Zbieranie Preparowanie i konserwowanie zwierząt - Andrzej Górz.pdf - Dziedzina - Entomologia - Tatar73

Zbieranie, preparowanie, konserwowanie… zwierząt

Andrzej Górz

PODSTAWOWE INFORMACJE NA TEMAT ZBIERANIA

PREPAROWANIA, KONSERWOWANIA I PRZECHOWYWANIA

ZWIERZĄT BEZKRĘGOWYCH

Wybierając się na wycieczkę terenową każdy przyrodnik powinien zgromadzić niezbędny

sprzęt za pomocą którego można zbierać różne grupy zwierząt zasiedlające różne siedliska. Do

niezbędnych rzeczy należą scyzoryk, pęseta (najlepiej dwie – jedną mniejszą, a drugą nieco

większą), nożyczki, zakraplacz, lupa ręczna, ołówek i mały notatnik oraz różnej wielkości pojemniki

(szklane jak i plastikowe), które będą wykorzystywane do gromadzenia zebranych okazów.

Jednym z ważniejszych elementów wyposażenia terenowego każdego zbieracz powinna

być zatruwaczkę -

Najczęściej jest to płaska,

grubościenna butelka, z długą szyjką,

szczelnie zakorkowana lub inny pojemnik

szklany z dobrym zamknięciem. W takiej

butelce umieszczamy równo pocięte

kawałki ligniny lub chusteczki higienicznej

nasączone kilkoma kroplami octanu etylu

(Octan etylu jest substancją niezwykle

lotną. Stosunkowo długo przebywa

w gipsie oraz w drobno pociętym korku.

Warto więc wylać dno zatruwaczki 2-3

centymetrową warstwę białego gipsu.

Jego temperatura zapłonu to minus 4 st C octan powinien być wkrapiany do zatruwaczki tak,

żeby na okazy działały jedynie opary).

Pary octanu etylu szybko i bezboleśnie zabijają znalezione owady. Zebrane owady należy

natychmiast zaopatrzyć w etykietkę, na której, oprócz miejsca występowania, podajemy również

datę i nazwisko zbieracza. Nawet najrzadziej spotykany gatunek jest bez tych danych całkowicie

bezwartościowy pod względem naukowym.

Zbieranie, preparowanie, konserwowanie… zwierząt

Andrzej Górz

Pozostałe przyrządy terenowego wyposażenia zbieraczy, to miękka entomologiczna

pęsetę, nóż lub śrubokręt do podważania kory na pniach, notes, czerpak (siatka

entomologiczna), sito entomologiczne i ekshaustor

Czerpak entomologiczny przypomina wyglądem ogólnie

znaną siatkę entomologiczną, ale uszyty z podwójnej siatki:

wewnętrznej - z białej tkaniny monofilowej i zewnętrznej ochronnej -

z zielonego dederonu. Czerpakiem wykonujemy ruch podobne do

koszenia trawy. Stosowany on jest najczęściej na łąkach i polanach

leśnych. Wymachując w prawo i w lewo czerpakiem „kosimy” trawę,

a spłoszone zwierzęta wpadają do siatki. Po kilkunastu machnięciach

wyciągamy złapane zwierzęta, natomiast siatkę oczyszczamy z traw

i gałązek które wpadły podczas „koszenia”. Jest to metoda dzięki której

możemy poznać faunę „natrawną” jaka występuje na badanej łące czy

też polanie leśnej.

Do odłowu owadów latających stosuje się siatkę entomologiczną . Za

pomocą takiej siatki można łowić motyle, ważki, sieciarki, muchówki,

błonkówki, prostoskrzydłe oraz latające chrząszcze i pluskwiaki. Przy łowieniu

błonkówek – osowatych ( Vespidae ) należy pamiętać o ich ostrych żuwaczkach

i złowione okazy należy szybko wyjmować z siatki aby nie zdążyły w niej

wygryźć dziury.

W drewnie i pod korą żyją liczne grupy owadów (ale spotkać

tam można również wije, ślimaki i dżdżownice. Obfity połów zdarza się

na drzewach chorych stojących lub leżących. Do odłowu tej grupy

fauny z pod kory drzew stosuje się SIATKĘ "U" Podważając powoli korę

odsłaniając miejsce żerowania szkodników podkładamy siatkę „U” do

której będą wpadać będące tam zwierzęta. Najczęściej spotykamy tam

chrząszcze z rodziny Scolytidae - kornikowate, Cerambecidae –

kuzkowate, Buprestidae – bogatkowate. W drewnie żyją również

przedstawiciele innych rzędów, np. z motyli możemy spodkać

trociniarką ( Cossus cossus ) z błonkówek trzpiennikowate ( Siricidae ).

W spróchniały pniakach i dziuplach drzew liściastych można znaleźć ciekawe okazy z rodziny

sprężykowatych ( Elateridae ), jelonkowatych ( Lucanidae ) i żukowatych ( Scarabaeidae )

Zbieranie, preparowanie, konserwowanie… zwierząt

Andrzej Górz

Do łowienia owadów wodnych stosujemy czerpak

wodny lub siatkę planktonową. Za ich pomocą możemy

łowić chrząszcze, pluskwiaki, larwy ważek żyjące w wodzie

lub na jej powierzchni.

Możemy też łowić owady (jak również

inne grupy bezkręgowców) za pomocą sita

entomologicznego jest to worek lniany

z dwoma leżącymi naprzeciw siebie uchwytami

i dwoma sitami wewnątrz. Jest to narządzie

służące do pozyskiwania fauny żyjącej

w ściółce leśnej. (W ściółce można spotkać

chrząszcze z różnych rodzin, pluskwiaki

różnoskrzydłe, skorki, zaleszczotki,

pająki, wije, roztocza glebowe, ślimaki

oskorupione) . Na górne sito nasypujemy

kawałki kory, ściółkę leśną, huby drzewne lub

inny materiał. Potrząsając napełnionym sitem

nad białym płótnem wytrząsamy w ten sposób

zwierzęta które znajdują się w tej partii

pobranej ściółki. Zwierzęta te spadają na

rozciągnięte płótno (najlepiej białe ponieważ są

lepie, widoczne), a następnie są wybierana

pęsetą lub ekshaustorem do przygotowanych

pojemników szklanych.

Ekshaustor jest to szklany cylinder z dwoma zgiętymi rurkami. Do

jednej z nich doczepiony jest wężyk gumowy, którego koniec

wkładamy do ust i wciągamy powietrze. W naczyniu powstaje

podciśnienie i jeśli zbliżymy koniec drugiej zagiętej rurki do małego

owada, wówczas zostaje on wciągnięty do cylindra. Rurka, przez

którą wciągamy powietrze, musi koniecznie na końcu być

zabezpieczona kawałkiem gęstej gazy, aby owady nie wpadły nam

do ust. Ekshaustor używamy do zbierania bardzo delikatnych

zwierząt.

Zbieranie, preparowanie, konserwowanie… zwierząt

Andrzej Górz

Owady żyjące na drzewach i krzewach strzepujemy. Używamy

do tego celu parasola entomologicznego Wsuwamy parasol pod

gałęzie, aby owady przy silnym potrząsaniu, czy uderzaniu w

pień lub gałąź spadły na niego.

Pułapki chwytne do odłowu makrofauny glebowej

- Cylindry chwytne – pułapki

Barbera – pojemnik ze szkła

lub pcv zakopuje się w ziemi

tak by jego górna krawędź

była równo z powierzchnią

gleby. Służą one do odłowu

fauny epigeicznej szczególnie chrząszczy (Coleoptera),

mrówkowate (Formicidae), pajęczaki (Arachnoidea).

Najczęściej stosowanymi pułapkami są pojemniki o

objętości od 0,6 do 1 litra o średnicy otworu od 6 do 10

cm. Zakopane pułapki mogą być bez przynęty, (czyli puste pojemniki) lub z przynętą (najczęściej

jest to nadpsute mięso lub biały ser czy piwo). Aby zabezpieczyć pułapki przed deszczem, można

przykryć je maskującymi daszkami, które wykonane są ze zwykłych podstawek pod doniczki.

Rozchodzenie się substancji zapachowych w

środowisku odbywa się poprzez parowanie i

konwekcję ( Konwekcja - proces przenoszenia ciepła

wynikający z ruchu materii w np. powietrzu,

wodzie, itp. Czasami przez konwekcję rozumie się

również sam ruch materii związany z różnicami

temperatur, który prowadzi do przenoszenia ciepła.

Ruch ten precyzyjniej nazywa się prądem

konwekcyjnym ).

Pułapka przynętowa na owady koprofagiczne

Pojedyncze molekuły substancji zapachowej

wyłapywane są przez owady za pomocą ich narządów

zmysłu chemicznego. Narządem zmysłu węchu

u owadów (odbieranie bodźców chemicznych) są

sensille, które zwykle w bardzo dużej ilości występują

na czułkach.

Zasadniczym czynnikiem w każdej przynęcie

jest substancja zapachowa. Najczęściej używa się –

piwa przegotowanego z miodem i zmieszane z drobno

posiekanymi jabłkami. Inny sposób to przecier

owocowy z dodatkiem drożdży i lekko sfermentowany.

Taką mieszankę nasącza się np. kawałki gąbek

i zawiesza się na gałęziach drzew lub krzewów. W ten

sposób poławia się głównie różne gatunki motyli.

Pułapki przynętowe - zapachowe –

Zbieranie, preparowanie, konserwowanie… zwierząt

Andrzej Górz

Łowienie owadów za pomocą sztucznego światła

W tym sposobie łowienia wykorzystuje się orientację

kompasową owadów polegającą na tym, że owad nie porusza

się w kierunku źródła światła, ale! w kierunku, który

znajduje się pod pewnym kątem do źródła bodźca . Kąt ten

ma wartość stałą. (Należy tu wspomnieć że oczy owada

wyposażone są w siatkówkę, dzięki czemu potrafi on

dokładnie ustalić kierunek lub źródło światła).W naturze

źródłem światła wykorzystywanym jako punkt odniesienia

może być Słońce, Księżyc i prawdopodobnie jaśniejsze

gwiazdy. Światło docierające z tych ciał niebieskich na ziemię

tworzy wiązkę w której promienie są równoległe. Dzięki temu

owad, utrzymując stały kąt między kierunkiem padania

promieni świetlnych, a kierunkiem swego lotu, może lecieć

po linii prostej. Jeżeli źródło światła jest blisko, np. żarówka lub lampa uliczna to jego promienie są

rozproszone. Owady wykorzystując je do orientacji zamiast po linii prostej lecą po zwężającej się

spirali i zderza się w końcu ze źródłem światła. Wykorzystując to zjawisko możemy odławiać

wszystkie grupy owadów o aktywności zmierzchowej i po zmierzchowej.

W tym celu źródło światła (może to być żarówka o mocy 200-500W lub świetlówka ultrafioletowa –

dająca zwykle najlepsze efekty łowienia) umieszcza się na stołku, a za nim zawiesza się biały ekran

(jest to zwykle białe bawełniane płótno). Po kilku minutach nad lampą zjawiają się pierwsze owady

– przede wszystkim nocne motyle, ale można również zauważyć chrząszcze, sieciarki i błonkówki.

Owady zwykle siadają na ekranie dlatego stosunkowo łatwo można je schwytać do pojemnika,

a potem przełożyć do zatruwaczki.

Metody odławiania kleszczy

Do odłowu kleszczy używa się tzw. flagi – jest to

kawałek (1m x 0.7m) płótna białego

bawełnianego przymocowanego do kija. By

stwierdzić czy na danym terenie występują

kleszcze należ tak przygotowanym kawałkiem –

płótna omiatać roślinność np. przydrożną

i sprawdzać co parę metrów czy na białym

płótnie nie znajduje się kleszcz. Jeżeli jest to

pęsetą ściągamy go do probówki z alkoholem

i opisujemy gdzie i kiedy kleszcz został złapany.

Zbieranie Preparowanie i konserwowanie zwierząt - Andrzej Górz.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: