, uprawna ziemie: najchetniej osiedlali sie w dobrze

rzadzonych i dobrze zagospodarowanych rolniczych krainach. Nie rozumieja i nigdy nie

rozumieli ani nie lubili maszyn bardziej skomplikowanych niz miechy kowalskie, mlyn

wodny czy reczne krosna, chociaz narzedziami rzemieslniczymi poslugiwali sie zrecznie.

Nawet w starozytnych czasach oniesmielali ich Duzi Ludzie, jak nas nazywaja, teraz zas

unikaja ich trwoznie i dlatego coraz trudniej spotkac hobbita. Hobbici odznaczaja sie

doskonalym sluchem i bystrym wzrokiem, a chociaz sa sklonni do tycia i nie lubia sie

spieszyc bez potrzeby, ruchy maja zwinne i zgrabne. Zawsze posiadali dar szybkiego i

bezszelestnego znikania, jesli zjawial sie w poblizu którys z Duzych Ludzi, a nie zyczyli

sobie go spotkac; udoskonalili te sztuke tak, ze ludziom dzis wydaje sie ona magia. W

rzeczywistosci jednak hobbici nigdy nie studiowali magii w zadnej postaci, nieuchwytnosc

zawdzieczaja jedynie zawodowej wprawie, a wskutek dziedzicznych uzdolnien, wytrwalych

cwiczen i serdecznego zzycia sie z ziemia doprowadzili ja do doskonalosci, której wieksze i

mniej zreczne rasy nie moga nasladowac.

Hobbici sa bowiem mali, mniejsi niz krasnoludy, a w kazdym razie nie tak grubi i

przysadzisci, nawet jesli wzrostem niewiele im ustepuja. Wzrost hobbitów bywa rózny, waha

sie od dwóch do czterech stóp naszej miary. W dzisiejszych czasach malo który hobbit siega

trzech stóp, ale - jak twierdza - rasa skarlala, bo dawniej bywali wyzsi. Czerwona Ksiega

mówi, ze Bandobras Tuk (Bullroarer), syn Isengrima Drugiego, mierzyl cztery i pól stopy i

mógl dosiadac konia. Wedle hobbickich kronik tylko dwaj slawni bohaterowie dawnych

czasów przewyzszali Bullroarera; ale o tej ciekawej historii powie nam wiecej niniejsza

ksiazka.

Jezeli chodzi o hobbitów z Shire’u, których wlasnie dotyczy nasza opowiesc, byl to za

dni pokoju i dostatków lud wesoly. Ubierali sie w jasne kolory, szczególnie lubili zólty i

zielony; rzadko nosili obuwie, poniewaz stopy ich maja z natury twarda, rzemienna podeszwe

i obrosniete sa, podobnie jak glowa, bujnym, kedzierzawym wlosem, zwykle kasztanowatym.

Dlatego tez jedynym rzemioslem nie praktykowanym wsród hobbitów bylo szewstwo; u rak

natomiast mieli dlugie, zreczne palce i umieli wytwarzac mnóstwo pozytecznych i ladnych

przedmiotów. Twarze mieli na ogól bardziej poczciwe niz piekne, szerokie, jasnookie,

rumiane, o ustach skorych do smiechu, jedzenia i picia. Totez smieli sie, jedli i pili jak

najczesciej i z wielkim zapalem, lubili o kazdej porze dnia zartowac, a szesc razy na dzien

jesc - o ile to bylo mozliwe. Byli goscinni, przepadali za zebraniami towarzyskimi, a podarki

równie hojnie dawali, jak chetnie przyjmowali.

Nie ulega watpliwosci, ze mimo pózniejszego rozdzialu, hobbici sa spokrewnieni o

wiele blizej z nami niz z elfami, a nawet niz z krasnoludami. Niegdys mówili ludzkim

jezykiem, na swój sposób oczywiscie, te same rzeczy co my lubili i tych samych nie cierpieli.

Ale nie sposób stwierdzic dokladnie, jakie wiazalo ich z nami pokrewienstwo. Poczatki

hobbitów siegaja w glab Dawnych Dni, dzis juz zamierzchlych i zapomnianych. Jedynie elfy

dotad przechowuja pamiec minionych czasów, lecz tradycje te ograniczaja sie niemal

wylacznie do ich wlasnej historii, w której ludzie rzadko wystepuja, o hobbitach zas wcale nie

ma wzmianki. Mimo to jest rzecza jasna, ze hobbici zyli cicho w Sródziemiu przez dlugie

lata, zanim inne ludy dowiedzialy sie o ich istnieniu. A ze swiat badz co badz roil sie od

rozmaitych niezliczonych dziwnych stworzen, maly ludek hobbicki bardzo niewiele znaczyl

wsród innych. Za zycia wszakze Bilba i jego spadkobiercy, Froda, hobbici nagle, wbrew

swoim zyczeniom, stali sie wazni, slawni i zamacili spokój narad Medrców oraz Duzych

Ludzi.

Te czasy, Trzecia Era Sródziemia, to juz dzisiaj odlegla przeszlosc i wszystkie kraje

bardzo sie od owej epoki zmienily. Niewatpliwie jednak hobbici zamieszkiwali wówczas te

same strefy, w których dotad jeszcze zyja: pólnocno-zachodnie kraje starego swiata, na

wschód od Morza. O pierwotnej ojczyznie hobbici z epoki Bilba nie zachowali zadnych

wiadomosci. Umilowanie wiedzy (z wyjatkiem badania genealogii) nie bylo wsród nich zbyt

rozpowszechnione, lecz kilku hobbitów ze starych rodów studiowalo ksiegi o wlasnej

przeszlosci, a nawet zbieralo u elfów, krasnoludów i ludzi zapiski z dawnych lat i dalekich

krajów. Wlasne, hobbickie kroniki nie siegaly w przeszlosc prze osiedleniem sie w Shire, a

najstarozytniejsze legendy rzadko mówily o zdarzeniach sprzed Dni Wedrówki. Niemniej

jasno wynika z tych legend oraz z zachowanych w jezyku i obyczaju dowodów, ze hobbici,

podobnie jak wiele innych ludów, przywedrowali na zachód w zamierzchlych czasach.

Najdawniejsze opowiesci pozwalaja domyslac sie, ze w pewnej epoce zamieszkiwali nad

górnym biegiem Anduiny, miedzy Wielkim Zielonym Lasem a Górami Mglistymi. O

powodach pózniejszej ciezkiej i niebezpiecznej przeprawy przez góry do Eriadoru - nie

wiadomo dzis juz nic pewnego. Zródla hobbickie mówia o rozmnozeniu sie tutaj ludzi i o

cieniu, który padl na lasy i tak je wypelnil ciemnosciami, ze otrzymaly nowa nazwe Mrocznej

Puszczy.

Jeszcze przed przekroczeniem gór hobbici podzielili sie na trzy szczepy, rózniace sie

dosc znacznie miedzy soba: Hartfootów, Stoorów i Fallohidów. Hartfootowie mieli skóre

bardziej smagla, byli nizsi i drobniejsi, nie nosili bród ani butów; dlonie i stopy mieli

ksztaltne i zreczne; osiedlali sie najchetniej w górach i na stokach pagórków. Stoorowie,

bardziej masywni i ciezszej budowy, rece i stopy mieli wieksze, a lubili szczególnie równiny

oraz brzegi rzek. Fallohidzi, o jasniejszej cerze i owlosieniu, byli wyzsi i smuklejsi od innych

hobbitów, a kochali sie w drzewach i lasach.

Hartfootowie mieli ongi wiele do czynienia z krasnoludami i dlugi czas przezyli u

podnózy gór. Wczesnie wywedrowali na zachód rozpraszajac sie po calym Eriadorze az po

Wichrowy Czub, gdy dwa pozostale szczepy jeszcze zamieszkiwaly Dzikie Kraje. Hartfootów

uznac mozna za najbardziej typowych przedstawicieli hobbitów, a takze za najliczniejszych.

Bardziej niz inni sklaniali sie do zycia osiadlego, nie lubili sie przenosic z miejsca na miejsce

i najdluzej zachowali obyczaj przodków zamieszkujac podziemne tunele albo nory.

Stoorowie najdluzej trzymali sie brzegów Wielkiej Rzeki Anduiny i najmniej stronili

od ludzi. Pózniej niz Hartfootowie przybyli na zachód, ciagnac dalej z biegiem Grzmiacej

Rzeki na poludnie. Tu wiekszosc z nich osiadla na dlugi czas miedzy Tharbadem a granica

Dunlandu, zanim ruszyli znowu na pólnoc.

Fallohidzi, najmniej liczni, stanowili pólnocna galaz. Nawiazali serdeczniejsza niz inni

hobbici przyjazn z elfami, wiecej wykazywali zdolnosci do jezyków i spiewu niz do

rzemiosla, a za najdawniejszych czasów woleli lowy od uprawiania ziemi. Przebyli góry na

pólnoc od Rivendell i powedrowali w dól rzeki zwanej Szara Woda. W Eriadorze wkrótce

przemieszali sie z innymi szczepami, które tu wczesniej od nich osiadly, lecz, jako

odwazniejsi i bardziej przedsiebiorczy, czesto wybijali sie na przywódców wsród Hartfootów

i Stoorów. Nawet za czasów Bilba mozna bylo jeszcze zauwazyc silne wplywy krwi

fallohidzkiej w zylach najznakomitszych rodów, jak Tukowie lub dziedzice Bucklandu.

W zachodniej czesci Eriadoru, miedzy Górami Mglistymi a Ksiezycowymi, hobbici

zastali ludzi i elfów. Zyly tu jeszcze niedobitki Dunedainów 1 , królów wsród ludzi,

pochodzacych zza Morza, z Westernesse; lecz wymierali szybko, a ich ogromne Pólnocne

Królestwo pustoszalo stopniowo. Bylo az za wiele miejsca dla nowych przybyszów i wkrótce

hobbici zaludnili ten kraj tworzac porzadne osiedla. Wiekszosc prymitywnych osiedli od

dawna zniknela i za czasów Bilba zostala juz zapomniana; jedno wszakze z tych, które

najwczesniej doszly do znaczenia, przetrwalo, jakkolwiek mniejsze niz ongi; znajdowalo sie

ono w Bree, otoczone kraina zwana Zalesiem, o jakies czterdziesci mil na wschód od Shire’u.

Z pewnoscia w tej wlasnie dawnej epoce hobbici nauczyli sie alfabetu i zaczeli pisac

wzorujac sie na Dunedainach, którzy z kolei nabyli te umiejetnosc od elfów. W tym takze

okresie hobbici zapomnieli swego pierwotnego jezyka i odtad przejeli Wspólna Mowe, zwana

inaczej jezykiem Westron, panujaca we wszystkich krainach rzadzonych przez królów, od

Arnoru do Gondoru i na wybrzezach Morza od Belfalas do Lune. Zachowali jednak kilka

slów starego jezyka, a takze odrebne nazwy miesiecy i dni tygodnia oraz mnóstwo imion

wlasnych.

Mniej wiecej w tej samej epoce konczy sie okres legend, a zaczyna historia hobbitów

wraz z wprowadzeniem rachuby czasu. Albowiem w tysiac szescset pierwszym roku Trzeciej

Ery dwaj Fallohidzi, bracia Marcho i Blanko, wyruszyli z Bree; uzyskawszy pozwolenie

wielkiego króla w Fornoscie 2 , przeprawili sie z liczna rzesza hobbitów przez Rzeke Brunatna

- Baranduine. Przeszli przez Most Kamiennych Luków zbudowany w okresie potegi

Królestwa Pólnocy i zajeli na swoja siedzibe caly obszar miedzy rzeka a Dalekimi

Wzgórzami. W zamian mieli tylko utrzymywac w porzadku Wielki Most oraz wszystkie inne

most i drogi, udzielac pomocy goncom królewskim i uznawac zwierzchnictwo króla. W ten

sposób zaczela sie era Shire’u, bo rok przekroczenia rzeki Brandywiny (jak hobbici ja

przezwali) stal sie pierwszym rokiem Shire’u, a wszystkie pózniejsze daty liczono od niego. 3

Osiadli na zachodzie hobbici natychmiast pokochali swoja nowa ojczyzne i pozostali w niej;

wkrótce tez znów wylaczyli sie z historii ludzi i elfów. Póki istnial król, byli jego poddanymi,

lecz z imienia tylko, bo naprawde rzadzili nimi wlasni wodzowie, a hobbici wcale sie nie

mieszali do wydarzen rozgrywajacych sie na swiecie poza ich krajem. Podczas ostatniej bitwy

1 Dunedainami nazwaly elfy jedyna rase ludzka znajaca jezyk elfów. Dunedainowie, mieszkancy Numenoru,

czyli Westernesse, byli jasnowlosi, wiekszego wzrostu niz inni ludzie i zyli trzy razy dluzej od nich; znakomici

zeglarze, królowali wsród ludzi.

2 Wedlug kronik Gondoru byl nim wówczas Argeleb II, dwudziesty wladca z dynastii Pólnocnej, która wygasla

w trzysta lat pózniej na królu Arvedui.

3 Znaczy to, ze chcac ustalic jakas date wedlug rachuby czasu elfów i Dunedainów, nalezy dodawac 1600 do

daty wedlug rachuby Shire’u.

pod Fornostem przeciw czarnoksieznikowi, Wladcy Angmaru, poslali na pomoc garstke

luczników; tak przynajmniej twierdza, bo w ludzkich kronikach brak o tym jakiejkolwiek

wzmianki. Ale ta wojna przyniosla kres Królestwu Pólnocy, a wówczas hobbici zawladneli

krajem samodzielnie i wybrali sposród swoich wodzów thana, zeby przejal wladze po królu,

którego zabraklo. Przez nastepne tysiace lat zyli w nie zamaconym niemal pokoju. Po Czarnej

Pladze (37 r. wg Kalendarza Shire’u) rosli w liczbe i dostatki az do katastrofalnej Dlugiej

Zimy i spowodowanego przez nia glodu. Mnóstwo ludu wtedy wyginelo, lecz w czasach, o

których mówi ta opowiesc, nie pamietano juz Chudych Lat (1158 -1160), a hobbici zdazyli

ponownie przywyknac do dobrobytu. Ziemia byla bogata i laskawa, a chociaz na dlugi czas

przed przybyciem hobbitów opuszczona, z dawna doskonale zagospodarowana, tam bowiem

królowie mieli ongi swoje liczne fermy, pola zbóz, winnice i lasy.

Kraj ciagnal sie na czterdziesci staj od Dalekich Wzgórz az do mostu na Brandywinie i

na piecdziesiat od pólnocnych wrzosowisk do moczarów na poludniu. Hobbici nazwali go

Shire’em; byla to kraina podlegla wladzy thana, slynna z ladu i spokoju; w tym milym

zakatku pedzili spokojny, stateczny zywot i coraz mniej troszczyli sie o reszte swiata, po

którym krazyly zle moce, az wreszcie doszli do przeswiadczenia, ze pokój i dostatek panuja

wszedzie w Sródziemiu i ze wszystkie rozsadne stworzenia korzystaja z tego przywileju.

Zatarlo sie w ich pamieci, moze zatarli umyslnie, to, co przedtem wiedzieli - a nigdy nie

wiedzieli duzo - o Straznikach i o trudach tych, którzy umozliwili tak dlugi pokój w Shire W

rzeczywistosci ktos ich chronil, lecz hobbici o tym zapomnieli.

Zaden szczep hobbitów i w zadnej epoce dziejów nie odznaczal sie wojowniczoscia i

nigdy hobbici nie bili sie miedzy soba. Dawnymi czasy oczywiscie bywali zmuszani do walki,

zeby utrzymac sie posród nieprzyjaznego swiata, lecz w epoce Bilba wojny te nalezaly juz do

historii starozytnej. Nikt ze wspólczesnych Bilbowi nie mógl juz pamietac ostatniej bitwy,

jaka rozegrala sie w granicach Shire’u, kiedy to w roku 1147 (ery Shire’u) Bandobras Tuk

zwyciezyl na Zielonych Polach i odparl najazd orków. Nawet klimat z czasem zlagodnial, a

wilki, które ongi podczas srogich snieznych zim ciagnely wyglodniale z pólnocy, znano teraz

jedynie z bajek starców. Chociaz wiec w Shire przechowywalo sie troche oreza, sluzyl on

zazwyczaj do ozdoby scian nad kominkami lub wystawiony byl w muzeum w Michel

Delving. Muzeum to nazywano Domem Mathom, bo nazwa „mathom” okreslali hobbici

wszelkie rzeczy doraznie na nic nieprzydatne, których wszakze nie chcieli wyrzucac. W

hobbickich mieszkaniach gromadzilo sie mnóstwo róznych „mathom”, do nich tez mozna by

zaliczyc wiekszosc urodzinowych podarków przechodzacych z rak do rak.

Mimo wszystko, wsród wygód i pokoju hobbici wciaz jeszcze zachowali zadziwiajaco

wiele hartu. Jezeli juz dochodzilo do walki, nielatwo bylo ich sploszyc lub zabic; moze jedna

z przyczyn - i to nie ostatnia - niezmordowanego upodobania hobbitów do dobrych rzeczy

bylo to, ze w razie koniecznosci umieli sie bez nich obywac; wytrzymywali srogie meczarnie

z reki wroga, ból, chlody i burze tak dzielnie, ze zdumiewali tych, którzy nie znajac dobrze

hobbitów sadzili ich z pozorów: z tlustych brzuchów i sytych twarzy. Nieskorzy do klótni, nie

zabijali dla rozrywki zadnych zyjacych istot, lecz przyparci do muru stawali meznie, slynac z

bystrego oka i pewnosci reki. Nie tylko wtedy, gdy mieli luk i strzaly. Kiedy hobbit schylal

sie po kamien, kazde obce stworzenie dobrze wiedzialo, ze lepiej zrobi, jesli szybko uskoczy

do kryjówki.

Poczatkowo wszyscy hobbici mieszkali w norach ziemnych - tak przynajmniej

powiadaja - i w tego rodzaju mieszkaniach po dzis dzien czuja sie najbardziej swojsko. Z

czasem wszakze musieli przyjac równiez inne formy budownictwa. Za zycia Bilba w Shire

tylko najbogatsi i najbiedniejsi przestrzegali starego obyczaju. Biedacy mieszkali w

prymitywnych jamach, w prawdziwych norach, o jednym oknie lub bez okien w ogóle;

zamozni hobbici budowali sobie zbytkowne odmiany tradycyjnych nor. Nie wszedzie jednak

mozna bylo znalezc odpowiedni teren do budowy obszernych, rozgalezionych korytarzy

Tolkien J R R - Władca Pierścieni 1 - Wyprawa .pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: