Krytyka literacka Karola Irzykowskiego.pdf
(
85 KB
)
Pobierz
KRYTYKA LITERACKA KAROLA IRZYKOWSKIEGO
KRYTYKA LITERACKA KAROLA IRZYKOWSKIEGO
Irzykowski pochodził ze zubożałej rodziny ziemiańskiej. Uczył się w gimnazjum w Brzeżanach,
Złoczowie i Lwowie. W latach
1889-
1893
studiował filologię germańską na Wydziale Filozofii
Uniwersytetu Lwowskiego.
Niestety z powodu trudnej sytuacji materialnej studiów nie udało mu się
ukończyć (uzyskał absolutorium). W latach
1894
-1895
był zastępcą nauczyciela w szkole gimnazjalnej
(uczył niemieckiego), jednak wada wymowy (jąkanie) utrudniała mu pracę dydaktyczną, z której w końcu
musiał zrezygnować. Od
1895
mieszkał we
Lwowie,
zajmował się stenografią sprawozdań
parlamentarnych i sądowych w sejmie galicyjskim, rozpoczął pracę dziennikarską. W
1908
przeniósł się
do
Krakowa,
gdzie pracował jako korespondent w Cesarsko-Królewskim Biurze Korespondencyjnym
oraz w latach 1910-17 w redakcji krakowskiej "
Nowej Reformy"
. Po
I wojnie światowej
przeniósł się do
Warszawy.
Kierował tam biurem stenograficzno-sprawozdawczym
Sejmu.
Współpracował ze
"Skamandrem"
,
"Wiadomościami Literackimi"
(1924-33), a w latach 1922-1934 - jako
recenzent teatralny - z "
Robotnikiem"
- organem
PPS.
W 1929-30 współredagował czasopismo "
Europa"
.
Zabierał głos w wielu dyskusjach literackich. Prowadził dział dramatu w "Roczniku Literackim",
współpracował z Polskim Radiem. Od 1933 roku był członkiem
Polskiej Akademii Literatury.
W latach
1933-39 współpracował z "
Pionem"
. Publikował też (do pewnego czasu) w skrajnie prawicowym piśmie
"Prosto z mostu"
. We wrześniu 1939 roku, w wyniku bombardowania, został zniszczony dom
Irzykowskiego. W czasie okupacji hitlerowskiej pisarz utrzymywał się z wykładów stenografii polskiej i
niemieckiej, biorąc także udział w podziemnym życiu kulturalnym. Podczas Powstania Warszawskiego
został ranny w nogę. Trafił do prowizorycznego szpitala w Milanówku, a następnie do szpitala w
Żyrardowie,
w którym zmarł. Irzykowski został pochowany na żyrardowskim cmentarzu. W 1981 roku,
dzięki staraniom córek, prochy pisarza ekshumowano, przeniesiono na
Cmentarz Rakowicki
w Krakowie
i złożono w grobie rodzinnym.
o
Obce były mu: młodopolski patos, nastrojowy symbolizm, specyficzna młodopolska stylistyka
o
W Dwudziestoleciu opublikował 4 książki krytycznoliterackie
1) „Słoń wśród porcelany” (1934)
2) „Walka o treść” (1929) – dyskusja z Teorią Czystej Formy Witkacego
3) „Beniaminek” (1933) – pamflet na T. Boya – Żeleńskiego
4) „Lżejszy kaliber” (1938) – zbiór radiowych felietonów i aforyzmów
o
Główne książki tej epoki zostały poświęcone polemikom z programotwórcami i krytykami
o
Podjął rolę kontrolera wartości
o
Kryteriami, według których sądził nowe zjawiska były kryteria własne, głęboko przemyślane, nie
były ujęte w system
o
Sprawdził i odrzucił niemal wszystkie ważniejsze programy literackie Dwudziestolecia:
- Skamandrytów – zaatakował za ich bezprogramowość
- Futurystów – za irracjonalne niezrozumialstwo
- formistów i Witkacego – za formalizm
- Hillera – za utylitaryzm
o
Przeciwstawiając się młodym dyktatorom literatury, wywoływał ich odpowiedzi, n które sam z
kolei odpowiadał; prowokował do nieustannej dyskusji
o
Jego negacje wyznaczają w ogólny, zarysie jego program pozytywny, i tak:
– zwalczając Skamandrytów czynił to w imię intelektualistycznej koncepcji literatury
- zwalczając formizm i Teorię Czystej Formy – czynił to w walce o treść
„WALKA O TREŚĆ”
- najambitniejsze jego dzieło jako krytyka i teoretyka literatury
- celnie wykrywał w niej słabe punkty Teorii Czystej Formy, tranie wskazywał na jej młodopolski
rodowód
o
analizował pojęcia treść i forma
o
w utworze literackim interesowała go treść, ściślej problematyka, zwłaszcza psychologiczna
o
całą niemal swą uwagę skupiał na funkcji poznawczej literatury; funkcje estetyczną –
lekceważył
o
za swego patrona uznał Hebbla
o
Szekspir był dla niego dramaturgiem niescenicznym
o
domagał się aby dzieło sztuki było w pełni poznawalne i sprawdzalne intelektem, nie zaś tylko
przeżywane emocjonalnie
o
wielokrotnie występował przeciw talentowi, ukuł pogardliwe slowo „talentyzm”
o
w jego pismach było pełno oryginalnych formuł, efektownych określeń metaforycznych,
neologizmów
o
w Dwudziestoleciu przeszedł pewną ewolucję ideologiczną:
-1921-1934 – głównie recenzent teatralny
„Robotnika”
- od1933 - zamieszczał artykuły w czasopiśmie „
Pion”
- od 1935 – zamieszczał artykuły w faszyzującym
„Prosto z Mostu”
o
nigdy nie mieścił się w ramach zbiorowych światopoglądów
Plik z chomika:
mabra
Inne pliki z tego folderu:
Epoki literackie - opracowanie wszystkich epok - bardzo dużo wiadomości.rar
(103040 KB)
Warsztat Naukowy Polonisty.rar
(23711 KB)
Jerzy Bartmiński - Stereotyp jako przedmiot lingwistyki (opracowanie).pdf
(94 KB)
Dobrzyńska Teresa - Tekst(1).pdf
(1270 KB)
Huizinga J., Homo ludens.pdf
(59308 KB)
Inne foldery tego chomika:
Pliki dostępne do 02.08.2019
Pliki dostępne do 27.02.2021
Audiobooki
Audycje radiowe PR3
Blaze i mega maszyny
Zgłoś jeśli
naruszono regulamin